123542

Meteory mają znaczenie przy określaniu wieku Układu Słonecznego (wszystkie meteory mają ten sam wiek - 4,55mld lat = wiek Układu Słonecznego).

5.    Kondensacyjno-akrecyjny model powstania Układu Słonecznego

Model ten zakłada, że planety i Słońce powstały równocześnie. Powstanie Protosłońca - w jednym ze spiralnych ramion galaktyki powstał obłok pyłowo-gazowy. Rósł, przyłączały się do niego różne cząstki i pyły. W pewnym momencie osiągnął masę krytyczną. W środku działa siła grawitacji - obłok się kurczy (obraca się). Tworzy się zagęszczenie centralne otoczone dyskiem protoplanetarnym. Grawitacyjnemu kurczeniu towarzyszy wydzielanie ciepła. Maksymalna temperatura w środku, reakcje syntezy termojądrowej - powstaje gwiazda centralna. Protosłońce przekształca się w słońce otoczone wirującym dyskiem protoplanet. Słońce w pierwszym okresie swego istnienia było bardzo aktywne. Wymiotło ze swego otoczenia wszystkie lżejsze pierwiastki na peryferia dysku: obłok podzielił się na dwie części: wewnętrzną (cięższe pierwiastki) i zewnętrzną (lżejsze pierwiastki). Zaczęły powstawać planety: zewnętrzne z wodoru i helu, wewnętrzne z pozostałych cząstek, które się łączyły. Większe przyciągały mniejsze. Bloki skalne przyciągały mniejsze okruchy.

Bloki to planetyzmale. Największe z nich to planety wewnętrzne, mniejsze to planetoidy i komety (działo się to przez ok. 200mln lat)

Achondryty - odmiana meteorytów kamiennych, nie posiadających chondr, o składzie podobnym do ziemskich bazaltów.

Asteroidy - (planetoidy, planetki) - niewielkie, nieregularne ciała (do lOOOkm) krążące wokół Słońca. Koncentrują się między Marsem a Jowiszem w tzw. Pasie Planetoid. Największa z nich to Ceres (900km). Są ich miliony.

Chondryty - odmiana meteorytów kamiennych, posiadają chondry. Skład: pirokseny, oliwiny, plagioklazy. Bardzo zasadowe.

Droga Mleczna - galaktyka spiralna, do której należy Układ Słoneczny.

Dysk Protoplanetarny - dysk wirującej materii, z którego wg modelu kondensacyjno-akrecyjnego powstały planety.

Komety - lodowe bryły ważące od kilku do kilkunastu ton, niewidoczne w przestrzeni. Dzielą się na krótkookresowe, długookresowe i jednopojawieniowe.

Meteoroidy - małe obiekty, mniejsze od planetoid, krążące w przestrzeni wokół Słońca Meteory - „Spadające gwiazdy" - meteoroidy lecące w atmosferze nagrzewają się (tarcie), często wybuchają w atmosferze.

Meteoryty - meteoroidy, które już spadły na Ziemię. Czasem wybijają kratery. Meteoryty kamienne - aerolity - meteoryty składające się z minerałów skalnych -chondryty i achondryty (93% wszystkich).

Meteoryty żelazne - syderyty - zbudowane z naturalnych stopów żelaza i niklu -kamacytu i temitu (6% wszystkich)

Meteoryty mieszane - zawierają składniki skalne oraz żelazno-niklowe

Obłok Oorta - przestrzeń wokół Układu Słonecznego, która jest zasobnikiem komet

długookresowych i jednopojawieniowych.

Pas Kuipera - przestrzeń wokół Układu Słonecznego, która jest zasobnikiem komet krótkookresowych.

Planetyzymale - (meteoryty) - wszystkie ciała krążące w przestrzeni kosmicznej. Planetoidy - to samo co asteroidy.

Planety - ciała niebieskie średnicy większej niż 1000 obiegające Gwiazdę Centralną. Planety wewnętrzne - planety mniejsze, mające powierzchnię skalną, krążące w pobliżu Słońca - Merkury, Wenus, Ziemia, Mars.

Planety zewnętrzne - planety większe, olbrzymy gazowe, krążą daleko od Słońca -Jowisz, Saturn, Uran, Neptun i nie pasujący Pluton.

Wiatr Słoneczny - strumień cząstek jądra Słońca wyrzucany w przestrzeń kosmiczną. Gęstość wynosi około 5 cząstek/cm³.

6.    Najważniejsze źródła informacji o budowie wnętrza Ziemi

Najgłębsze wiercenia mają obecnie do kilkunastu kilometrów. Podstawowym źródłem informacji są obserwacje pośrednie.

a) skały ultrazasadowe - nie zawierające Si0₂ skały wulkaniczne. Ogniska magmowe mieszczą się na głębokości od kilkudziesięciu do około 300km, można je znaleźć w niektórych miejscach na powierzchni Ziemi jako skały wulkaniczne.