117628

przez Rosjan. Kolej Transalpejska, łącząca Triest z czymś tam 1853, tunele w Alpach. Pod przełęczą św. Gotarda, i Simploński. Skrócenie czasu przepływu przez Alpy.

■    Ameryka północna, w USA 1840 rozpoczęto historię kolejnictwa i przed I WŚ (1913) długość linii kolejowych amerykańskich była duża. 1869 - kolej trans Amerykańska (Kalifornia - Nowy Jork).

■    Peru - ciekawa kolej, idea linii trans andyjskiej poszukiwano specjalistów w Londynie, ale nikt nie chciał tego zrobić. Natomiast Ernest Malinowski, podjął się budowy kolei trans andyjskiej. Wybudował kolej, na wysokości 5 tys. metrów kolej, która funkcjonuje jeszcze do dziś. Jest to większy wyczyn niż wieża Eiffla, bo ta była tylko dekoracją. Rudolf Modrzejewski - zbudował most na wodospadzie Niagara. Helena Modrzejewska była wielką aktorką.

■    Polska myśl inżynieryjno-techniczna. (Polacy są zapóźnieni, ponieważ mieli zupełnie inną historię niż chociażby Anglia), Polacy emigrowali w czasie wielkiej emigracji. Ponad 3000 inżynierów wojskowych. Armia kongresówki miała race kongrewskie, czyli pierwszą broń rakietową (Bitwa pod Grochowem). Polacy w XIX wieku zasłynęli jako inżynierowie, zupełnie inaczej niż dzisiaj.

■    Kto nie ma złota i miedzi, płaci tym na czym siedzi © Podupadanie -pauperyzacja społeczeństwa. Branicki, Lubomirski, Ludwik Nabielak (dyrektor kanału sueskiego -> prowadził zamach na Belweder, w czasie powstania listopadowego). Ci ludzie byli niebezpieczni, bo byli mądrzy.

■    W liniach amerykańskich prowadzono linie poboczne, bez nich rozwój kolejnictwa byłby niemożliwy. Azja i Ameryka Południowa miały zaledwie 25% wszystkich linii kolejowych. Koleje były narzędziem eksploatacji kolonialnej. Missisipi na niej komunikowano się parowcami. Były miejsca, gdzie stacje kolejowe rozpoczynały historię nowych miasteczek. Kolej była w Kairze napędzana starożytnymi Egipcjanami Palono mumie. Chciano wywieźć sfinksa, ale do Anglii wywieziono tylko brodę. 1910 - odcinek z Buenos Aires do Pariozo. Kolej prowadziła do ważniejszych ośrodków przemysłowych, metali kolorowych itp. Sieć kolejowa nigdy nie objęła całego kraju.

■    Chiny - w XIX wieku dzieliły się na kilkadziesiąt kantonów -> nieoficjalny rozbiór Chin.

^a Znaczna część ziem polskich swój rozwój zawdzięczała dostępowi do rynku rosyjskiego i chińskiego. Sieć kolejowa w Chinach była związana z rozwojem państw zachodnich.

■    Japonia przepędziła wszystkich europejczyków, a nawet swoich ziomków © Japonia do połowy XIX wieku żyła w izolacji. Gdy USA ostrzelało Japonię. Nej-gi -> II połowa XX wieku szybki rozwój Japonii, która pojawiła się w Azji jako ważny kraj. Później Japonia stała się rywalem państw zachodnich. Prusy dalekiego wschodu tak nazywano Japonię. Ona była wyjątkiem w świecie.

0 Żegluga oceaniczna - zadecydowało to o rozwoju rynku światowego. Żaglowce zostały wyparte przez parowce. Szybko rósł światowy tonaż morski, gdzie jak zawsze najpierw bez konkurencyjna była Anglia. Anglia nie dysponowała armią lądową, ale potężną flotą morską, a na lądzie były armie kolonialne (Hindusi, Górale jacyś tam). 1913 - udział Europy w światowym przewozie wynosił 79%, A USA było pikusiem ©, miało tylko 12%. Wołowina kowbojska ©. Dwa wielkie kanały:

■    1869 - kanał

■    Kanał panamski, dopiero Amerykanom udało się wybudować przesmyk Panamski.