System ochrony prawnej


System ochrony prawnej

Mówiąc o systemie ochrony prawnej należy wyjść oczywiście od przybliżenia istotnej dla tego zagadnienia instytucji Unii - Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). O TSUE mówi się kolokwialnie ETS (Europejski Trybunał Sprawiedliwości). Należy pamiętać jednak, że nazwy te odnoszą się do tej samej instytucji. W skład TSUE wchodzą:

Jaką funkcje pełni TSUE? Zapewnia poszanowanie prawa w wykładni i interpretacji traktatów. TSUE posiada kompetencje do:

Należy pamiętać, że również państwa członkowskie ustanawiają środki zaskarżenia niezbędne dla zapewnienia efektywnej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii. Co to sformułowanie oznacza? Przepis ten pokazuje, że również sądy państw członkowskich są sądami Unii. Zatem system ochrony prawnej UE realizowany jest przez:

Jeśli chodzi o skład TSUE, to sprawa wygląda następująco:

TS jest w swojej pracy wspierany przez rzeczników generalnych. Rzecznicy wydają opinie w sprawach rozpatrywanych przez TS, ale opinie te nie są dla TS wiążące. Opinie te podlegają jednak publikacji.

Zasady wyboru sędziów TS, sędziów Sądu i rzeczników generalnych:

Jaki jest zakres jurysdykcji TSUE? W jakich sprawach orzeka TSUE? TSUE orzeka:

Postępowanie przed TSUE może mieć dwojaki charakter:

W ramach postępowania niespornego TSUE rozpatruje:

W ramach postępowanie spornego TSUE rozpatruje:

Pytanie prejudycjalne - postępowanie niesporne

Co to jest pytanie prejudycjalne → Pytanie prejudycjalne to pytanie, jakie kieruje sąd państwa członkowskiego do TSUE. W trybie prejudycjalnym TSUE jest kompetentny do:

Kiedy sądy krajowe zwracają się do TSUE → Kiedy sądy państw członkowskich zwracają się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE? Sąd krajowy może zwrócić się z pytaniem do TSUE, gdy uzna, że decyzja TSUE w sprawie wykładni Traktatów lub wykładni, czy ważności aktu instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej Unii jest niezbędna do wydania wyroku w danej sprawie.

Widzimy, że sąd krajowy może zwrócić się z pytaniem. Czy aby na pewno tylko ma taką możliwość? A może po prostu musi zwrócić się z pytaniem, gdy uzna, że decyzja TSUE jest niezbędna do wydania wyroku? Odpowiedź na to pytanie jest prosta:

Doktryna sprawy wyjaśnionej (acte eclaire) i sprawy oczywistej (acte clair) → Wiemy już, kiedy sądy krajowe mogą, a kiedy muszą zwrócić się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE. Ale odpowiedź, że sądy krajowe, od których przysługuje odwołanie mogą, a sądy krajowe od których nie ma odwołania, muszą zadawać pytania prejudycjalne nie zamyka sprawy. Mamy bowiem jeszcze doktrynę sprawy wyjaśnionej i sprawy oczywistej. Istotą owej doktryny jest wskazanie sytuacji, w których sądy krajowe nie muszą zwracać się z pytaniem prejudycjalnym do ETSu (niezależnie od tego, czy są sadami niższych instancji, czy sądami ostatniej instancji, a zatem czy przysługuje od ich orzeczenia odwołanie, czy też nie).

Doktryna sprawy wyjaśnionej bierze swój początek w orzeczeniu Da Costa. W orzeczeniu tym ETS stwierdził, że jeżeli podniesiona kwestia jest materialnie identyczna z kwestią, która była już przedmiotem orzeczenia ETSu, to sąd krajowy nie musi zwracać się z pytaniem prejudycjalnym do ETSu

Bardzo ważne jest orzeczenie w sprawie CILFIT. W orzeczeniu tym ETS rozwinął doktrynę sprawy wyjaśnionej i wypracował doktrynę sprawy oczywistej. Orzeczenie to pokazuje nam, że sąd krajowy nie musi zwracać się z pytaniem prejudycjalnym do ETSu, gdy:

Podsumowując, doktryna sprawy wyjaśnionej została została wypracowana w orzeczeniu Da Costa, a rozwinięta w orzeczeniu CILFIT. W Da Costa kwestia musiała być materialnie identyczna, natomiast w Cilfit może być już tylko podobna. Natomiast doktryna sprawy oczywistej została wypracowana w orzeczeniu CILFIT. Obie doktryny pokazują nam, kiedy sąd krajowy nie musi zwracać się z pytaniem do ETSu.

