100171

1. Budowa formułki prttorskir j

Ustalona formułka rozpoczyna się od ustanowienia sędziego (nominatio). Ma postać zdania warunkowego, rozpoczynającego się od słów .Jeżeli się okaże..”(« parci). W formułce mogą występować pewnie części zwyczajne i inne .nadzwyczajne. Do części zwyczajnych należą:

inientio (twierdzenie) - jest to część formułki w której powód wyraża swoje żądanie. Intenlio jest niezbędną częścią każdej formułki, choć niekiedy nie jest wyraźnie wyodrębniona i żądanie wynika pośrednio z dcmonstratio i condemnatio. W tak zwanych powództwach ustalających (actiones praeindiciales). intenlio jest jedyną częścią formułki.

dentonstratio (przedstawienie) - w tej części formułki zostaje przedstawiona sprawa, co do której dotyczy się postępowanie: dlatego też umieszcza się ją na początku formułki, przed intenlio. Zdarza się to wówczas, gdy intenlio nie jest ściśle określone (incerta), w takiej sytuacji konieczne jest bliższe określenie sytuacji z jakiej powód wywodzi swoje żądanie.

condemnatio (zasądzenie) - jest częścią formułki w której zostaje sędziami udzielona władza zasądzana albo uwolniaiia pozwanego. W formułce, w której żądanie powoda jest ściśle określone (intenlio certa), również zasądzane opiewa na tę samą, ściśle oznaczoną kwotę piaiiężną. O ile zaś żądanie powoda nie jest dokładnie oznaczone (intenlio incerta) zasądzenie może wskazywać kwotę maksymalną albo też kwotę minimalną. Condemnatio znajdowało się w większości formułek, z wyjątkiem powództw ustalających (actiones praeiudiciales). Należy dodać, źe w procesie formułkowym obowiązywał wymóg kondemnacji piaiiężnej: każdy wyrok zasądzający pozwanego musiał opiewać na określoną kwotę pieniężną

adiidicatio (przysądzenie) - jest częścią fonnułki w której zezwala się sędziami na przysądzane rzeczy ktoremukolwick z uczestników postępowania działowego: o podział spadku, o zniesione wspóhvłasności lub o wytyczaiie granic między gruntami. Wydane przez sędziego orzeczaue w sprawie działowej ma cliarakta konstytutywny: nie stwiadza zasadności czyjegoś roszczaua, lecz tworzy stan prawny.

Częściami nadzwyczajnymi formułki są natomiast :

e.Kcentio (zarzut I procesowy I ) - jest częścią formułki umieszczaną przez pretora wówczas, gdy pozwany, nie przecząc twierdzeniu powoda, podnosi okoliczności, których uwzględniane podważa jego zasadność (np. zarzut podstępu)

nraescrintio (zastrzeżone) - umieszcza się na samym początku fonnułki, była zastrzeżenia!) w interesie powoda. Umieszczane go w fonnułce umożliwiało powodowi ewentualne dochodzone w przyszłości pozostałych rat