105519

b)    sądy pracy do spraw z zakresu prawa pracy oraz sądy ubezpieczeń społ. d/s z zakresu ubezpieczeń społ. -stanowiące odrębne wydziały sądów okręgowych

c)    sądy apelacyjne - rozpatrujące w drugiej instancji sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społ.

Sądy pracy oraz sądy pracy i ubezpieczeń społecznych nie są odnębnymi, szczególnymi organami wymiaru sprawiedliwości, lecz tylko wyodrębnionymi wewnętrznie jednostkami organizacyjnymi (wydziałami) sądów rejonowych i okręgowych, korzystającymi z pewnej autonomii oraz odrębności w zakresie składu sędziowskiego i zasad postępowania.

Spory z zakresu prawa pracy rozpatrywane są dwuinstancyjne. W I instancji są one rozpatrywane przez sądy pracy, w II instancji natomiast przez sądy pracy i sądy ubezpieczeń społecznych, a jeżeli w I instancji sprawa jest rozpatrywana przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych, a w II instancji rozpatruje je sąd apelacyjny.

1.3.2.    Kompetencje sądów pracy.

Na kompetencje sądów pracy składają się trzy rodzaje właściwości:

a)    właściwość podmiotowa. Tą właściwością zostali objęci dochodzący roszczeń z zakresu prawa pracy:

1)    pracownicy,

2)    byli pracownicy,

3)    członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych,

4)    osoby świadczące pracę nakładczą,

5)    członkowie rodziny i spadkobiercy pracownika, członka spółdzielni produkcyjnej i osoby świadczącej pracę

nakładczą,

6)    inne osoby, którym z mocy odrębnych przepisów przysługują roszczenia z zakresu prawa pracy,

7)    osoby dochodzące od pracodawcy odszkodowania lub ustalenia uprawnień do świadczeń na podstawie

przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

8)    pracodawcy.

W stosunku do niektórych pracowników właściwość sądów pracy została częściowo wyłączona. Częściowo właściwości tych sądów nie podlegają m.in. mianowani urzędnicy państwowi, mianowani pracownicy naukowi, funkcjonariusze służby pożarnictwa. Nie mogą oni dochodzić swych roszczeń z zakresu prawa pracy w sprawach wskazanych w ustawie o pracownikach urzędów państwowych lub w szczególnych aktach prawnych normujących odrębności ich stosunku pracy.

b)    właściwość rzeczowa- obejmuje sprawy z zakresu prawa pracy. Przez sprawy z zakresu prawa pracy ustawodawca rozumie sprawy:

1)    o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane,

2)    o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowy, ma cechy stosunku pracy,

3)    o roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy,

4)    o odszkodowania dochodzone od pracodawcy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Określając pojęcie sprawy ze stosunku pracy, ustawodawca wyjaśnia, że są to sprawy:

-    o roszczenia ze stosunku pracy,

-    o roszczenia związane ze stosunkiem pracy.

Niektóre rodzaje spraw zostały wyłączone z właściwości rzeczowej sądów pracy bądź dlatego, że nie są one indywidualnymi sporami pracy, bądź ze względu na poddanie ich rozpatrywania w odrębnym trybie wewnątrzzakładowym.

Nie podlegają, więc właściwości sądów pracy spory dotyczące:

-    ustanowienia nowych warunków pracy i płacy,

-    stosowania norm pracy,

-    mieszkań funkcyjnych i pomieszczeń w hotelach pracowniczych.

c)    właściwość miejscowa sądów pracy oraz sądów pracy i ubezpieczeń społecznych określa obszar wyznaczony dla danego sądu pracy i sądu pracy i ubezpieczeń społecznych rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 30 grudnia 1998 r. Powództwo w sprawach z zakresu prawa pracy może być wytyczone bądź przed sąd właściwości ogólnej pozwanego, bądź przed sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonana, bądź też przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy.

1.3.3.    Zasady postępowania przed sądami pracy.

Można wyodrębnić następujące zasady:

1)    zasadę ochrony interesów pracowniczych,

2)    zasadę ugodowego załatwiania sporu,

3)    zasadę szybkości postępowania,

4)    zasadę bezpłatności.

Zasada ochrony interesów pracownika zmierza do zapewnienia pracownikom i innym osobom dochodzącym roszczeń z zakresu prawa pracy rzeczywistej równości w toczącym się procesie. Zasada ta znajduje swoje