115518

Od początku średniowiecza do rewolucji francuskiej minęło blisko 1315 lat. XIV wieków, tysiące wydarzeń historycznych, setki wojen, zmian granic, władców i władztw, oraz dziesiątki pokoleń rozwijających kulturę, sztukę, naukę, a wraz z nimi myśl polityczną. Nie jest rzeczą łatwą oznaczyć odpowiedni moment, który stanowić może idealne odniesienie do porównania systemów politycznych, ani w średniowieczu, ani w nowożytności. Niejednorodność epoki „Końca czasów”, jak zwykli byli określać swoje czasy ludzie w średniowieczu, oraz mnogość zmian następujących w XVI, XVII oraz XVIII wieku stawia przed badaczem wyzwanie, jaki punkt może być drogowskazem, znakiem, który obwieszczał przemianę. Pomijając problematykę nakreślenia ram czasowych wieków średnich, a także nowożytności¹, którą dla przykładu szkoła anglosaska rozwija aż do współczesności, napotykamy szereg innych zagadnień, stawiających różne konteksty i poruszające wiele różnych problemów.

W niniejszej pracy przyjąłem za najdoskonalszy dla jasnego przedstawienia tematu okres XIII do XV wieku w kontekście systemu politycznego średniowiecza, oraz drugą połowę wieku XVII aż do Rewolucji Francuskiej 1789 roku dla nowożytności. Najważniejszym zagadnieniem, jakie pragnę poruszyć jest określenie, czy w średniowieczu można mówić o jednorodnym systemie politycznym, a tym samym o jednorodnej władzy politycznej oraz wykazać różnicę między występującymi natenczas typami tych systemów. Na podstawie przedstawionych argumentów oraz ukazanych form sprawowania władzy, wykażę różnice, jakie spotykano zarówno w średniowieczu jak i nowożytności. Ze względu na bogactwo treści, postaram się wyselekcjonować najistotniejsze dla tej pracy informacje oraz zagadnienia, choć gdzieniegdzie dla rzetelności zagłębię się w pozornie niedostrzegalne szczegóły historyczne, mogące mieć istotny wpływ na całokształt postrzegania tego tematu. W kontekście nowożytności, ważne dla ukazania bogactwa systemów jest skupienie się nie tylko na Europie, ale także przedstawienie choćby zarysu systemu panującego w Stanach Zjednoczonych, co najdobitniej ukaże nam zasadniczo pełny obraz systemów politycznych i władzy, jaka je kontrolowała.

Na podstawie krótkich charakterystyk różnorodności średniowiecznego systemu politycznego, oraz władzy politycznej w jego ramach sprawowanej, przygotuje punkt wyjścia do ukazywania różnic z opisanym dalej systemem nowożytnym. W czasie przygotowań do swojej pracy, korzystałem ze źródeł opisujących historię i politykę średniowiecza tj. Jan Baszkiewicz, Myśl polityczna wieków średnich. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009, oraz szczegółowo ukazujące poszczególne systemy sprawowania władzy tj. Klaus Militzer Historia zakonu krzyżackiego, seria Biblioteka historii Kościoła, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009, oraz Jan Gordziałkowski, Historia Państwa Kościelnego, seria Biblioteka historii Kościoła, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009. Wsparciem dla zrozumienia myśli politycznej i metod sprawowania władzy dostarczały publikacje: Johan Huizinga, Jesień Średniowiecza, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2003, oraz Janusz Tandecki, Struktura wewnętrzna W: Praca zbiorowa pod red. Andrzeja Radzimińskiego, Zakon krzyżacki i jego państwo w Prusach. Wybór tekstów źródłowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2005, oraz Sławomir Jóźwiak, Społeczeństwo. Kształtowanie się reprezentacji stanowej, W: jak wyżej. Odniesieniem dla nowożytności była książka Marka Wagnera, Historia Nowożytna Powszechna (1492 - 1789), Wydawnictwo Mada, Warszawa 2010. Oparciem teoretycznym dla zrozumienia terminu systemu politycznego oraz pojęcia władzy politycznej był Eugeniusz Zieliński, Rozdział X: Władza Polityczna W: Nauka o państwie i polityce, Wydawnictwo Elipsa, Warszawa 2006.

Na podstawie powyższych publikacji jak i w oparciu o wiedzę własną, materiały, z któiymi miałem przyjemność zapoznać się podczas studiów Europeistyki na Uniwersytecie

2

1

Zob. „ Bolączki periodyzacji" autorstwa. Kamila Janickiego http:/.1iistmag.org/?id= 1917 (data wizyty 25II 2011)