Stanowienie przez ETS w jak najkrótszym terminie → Nowością w traktacie lizbońskim jest przepis dotyczący rozpatrywania przez ETS pytania prejudycjalnego w jak najkrótszym terminie. Kiedy taka sytuacja ma miejsce? Otóż, gdy pytanie prejudycjalne związane jest ze sprawą, która dotyczy osoby pozbawionej wolności, TSUE stanowi w jak najkrótszym terminie.

Wspólnotowa definicja sądu → Wiemy już, że sądy krajowe mogą, a niektóre muszą zwracać się z pytaniami prejudycjalnymi do TSUE. Pojęcie sądu wydaje się oczywiste i jasne. Ale czy na pewno? Należy pamiętać, że poszczególne systemy prawne obowiązujące w państwach członkowskich mogą się od siebie różnić. Okazuje się, że instytucje mogą nie nazywać się sądami, a jednak rozstrzygają o obowiązkach jednostek. Do TSUE z pytaniami zwracały się różnego rodzaju komisje (np. komisja do spraw górniczych), czy też Rada adwokacka belgijska. Pojawiło się pytanie, czy instytucje te mają możliwość zwracania się do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi. Aby tą kwestią rozwiązać, ETS wypracował wspólnotową definicję sądu. Wg tej definicji sądem jest każda instytucja, która:

Czy ETS może odmówić odpowiedzi na pytanie → Początkowo ETS odpowiadał na wszelkie pytania, czasem nawet niekiedy je korygował, poprawiał. Po prostu nie miał wielu spraw i zależało mu na tym, by sądy krajowe wypracowały praktykę zwracania się z pytaniami, by nie były oporne. Jednak w miarę upływu czasu ETS miał coraz więcej spraw. Nie miał już czasu, by poprawiać pytania, pomagać sądom krajowym w formułowaniu pytań. A zatem czy ETS może odmówić odpowiedzi na pytanie prejudycjalne skierowane przez sąd krajowy? Odpowiedź znajdziemy w orzeczeniu Butterfly Music Srl. Brzmi ona TAK, ETS może odmówić odpowiedzi na pytanie prejducyjalne. ETS w tym orzeczeniu wskazał sytuację, kiedy może odmówić odpowiedzi na pytanie:

Pytania prejudycjalne dotyczące nieważności aktu → Nasze dotychczasowe rozważania, w szczególności te dotyczące doktryny sprawy oczywistej i wyjaśnionej dotyczyły pytania prejudycjalnego w sprawie interpretacji traktatów lub prawa wtórnego. Sprawa nieco komplikuje się w przypadku pytania prejudycjalnego dotyczącego nieważności aktu.

Pytanie prejudycjalne dotyczące nieważności aktu dotyczy sytuacji, w której przed sądem krajowym kwestionowany jest środek prawa krajowego oparty na prawie UE na tej podstawie, że akt UE jest niezgodny z prawem.

Jeśli chodzi o pytania prejudycjalne dotyczące interpretacji Traktatów lub prawa wtórnego, to mogło być one postawione w każdej chwili - wystarczyło, że sąd krajowy uznał, iż rozwiązanie danej kwestii jest niezbędne do wydania wyroku. W przypadku pytań dotyczących nieważności aktu sprawa wygląda inaczej. Otóż pytanie prejudycjalne uzupełnia inne procedury kontroli ważności aktu. Pytanie prejudycjalne dotyczące nieważności aktu prawnego uzupełnia może być zadane dopiero po skorzystaniu ze skargi na nieważność aktu.

Należy również zastanowić się, czy doktryna sprawy wyjaśnionej i sprawy oczywistej ma zastosowanie do pytań prejudycjalnych dotyczących nieważności aktu. Tutaj należy powołać się na dwa orzeczenia:

Sądy, od których orzeczeń nie ma odwołania, nie są w ogóle właściwe do orzekania w zakresie ważności aktu, więc i doktryna sprawy oczywistej nie ma tutaj jak znajdować zastosowania.

