46392

I¥awo do samoobrony w prawie międzynarodowym

Prawo do samoobrony zostało zakwalifikowane przez twórców Paktu LN a także uczestników konferencji w Dumbarton Oaks jako prawo naturalne, dlatego też nie zostało ono zapisane w żadnych UM. Po raz pierwszy zapisano je na konferencji w San Fransico.

Art. 51 KNZ stanowi, że nic w KNZ nie może uchybiać niezbywalnemu prawi do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej w przypadku napaści zbrojnej na któregokolwiek członka Narodów Zjednoczonych zanim Rada Bezpieczeństwa nie podejmie niezbędnych kroków w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Artykuł ten wskazuje więc na wszystkie przesłanki jakim musi odpowiadać działanie w samoobronie ukształtowane na przestrzeni niemal 200 lat, a zakotwiczone w powszechnym prawie zwyczajowym.

Samoobrona zatem:

•    jest odpowiedzią na atak zbrojny.

•    jest odpowiedzią konieczną, wobec braku alternatywy, możliwości innego działalna,

•    jej celem jest położenie kresu napaści.

•    jest w swej ‘treści’ proporcjonalną do zagrożenia reakcją.

Działanie w samoobronie współcześnie, w świetle zapisów Karty NZ jest subsydiame i ograniczone w czasie. Musi być bowiem skorelowane z rolą jaką ma do spebuenia Rada Bezpieczeństwa ONZ (strażnik pokoju). Działanie w samoobronie jest więc limitowane. Jego podjęcie powinno być podane do wiadomości Rady Bezpieczeństwa i winno być wstrzymane z chwilą podjęcia przez Radę niezbędnych kroków w celu utrzymania międzynarodowego pokoju u bezpieczeństwa.

Sądzić należy, że niepodjęcie przez RB „niezbędnych kroków w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa” nie blokuje podjęcia (kontynuowania) działania w samoobronie.

Samoobrona może być realizowana kolektywnie, zbiorowo. O kolektywnym działaniu w samoobrome stanowi traktat, np. casus foederis Traktatu Północnoatlantyckiego. Samoobrona zbiorowa niekoniecznie musi być czyniona na podstawie traktatowej. Może być czyniona kolektywnie w następstwie skierowania przez państwo ofiarę napaści prośby o pomoc w jej prowadzeniu do innego państwa.

Wojna prewencyjna jest to wojna lub działania zbrojne podjęte w celu uprzedzenia ataku przeciwnika i zmuszeniu go do zaniechania agresywnych zamiarów lub zyskania dogodnych warunków do dalszego prowadzenia wojny (działali zbrojnych). W praktyce stanowi ona najczęściej pretekst do zrzucenia odpowiedzialności na napadniętego przeciwnika za wywołanie konfliktu zbrojnego, mimo że dzięki wykorzystaniu elementu zaskoczenia przynosi korzyść agresorowi.