100050

wielkość oporu i tarcza może ponownie przesuwać się do przodu. System jest wiec całkowicie bezpieczny i możliwy do sterowania (rys. I().20c).

W tarczach zmechanizowanych w nożu umieszcza się urządzenia do urabiania górotworu, jego załadunku na środki transportu i zabezpieczeiua ściany czołowej. Konstrukcje urządzeń są bardzo zróżnicowane ze względu na rodzaj górotworu, metody jego urabiania, wielkość zabioru itd. Jednym z przykładów tarczy zmechanizowanej może być tarcza typu leningradzkiego przystosowana do budowy tuneli metra w w^rarunkach zwięzłych iłów sylurskich (rys. I().20d). Podstawowym elementem wyposażenia tej tarczy był dysk główny zamykający powierzeluiię czołową noża. Osadzony na centralnym, wydrążonym wewnątrz wale byl on uzbrojony od strony górotworu w urządzenia skrawające, a od strony tarczy w naczynia, zbieraki umieszczone równomiernie na obwodzie dysku. Urządzeniami urabiającymi górotwór były dłuta skrawające osadzone na obwodzie dysku głównego i czterech dyskach pomocniczych rozmieszczonych niezależnie na dysku głównym. Niezależny napęd dysków pomocniczych umożliwiał nadawanie im ruchu w kierunku przeciwnym do dysku głównego, dzięki czemu zainstalowany system ostrzy skrawających wykonywał złożone ruchy, odspajając równomiernie górotwór na całym przekroju wyrobiska. Opadający w dół urobek podbierały zabierała dysku głównego podnosiły do góry i odwiacając się w zenicie wsypywały go do pojemnika. Dozow^rany w pojemniku urobek był zsypywany na taśmociąg umieszczony w wale centralnym dysku głównego i transportowany w kierunku gotowej części tunelu. Oprócz mchów obrotowych dyski mogły się przemieszczać w osi podłużnej do przodu i do tyłu, co pozwoliło na drążenie wyrobiska niezależnie od położenia tarczy. Dyski przesuwające się do przodu w czasie drążenia wyrobiska, po jego wykonaniu były cofane, dzięki czemu dawały przestrzeń, gotowce wyrobisko umożliwiające przesuw tarczy. Ruchy dysków^r i tarczy mogą być również wzajemnie sprzężone, co daje możliwość ciągłego podparcia ściany powierzcluu czołowej wyrobiska.

Innym przykładem tarczy zmechanizowanej jest tarcza przystosowana do drążenia wyrobiska w słabym górotworze nawodnionym. Była ona przesłoiuęta w czołowej części noża dw^roma niepełnymi przeponami (rys. 10.20e). Pierwsza szczelna przepona w górnej części noża tworzyła komorę sprężonego powietrza, druga przesunięta do przodu szczelna przepona dolna tworzyła komorę wypełnioną zawiesiną ilow^rą. Zawiesina zamykała od dołu komorę sprężonego powietrza, a od strony noża tworzyła spiętrzony poziom wyrównujący ciśnienie sprężonego powietrza. Wahania poziomu zawiesiny wyrównywały waliania ciśnień powietrza i zawiesiny, a wypadkowa ich ciśnienia była ściśle przystosowana do zagrożenia, jakie mogło się pojawić w nieustabilizowanym, nawodnionym masywie gruntowym.