123725

I.    Pojęcie stali.

Stal jest plastycznie i cieplnie obrabialnym stopem żelaza w węglem i innymi pierwiastkami, otrzymywanym w procesach stalowniczych ze stanu ciekłego. Za stężenie węgla graniczne, oddzielające stale od żeliw, przyjmuje się 2% ( jedynie nieliczne stale wysokochromowe mogą zawierać więcej niż 2%C ). Klasyfikacji stali można dokonać na wiele różnych sposobów. Ze względów praktycznych najczęściej operuje się klasyfikacją stali opierając się na składzie chemicznym lub zastosowaniu.

II.    Klasyfikacja stali według składu chemicznego.

Dokonując podziału stali według tego kryterium ( zgadnie z normą PN-EN 10020:200211 ) możemy wyróżnić następujące klasy stali:

-    stale niestopowe, w których stężenie każdego z pierwiastków jest mniejsze od wartości granicznych,

-    stale nierdzewne, zawierające ^ 10,5% chromu i ś 1,2% węgla,

-    inne stale stopowe, w których stężenie co najmniej jednego z pierwiastków jest równe lub większe od wartości granicznej.

Ze względu na sumaryczne stężenie pierwiastków, stale stopowe dzieli się umownie na następujące grupy:

-    niskostopowe, w których stężenie jednego pierwiastka ( oprócz węgla ) nie przekracza 2%, a suma pierwiastków łącznie nie przekracza 3,5%,

-    średniostopowe. w których stężenie jednego pierwiastka ( oprócz węgla ) przekracza 2% lecz nie przekracza 8%, lub suma pierwiastków łącznie nie przekracza 12%,

-    wysokostopowe. w których stężenie jednego pierwiastka przekracza 8%, a suma pierwiastków łącznie nie przekracza 55%.

W zależności od głównego pierwiastka lub kilku pierwiastków występujących w stalach stopowych, można wydzielić następujące ich podgrupy: stale manganowe, stale krzemowe, stale manganowo-krzemowe, stale niklowe, stale chromowe, stale chromowo-niklowe, stale chromowo-molibdenowe, stale chromowo-manganowo-krzemowe, stale chromowo-niklowo-molibdenowe i inne.

III.    Klasyfikacja stali według stopnia odtlcnicnia.

Według stopnia oddenienia można wyróżnić następujące rodzaje stali:

-    stal nieuspokojoną. w której przy krzepnięciu we wlewnicy dochodzi do reakcji węgla z rozpuszczonym tlenem, a tworzący się w wyniku tego tlenek węgla burzliwie uchodzi z ciekłej stali,

-    stal |x>łuspokoioną. w której stężenie rozpuszczonego tlenu obniżono tak, aby przy jej krzepnięciu we wlewnicy dochodziło jedynie do ograniczonej reakcji węgla a tym pierwiastkiem,

-    stal uspokojoną, w której przed odlaniem do wlewnicy nie dochodzi do reakcji denu z węglem, a stal po wlaniu do wlewnicy zachowuje się spokojnie; odmianą tej stali jest stal uspokojona nie starzejąca się, która jest oddeniana aluminium, oprócz oddeniania krzemem.

IV.    Klasy jakości stali niestopowych.

Stale niestopowe, zgodnie z normą PN-EN 10020:20002U, mogą być podzielone ze względu na klasy jakości na:

-    jakościowe: w przypadku tej stali zwykle określa się tylko wymagania dotyczące niektórych własności, np. ciągliwości, podatności na obróbkę plastyczną lub wielkość ziania, i to na poziomie niższym niż stali niestopowych specjalnych. Ogólnie, zgodnie z definicją, do stali niestopowych jakościowych zaliczane są wszystkie stale niestopowe, nie zaliczone do stali specjalnych.

-2-