9604

Prawo administracyjne tworzy wielka liczba norm prawnych zawartych w ustawach, rozporządzeniach uchwałach, zarządzeniach, statutach i innych aktach. Ponadto trzeba zwrócić uwagę na orzecznictwo sądowe i zwyczaj.

Termin źródło prawa nie jest jednoznaczny. Nadaje mu się różne znaczenia. Niekiedy uważa się, że źródłem prawa jest to, z czego można dowiedzieć się, jaka jest treść norm prawnych. Są to źródła poznania. Takimi źródłami poznania są organy publikacyjne, w których ogłaszane są akty normatywne. W Polsce przede wszystkim Dziennik Ustaw i Monitor Polski - Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej oraz wojewódzkie dzienniki urzędowe.

Według innego ujęcia źródłem prawa jest sam akt, w którym zawarte są normy prawne. Tak rozumiane źródła prawa stanowią czynnik porządkujący normy prawne, ich wielką liczbę i wzajemny stosunek. Źródłem prawa jest więc forma, w której normy prawne powstają i są ogłaszane. Takie źródła prawa w rozumieniu formalnym, prawniczym są przedmiotem naszego zainteresowania.

W każdym państwie istnieje więcej niż jeden rodzaj źródeł prawa. Dlatego też wyłania się problem hierarchii źródeł prawa i ich systematyzacji. Przez system źródeł prawa danego państwa rozumie się całokształt jego źródeł w ich wzajemnym powiązaniu, ujmowanym z punktu widzenia tego, co jest im wspólne i co je różnicuje.

Źródła prawa administracyjnego w znaczeniu prawniczym nie są inne niż źródła prawa wielu innych gałęzi prawa. Nauka o źródłach prawa należy do teorii prawa, jeśli jednak zajmuje się nimi nauka prawa administracyjnego, to czyni to z dwóch ważnych względów.

Teoria prawa omawia źródła prawa ogólnie, dla potrzeb ogółu nauk prawniczych. W nauce prawa administracyjnego uwzględnia się szczególne potrzeby tej gałęzi prawa w zakresie problemów źródeł prawa. Po dmgie, niektóre ze źródeł prawa - dotyczy to właściwie większości źródeł - pochodzą od organów administracji publicznej; ich stanowienie stanowi istotny fragment działalności tych organów.

W systemie źródeł prawa można wyróżnić pewne grupy źródeł. I tak przyjmując jako kryterium podziału pozycję organu stanowiącego prawo można wyodrębnić:

a)    źródła prawa stanowione prze/ centralne organy państwa,

b)    źródła prawa stanowione przez organy terenowe.

Mówiąc o organach centralnych mamy na uwadze centralne organy władzy ustawodawczej (Sejm i Senat), jak i władzy wykonawczej - Prezydent RP, Rada Ministrów, ministrowie i inne organy administracji centralnej, a gdy chodzi o organy terenowe - to organy rządowej administracji ogólnej i specjalnej niezespolonej oraz organy jednostek samorządu terytorialnego.

Z innego punktu widzenia źródła prawa można podzielić na: a) źródła prawa powszechnie obowiązującego (art. 87 Konstytucji), li) źródła prawa wewnętrznego (art. 93 Konstytucji).

Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego zaliczyć należy akty zawierające generalne i abstrakcyjne normy, które tworzą, zmieniają lub uchylają prawa i obowiązki obywateli i osób prawnych; ujmując krótko zawierają ogólnie obowiązujące uregulowania. Uregulowania te mogą dotyczyć obywateli i osób prawnych w ogóle bądź, określonych ich kategorii. Krąg adresatów norm prawnych zawartych w tych źródłach jest więc szeroki i dlatego należy je zaliczyć do źródeł powszeclinie obowiązujących.

Źródła prawa wewnętrznego tworzą odrębny układ norm prawnych, skierowanych nie do obywateli i osób prawnych w ogóle, ale regulujących tylko stosunki wewnątrz samego aparatu administracji publicznej, skierowanych do adresatów stanowiących ogniwa, części składowe tego aparatu jako takie i stąd poddanych odrębnym sankcjom. O charakterze przepisu prawnego nie decyduje jednak jego nazwa, lecz jego treść, charakter w jakim występuje adresat normy prawnej oraz charakter sankcji. Zdarzało się i może zdarzyć się, że pod nazwą przewidzianą dla przepisów wewnętrznych (zarządzenie, pismo okólne itp.) mieszczą się przepisy prawne zobowiązujące lub uprawniające

2