Ostatnim pytaniem, jakie związane jest z pytaniami prejudycjalnymi dotyczącymi nieważności aktu, jest pytanie, czy sąd krajowy może zawiesić stosowanie prawa Unii do czasu uzyskania odpowiedzi od ETSu? ETS stwierdził już wcześniej, że sąd krajowy może zawiesić stosowanie prawa krajowego do czasu uzyskania odpowiedzi, jeżeli ma wątpliwość, czy prawo krajowe jest zgodne z prawem Unii. Ale czy sąd krajowy może również zawiesić stosowanie prawa Unii? Odpowiedź przynosi orzeczenie w sprawie Zuckerfabrik: tak, sąd krajowy może zawiesić stosowanie prawa Unii, jeżeli zwraca się z pytaniem do ETSu.

Skutek orzeczenia prejudycjalnego → Wyczerpaliśmy już temat całej procedury związanej z pytaniem prejudycjalnym. Należy zastanowić się jeszcze jakie są skutki orzeczenia prejudycjalnego. Oto one:

Ze skutkami orzeczenia prejudycjalnego również wiążą się pewne problemy. Przede wszystkim należy znaleźć odpowiedź na pytanie, czy orzeczenie wiąże tylko i wyłącznie sąd, który zadawał pytanie? Oczywistym jest, że orzeczenie to będzie wiązało również sądy wyższej instancji, jeżeli przyjdzie im rozpatrywać tą sprawę. Ale co z innymi sądami krajowymi? Czy one również są związane orzeczeniem prejudycjalnym? Czy orzeczenia prejudycjalne są skuteczne erga omnes - wobec wszystkich? Na pewno nie można powiedzieć, że jest to zasadą, że jest to bezpośredni skutek orzeczenia prejudycjalnego. Należy natomiast pamiętać, że istnieje doktryna sprawy wyjaśnionej, która sprawia, że sądy krajowe nie muszą zadawać pytań prejudycjalnych w sprawach, które zostały już wyjaśnione przez ETS. To sprawia, że orzeczenia prejudycjalne nabierają w pewien sposób charakteru erga omnes. Ale nie można zapominać, że sąd zawsze może zadać pytanie, jeżeli uzna to za niezbędne do wydania wyroku. Nawet jeżeli podobna sprawa była już rozpatrzona przez ETS, to sąd krajowy może zadać pytanie, w szczególności, gdy widzi, że w sprawach są rozbieżne elementy i muszą być uzgodnione. Nie możemy zatem jednoznacznie stwierdzić, że orzeczenia prejudycjalne są skuteczne erga omnes, ale istnieje szereg przesłanek wskazujących, że w istocie bywają erga omnes.

Drugą kwestią jest sprawa skutku retroaktywnego. Czy ETS może ograniczyć skutek retroaktywny? Oczywiście, że może. Pokazuje to orzeczenie w sprawie p. Defrenne, w którym ETS po raz pierwszy ograniczył skutek retroaktywny, mówiąc, że orzeczenia wywołuje skutki wsteczne tylko wobec tych osób, które złożyły już w takiej sprawie pozew do sądu krajowego.

Trzecią kwestią jest skutkowanie stwierdzenia nieważności inter partes. Co tak naprawdę oznacza, że orzeczenie prejudycjalne dotyczące nieważności skutkuje inter partes? Oznacza, że skutkuje tylko w danym sporze, między stronami tego sporu. Należy jednak pamiętać, że w TFUE znalazł się następujący przepis: W przypadku orzeczenia o nieważności aktu przyjętego przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną lub stwierdzenia, iż zaniechanie przez nią działania jest sprzeczne z Traktatami, jest ona zobowiązana do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przepis ten oznacza, że instytucje mają obowiązek uchylenia aktu, bądź też poprawienia go zgodnie z orzeczeniem prejudycjalnym. Nie jest więc tak, że skutki widoczną są tylko między stronami, w danym sporze.

