121775

Temat 9.2. Klasyfikacja skał ££ względu na urabialność.

Potrzeba klasyfikacji skał ze względu na urabialność wynika przede wszystkim z konieczności wyboru odpowiedniej, najbardziej efektywnej metody i sposobu urabiania danej skały.

Badanie i mierzenie urabialnośd skał nastręcza wiele trudności z uwagi na to, że urabialność zależy od wielu czynników. Istnieje wiele metod oznaczania urabialnośd skał, ale żadna z nich nie uwzględnia wpływu wszystkich czynników, stąd uzyskane wyniki mają jedynie wartość orientacyjną.

Najogólniej pod względem urabialnośd skały dzielimy na:

-    sypkie,

-    miękkie,

-    kruche,

-    twarde,

-    bardzo twarde.

Skały sypkie są to piaski i żwiry nienastręczające większych trudności przy urabianiu.

Skały miękkie mają małą twardość i wytrzymałość, dają się stosunkowo łatwo urabiać. Do skał miękkich zalicza się iły, gliny, kredę, gips oraz niektóre typy węgla brunatnego.

Skały kruche mają zwykle gęstą sieć wyraźnych płaszczyzn zmniejszonej spoistości, dzięki której są łatwo urabialne. Należą do nich: węgiel brunatny, niektóre typy węgla kamiennego oraz piaskowce szczelinowate i łupki piaszczyste.

Skały twarde odznaczają się dużą zwięzłością, twardością oraz wytrzymałością i wskutek tego są trudno urabialne. Zalicza się do nich węgiel kamienny i antracyty, zbite piaskowce oraz wapienie i dolomity.

Skały bardzo twarde są to przede wszystkim skały magmowe, jak granity, bazalty, gnejsy, porfiry i inne; są one bardzo trudno urabialne.

Dla węgla kamiennego zastosowano w Polsce wskaźnik urabialnośd f określony metodą M. B. Protodiakonowa. Główny Instytut Górnictwa w Katowicach przebadał za pomocą tej metody węgiel pochodzący z około 400 przodków śdanowych w Zagłębiach Górnośląskim i Dolnośląskim, co pozwoliło podzielić polskie węgle na pięć klas pod względem urabialnośd:

Klasa I	wskaźnik f <0,4	nazwa węgla pod względem urabialnośd bardzo łatwo urabialny
II	co O 1 Tf 0“	łatwo urabialny
III	TT 1 CO 0“	średnio urabialny
IV	1,4 -2,4	trudno urabialny
V	>2,4	bardzo trudno urabialny Polskie węgle kamienne w

większości należą do trudno lub bardzo trudno urabialnych. Jedynie większość pokładów w Rybnickim Okręgu Węglowym, w kopalni Gliwice i w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym mają wskaźnik /‘mniejszy, od 1,4, czyli należą do łatwo urabialnych.

Na podstawie wskaźnika f ustalono wytyczne dotyczące metod urabiania węgla dostępnymi maszynami krajowymi następująco: wartość f    metoda urabiania

0,3 -1,2    strugi węglowe statyczne