50637

złożonego stanu rzeczy na podstawie jego cech (objawów) w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości panujących w danej dziedzinie". Na znajomość objawów i - na ich podstawie - na wnioskowanie diagnostyczne w pracy pedagoga praktyka zwracał uwagę Korczak już w 1919 roku.

2.2. Rodzaje i typy diagnoz

„Medyczny słownik angielski" podaje trzy znaczenia terminu diagnoza; 1) rozpoznanie obecności choroby przez badanie chorego i analizę objawów; 2) określenie natury schorzenia; 3) zebranie i krytyczna ocena danych otrzymanych ze wszystkich możliwych źródeł i wszelkimi dostępnymi metodami.

Diagnoza rozwluięiŁ.

Tak pojęta diagnoza zawiera w sobie szereg aspektów, które Ziemski nazywa „diagnozami cząstkowymi”:

1)    aspekt identyfikacyjny

2)    genetyczny;

3)    celowościowy;

4)    fazy;

5)    rozwojowy, czyli prognostyczny.

Możliwie pełne uwzględnienie aspektów diagnozy pozwala na jej rozwiniętą definicję: „Diagnoza jest to rozpoznanie na podstawie zebranych objawów i znanych ogólnych prawidłowości badanego złożonego stanu rzeczy pizez przyporządkowanie go do typu albo gatunku, dalej przez wyjaśnienie genetyczne i celowościowe, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego rozwoju".

Innymi słowy, pedagog praktyk stawiając diagnozę zbiera dane i na ich podstawie określa stan rzeczy, dążąc do jego wielorakiego wyjaśnienia: szuka odpowiedzi na pytanie, do jakiego znanego (z literatury fachowej lub doświadczenia praktycznego) typu należy badany stan rzeczy (diagnoza przyporządkowująca; jakie są przyczyny danego stanu rzeczy (etiologiczny aspekt diagnozy lub diagnoza genetyczna); jakie ma znaczenie dany składnik (czynnik) badanego stanu rzeczy dla całości badanego stanu (diagnoza celowościowa - szczególnie ważna w tych przypadkach, gdy wychowawca ma rozpoznać stan rzeczy, który zawiera w sobie lub jest uwarunkowany zjawiskami sprcężonymi); w jakiej fazie przebiegu znajduje się badany stan rzeczy (diagnoza fazy - ważna ze względu na zmienność przedmioni działania pedagogicznego); jak dalej będzie rozwijał się dany stan rzeczy (diagnoza rozwojowa, prognostyczna).

Nie w każdym przypadku diagnozowania występują wszystkie aspekty diagnozy i nie zawsze wszystkie są jednakowo ważne. Przynajmniej dwa, spośród wyżej omówionych powinny być w każdym przypadku uwzględnione w czynnościach diagnostycznych pedagoga praktyka: 1) diagnoza przyporządkowująca oraz 2) diagnoza genetyczna lub prcyczynowa. Jest to wymóg elementarny i dotyczy tych sytuacji, w których - ze względu na okoliczności - musimy dokonać jedynie diagnozy skróconej. W pedagogice społecznej silnie akcentuje się - jak się wydaje, przede wszystkim ze względów ekologicznych, oraz występowania wychowawczych oddziaływań typu towarzyszącego - także rolę znaczeniowego aspekm diagnozy (wg Ziemskiego - diagnozy celowościowej).

Inny, wymagający uwzględnienia aspekt diagnozy niezupełnie mieści się w czynnościach diagnostycznych i wiąże się z dalszym postępowaniem pedagogicznym - przewidywaniem (rozwojowy, czyli prognostyczny aspekt diagnozy). Gdyby jednak uwzględniać aspekt prognostyczny, podział diagnoz cząstkowych - proponowany przez Ziemskiego - musi ulec modyfikacji i wtedy byłby następujący:

1) diagnoza definicyjna

2) diagnoza genetyczna

3) diagnoza znaczenia

4) diagnoza fazy

5) prognoza genetyczna

6) prognoza znaczenia

7) prognoza fazy

Mimo. że powszechne zastosowanie pełnej diagnozy w praktyce pedagogicznej, edukacyjne-socjalnej etc. jest ograniczone i mimo że w wielu stosunkowo prostych sytuacjach nie występuje bezwzględna konieczność stosowania rozwiniętej diagnozy, dla pedagoga praktyka znajomość, wiedza, uświadomienie możliwie szerokiego zakresu zadań diagnostycznych ma niezaprzeczalną wartość. Główny pożytek z metodologicznej wiedzy diagnostycznej polega na jej roli w podniesieniu sprawności w zakresie czynności diagnostycznych, a staje się to szczególnie ważne w praktyce pedagogicznej, w której wciąż jeszcze odczuwamy brak rozwiniętej praktyki stawiania diagnozy. Można uzyskać wiele w tym zakresie chociażby