Skarga na niewywiązywanie się państwa ze zobowiązań - postępowanie sporne

Kiedy skarga ta znajduje swoje zastosowanie? Na czym może polegać niewywiązywanie się państwa ze zobowiązań? Państwo narusza zobowiązania wynikające z prawa wspólnotowego w szczególności, gdy:

Kto może wystąpić ze skargą? Wnieść skargę może:

Jaka jest procedura? Różni się ona w zależności od podmiotu, który wnosi skargę. Jeżeli robi to Komisja:

Jeżeli robi to państwo członkowskie:

Mamy jeszcze jedną szczególną procedurą po stronie Komisji. jeżeli Komisja stwierdzi, że państwo członkowskie nie poinformowało jej o środkach podjętych w celu transpozycji dyrektywy, to może wnieść do TSUE skargę od razu zawierającą propozycję określonej kary pieniężnej. TSUE, jeżeli uzna rację Komisji, może nałożyć karę na państwo członkowskie, nie wyższą niż tą proponowaną przez Komisję.

Skarga na nieważność aktu prawnego - postępowanie sporne

W pierwszej kolejności należy ustalić, jakie akty podlegają tej skardze. Są to:

Znamy już akty podlegające skardze na nieważność. A jakie są przesłanki wniesienia tej skargi? Na co może powołać się podmiot wnoszący skargę?

Wiemy już, jakich aktów może dotyczyć skarga na nieważność i jakie są przesłanki jej wniesienia. Musimy ustalić jeszcze, kto może taką skargę złożyć. Wyróżniamy trzy kategorie podmiotów upoważnione do złożenia takiej skargi:

Wiemy już, jakich aktów może dotyczyć skarga, jakie są przesłanki jej wniesienia, kto może ją wnieść. Pozostał nam termin, z jakim skarga może zostać złożona. Skarga na nieważność może zostać wniesiona w terminie dwóch miesięcy od:

Powróćmy teraz do jednej z kategorii podmiotów, które mogą wnieść skargę na nieważność - podmioty nieuprzywilejowane. Przypomnijmy, że podmioty nieuprzywilejowane to:

Przypomnijmy też - jest to bardzo ważne - kiedy te podmioty mogą wnieść skargę na nieważność.

Musimy przyjrzeć się szczegółowo drugiej opcji - akt dotyczy jednostki bezpośrednio i indywidualnie. By stwierdzić, że skarga jednostki na nieważność jest dopuszczalna, należy stwierdzić w pierwszej kolejności, czy skarżony akt dotyczy jednostki indywidualnie. Dlaczego w pierwszej kolejności badamy, czy akt dotyczy jednostki indywidualnie? Ponieważ badanie, czy akt dotyka osobę bezpośrednio jest zbędne, jeżeli nie dotyka jej indywidualnie. Tylko co oznacza, że akt dotyczy jednostki indywidualnie? Jak to sprawdzić? Tutaj znajduje zastosowanie test Plaumanna, wg którego akt dotyczy jednostki indywidualnie, gdy:

Jeżeli stwierdzimy, że akt dotyczy danej osoby indywidualnie, to musimy jeszcze sprawdzić, czy dotyczy jej bezpośrednio. Co to oznacza, że akt dotyczy danej osoby bezpośrednio? Akt dotyczy danej osoby bezpośrednio, gdy wywiera wpływ na jej sytuację prawną i interes prawny bez pośrednictwa innego aktu wykonawczego.

Zatem skarga na nieważność składana przez osobę fizyczną lub prawną dotyczy najczęściej decyzji. Ale należy zauważyć, że może też dotyczyć rozporządzenia. Pytanie tylko, kiedy może dotyczyć rozporządzenia? Kontrola legalności rozporządzeń dopuszczalna była początkowo, gdy:

Pojawia się pytanie, jak sprawdzić, czy rozporządzenie jest faktycznie decyzją? Należy przeprowadzić test abstrakcyjnej terminologii. Rozporządzenie jest faktycznie decyzją, jeżeli:

Kolejne pytanie, to jak sprawdzić czy rozporządzenie dotyczy skarżącego bezpośrednio i indywidualnie? Należy przeprowadzić test zamkniętej kategorii. Rozporządzenie dotyczy skarżącego bezpośrednio i indywidualnie, jeżeli dotyczy zamkniętej kategorii podmiotów - producentów, importerów itp.

