38585

porównywalność danych wymaga harmonizacji zasad rachunkowości, przestrzegania ogólnie przyjętych norm sporządzania sprawozdań finansowych, przy jednoczesnym ograniczeniu alternatywnych rozwiązań, które w znacznym stopniu mogą zakłócać komparatywność danych. Zrozumiałość to ostatni czynnik wpływający na użyteczność sprawozdania finansowego. Zawarte w sprawozdaniach finansowych dane mogą być w pełni użyteczne wówczas, gdy w oparciu o ich interpretację odbiorca będzie mógł ocenić działalność gospodarczą podmiotu. Zrozumiałość oznacza, iż informacja zawarta w sprawozdaniach finansowych powinna być podana w sposób czytelny i zrozumiały dla użytkowników posiadających pewien rozsądny zasób wiedzy ekonomicznej oraz chcących analizować sprawozdania z należytą starannością. Drugim typem wymogów jakościowych związanych ze sprawozdaniami finansowymi są zasady wynikające ze stosowania przepisów rachunkowości określonych przez prawo rachunkowości. Zasady te tworzą podstawowe reguły, których zastosowanie warunkuje prawidłowość i rzetelność rachunkowości. W odniesieniu do obligatoryjnych sprawozdań finansowych ex post polskie prawo o rachunkowości stawia podmiotom gospodarczym wymogi co do warunków prawidłowego prowadzenia rachunkowości w postaci nadrzędnych zasad rachunkowości takich jak: zasada wyższości treści ekonomicznej nad formą (arL 4 ust. 2 ustawy), zasada ciągłości (art. 5 ust. 1 ustawy), zasada kontynuacji (art 5 ust. 2 ustawy), zasada memoriału (art. 6 ust. 1 ustawy), zasada periodyzacji oraz współmiemości przychodów i kosztów (art. 6 ust. 2 ustawy), zasada ostrożności/ostrożnej wyceny (art. 7 ust. 1 ustawy), zasada istotności (art. 8 ust. 1 ustawy). Zasada przewagi treści ekonomicznej nad formą nakłada na podmioty gospodarcze obowiązek wykazywania w księgach rachunkowych i prezentowania w sprawozdaniach finansowych składników majątkowych oraz operacji gospodarczych zgodnie z rzeczywistą treścią ekonomiczną, która nie zawsze musi być w pełni zgodna z ich wyrazem formalnym. Stosowanie zasady przewagi treści nad formą ma zapewnić sporządzenie sprawozdań finansowych co do formy i treści w taki sposób, aby sytuacja majątkowa i finansowa podmiotu — wynikająca z danych sprawozdawczych — była zgodna ze stanem faktycznym. W przypadku sporządzania sprawozdań finansowych pro forma jest to bardzo wygodna zasada, gdyż na etapie planowania finansowego na kilka lat nie ma potrzeby konkretyzowania formy dokonywania pewnych operacji, zasadą ciągłości podmioty gospodarcze zobligowane są do stosowania w kolejnych latach tych samych zasad polityki rachunkowości. Przyjęcie określonych reguł rachunkowości wpływa na jakość sprawozdań finansowych, a ciągłość ich stosowania stanowi warunek porównywalności informacji z różnych okresów sprawozdawczych. Zasada ciągłości wymusza również konieczną zgodność danych wykazanych w bilansie zamknięcia z danymi bilansu otwarcia kolejnego roku obrotowego. Zasada kontynuacji (ciągłości działania) zakłada dalsze prowadzenie przez podmiot gospodarczy — w dającej się przewidzieć przyszłości — działalności w niezmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. Przyjęcie czy też odrzucenie zasadności założenia o dalszej kontynuacji działalności posiada wymierny wpływ na wycenę składników majątku jednostki. W przypadku, gdy warunek kontynuacji działania jest zagrożony (na przykład w sytuacji postawienia jednostki w stan likwidacji niespowodowanej prywatyzacją, w stan upadłości, podziału, sprzedaży lub przekazania), wówczas składniki majątku wyceniane są według cen sprzedaży netto, możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen nabycia lub kosztów wytworzenia pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne (umorzeniowe) oraz skutki utraty wartości. Jeżeli chodzi o sporządzanie sprawozdań finansowych pro forma, także należy o tej zasadzie pamiętać, zwłaszcza gdy przewiduje się sytuacje kiyzysowe lub operacje podziału czy sprzedaży przedsiębiorstwa. Jakie powinny być sprawozdania finansowe? Zasada memoriału polega na ujęciu w księgach rachunkowych ogółu dotyczących danego roku obrotowego przychodów i związanych z nimi