112881

1.    organ stanowiący i kontrolny - rada gminy (rada miejska - jeśli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy)

2.    organ wykonawczy - wójt. burmistrz, prezydent miasta.

Gmina jest prawnie zorganizowanym teiytorialnym związkiem osób określonym w ustawie jako wspólnota samorządowa. Wspólnota mieszkańców stanowiących gminę ma charakter przymusowy i gmina nie może na mocy własnego aktu dokonać samorozwiązania. Przynależność do wspólnoty samorządowej powstaje z inocy samego prawa przez sam Takt zamieszkiwania, zameldowania, niezależnie od wykazywanej aktywności i zaangażowania w sprawy lokalne. Mieszkańcy gminy podejmują rozstizygnięcia w głosowaniu powszechnym poprzez wybory i referendum lub za pośrednictwem organów gminy. Odpowiednie rozstrzygnięcia dotyczące tworzenia, łączenia, znoszenia i ustalania granic gmin podejmowane przez RM w formie rozporządzenia uzależnione są jedynie od przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami gminy. Z prawnego punktu widzenia icli wola nie ma chaiakteni decydującego i istocie zmian organizacyjnych. Należy dążyć do tego. aby gmina obejmowała obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych.

Władze a organy

Pojęcie ..władza" jest szersze i zawiera w' sobie samych członków wspólnoty samorządowej (mieszkańców) a ponadto jej organy (art. I lUstawy o samorządzie gmnotym) Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (popizez wybory, referendum lub za pośrednictwem organów gminy). Ustawa na pierwszym miejscu wymienia formę demokracji bezpośredniej <podejmowanie rozstrzygnięć w głosowaniu powszechnym popizez wybory i referendum) a jako drugą fonnę - demokracji pośredniej przedstawicielskiej. W wyniku reformy administracji publicznej w^r styczniu 1999 r. powitały (oprócz gmin) inne jednostki samorządu terytorialnego - powiaty i wojew^rództwa. Dokonano wówczas podziału miast na dwie kategorie:

1.    mające jednocześnie status powiatów, czyli tzw. powiaty grodzkie (miasta na prawach powiatu)

2.    miasta, które nie mają char aktem powiatów grodzkich, które włączono w skład powiatów ziemskich (np. Puławy - tzw. miasto prezydenckie; jest tam gmina miejsko wiejska i powiat ziemski).

Rodzaje gmin i różnicowanie ich ustroju

Polskie gminy charakteryzują się bardzo dużymi różnicami w stanie kapitahi ludzkiego i potencjału terytorialnego.

1.    Gmina wiejska:

Najczęściej występujący rodzaj gmin w Polsce. Poprzez gminę wiejską należy rozumieć gminę o niewielkim terytorium i liczbieinieszkańców. Są tu specyficzne problemy - zazwyczaj związane ze strukturą zatrudniana, głównie w rolnictwie W gminach wicjskicii zachowana została ciągłość wspólnych praw majątkowych mieszkańców wsi do pewnych nieruchomości i urządza) (np. wspólne pastwiska). Wszystkie przysługujące dotąd mieszkańcom wsi (do 1990 r.) prawa własności, użytkowania lub inne prawa rzeczowe i majątkowe pozostały niaiaruszonc po wejściu w życie Ustawy o samorządzie terytorialnym. Rada gminy nie może uszczuplić dotychczasowych praw wspólnot wiejskkh do korzystania z mienia gminnego bez zgody zebrania wiejskiego.

Jednostki pomocnicze w gminach wiejskich to sołectwa, natomiast organ uchwałodawczy sołectwa to zebranie wiejskie. Specyfika ustroju gmin wiejskich przejawia się w nazwie organu wykonawczego (wójt) i liczebności rady gminy ustalonej zgodnie z treścią art. 17Ustawy o samorządzie gminnym z zależności od liczby mieszkańców' (maksymalnie 45).

2.    Gmina miejska:

O gminie typu miejskiego można mówić wówczas, gdy siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium gminy Rada gminy nosi wówczas nazwę rady miejskiej, a organem wykonawczym jest takiej gminy jest burmistrz. Należy rozróżnić przynajmniej 2 podstawowe typy gmin miejskich:

a)    gminy, których siedziba władz położona jest w niewielkiej miejscowości korzystającej z praw miejskich

b)    gmina miejska może być również gminą obejmującą wyłącznic obszar dużci miejscowościposiadaiacei prawa miejskie, tzn. cała gmina jest miastan (miasta średniej wielkości -Puławy).

Specyfika zadań gmin miejskich pierwszego typu bardzo często jest zbliżona do specyfiki gmin wiejskich, natomiast w przypadku gmin drugiego typu cłiodzi już o problany typowe dla teraiów' wysoko zurbanizowanych. Obydwa opisane typy gmin miejskich łączy ta wspólna cecha, iż wykonują wyłącznic zadania gmin w odróżniauu od kolejnego - trzeciego - typu gminy miejskiej, tj. miasto na prawach powiatu, np. Lublin, tzw. miasto grodzkie.