111196

Pojęcie ludu jako podmiotu prawa do samostanowienia

Wg art. 1 Karty Narodów Zjednoczonych narody (ludy) mają prawo do samostanowienia, tym samym mogą być podmiotami prawa międzynarodowego niezależnie od tego czy dążą do utworzenia państwa

zasada ta ma co prawda walor ogólny, jednak w praktyce ONZ została ona ograniczona przede wszystkim do problemu likwidacji kolonializmu - np. w deklaracji w sprawie przyznania niepodległości krajom i narodom kolonialnym z 1960 roku jest mowa o tym, iż „wszystkie narody mają prawo do samostanowienia; na mocy tego prawa określają według własnej woli swój status polityczny i swobodnie rozwijają swe życie gospodarcze, społeczne i kulturalne"; w deklaracji jest również mowa o położeniu kresu kolonializmowi we wszystkich jego formach i przejawach; w podobny sposób o samostanowieniu wyraża się deklaracja zasad prawa międzynarodowego z 1970 roku;

PM uznaje prawo do samostanowienia narodu tylko i wyłącznie, jeżeli jest ono zgodne z obowiązującym prawem lokalnym (np. z konstytucją) uznanego państwa w którym ma się ustanowić. Samostanowienie narodów jest jedynym prawem człowieka o charakterze zbiorowym, traktowanym jako warunek korzystania z innych praw człowieka. Przyjmuje się, że samostanowienie narodów może być realizowane tylko przez ludność zamieszkującą określony obszar i dominującą na nim.