Zatem początkowo ETS w celu stwierdzenia dopuszczalności skargi jednostki na nieważność rozporządzenia stosował:

Z czasem podjęto jednak próby dopuszczenia skargi w stosunku do prawdziwych rozporządzeń, pominięcia testu abstrakcyjnej terminologii. Tutaj bardzo ważne jest orzeczenie Codorniu vs. Rada. W tym orzeczeniu ETS stwierdził, że:

Bardzo ważną sprawą dla rozwoju dopuszczalności skargi jednostki na rozporządzenie była sprawa Jego-Querre. Chodziło o rozporządzenie, które bezpośrednio wprowadziło zakaz stosowania sieci o małych oczkach przy połowie karpia. Firma Jégo-Quéré poławiała na Atlantyku mniejsze ryby, które przeskakiwały przez sieć. Zatem rozporządzenie godziło w interesy firmy. Właścicielka firmy złożyła więc skargę do Trybunału, gdyż wprowadzony zakaz naraził ją na ogromne straty finansowe. Trybunał w 2004 roku skargę oddalił.

Jednak sprawa Jego-Querre uświadomiła państwom członkowskim, że jednostka nie ma wystarczającej ochrony prawnej przed Trybunałem Sprawiedliwości. Dlatego też artykuł w sprawie skarg indywidualnych zmieniono w traktacie lizbońskim. Obecnie jednostka, jak już wiemy, może wnieść skargę na akt regulacyjny, który dotyczy jej bezpośrednio i nie obejmuje środków wykonawczych. To niejasne sformułowanie daje obywatelom UE szersze prawo do skarżenia aktów prawa unijnego bezpośrednio do TSUE. Jednostka nadal musi wprawdzie udowodnić, że akt unijny ma na nią bezpośredni wpływ, ale nie nie musi już udowadniać, że był skierowany do niej indywidualnie. Powstaje jednak pytanie o definicję aktu regulacyjnego - bowiem nie ma takiej definicji w Traktacie. Można przyjąć definicję tego aktu z języka francuskiego i wtedy oznacza ono wszystkie akty powszechnie obowiązujące za wyjątkiem ustaw. Zatem podmioty indywidualne nie będą mogły skarżyć do TS:

Zmiany w TL najłatwiej zobrazować właśnie na przykładzie sprawy Jego-Querre. W 2004 roku TS skargę oddalił. Teraz pod rządami traktatu lizbońskiego będzie musiał takie indywidualne zarzuty rozpatrzyć.

Zatem całą procedurę związaną ze skargą na nieważność mamy już omówioną. Pozostaje zastanowić się nad skutkiem orzeczenia Trybunału. Jeżeli Trybunał uzna skargę za zasadną, to orzeka o nieważności danego aktu. Należy pamiętać, że może jednak, mimo uznania aktu za nieważny, wskazać postanowienia aktu, które powinny być jednak uważane za ostateczne. Skutek orzeczenia określa natomiast sam przepis Traktatu: W przypadku orzeczenia o nieważności aktu przyjętego przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną lub stwierdzenia, iż zaniechanie przez nią działania jest sprzeczne z Traktatami, jest ona zobowiązana do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Skarga na bezczynność instytucji - postępowanie sporne

Należy zacząć od pytania, na czyją bezskuteczność można wnieść skargę? Bezskuteczność może dotyczyć następujących podmiotów:

Następnie należy zastanowić się, kto może wnieść taką skargę (locus standi)?

Kiedy osoby fizyczne lub prawne mogą wnieść taką skargę? Zasada komplementarności wymaga, by skarga ta była dopuszczalna wtedy, gdy:

Kiedy taka skarga może zostać wniesiona? Jakie są warunki dopuszczalności skargi?

Jakie są skutki orzeczenie Trybunału? Instytucja, organ lub jednostka organizacyjna musi podjąć środki niezbędne do wykonania wyroku.

Skarga odszkodowawcza przeciw Unii - postępowanie sporne

W ramach konspektu o prymacie i stosowaniu prawa Unii mówiliśmy już o odpowiedzialności odszkodowawczej państwa. Skarga odszkodowawcza dotyczy odpowiedzialności Unii.

Odpowiedzialność Unii dzieli się na:

Odpowiedzialność umowna podlega prawu właściwemu dla danej umowy. Skarga odszkodowawcza dotyczy odpowiedzialności pozaumownej.

Traktat wyraźnie stwierdza, że Unia ma obowiązek, zgodnie z zasadami ogólnymi, wspólnymi dla wszystkich państw członkowskich, naprawiać szkody wyrządzone przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu jej funkcji. Wyjątek dotyczy Europejskiego Banku Centralnego, która szkodę ma obowiązek naprawić sam.

Kto może wnieść skargę odszkodowawczą (locus standi)? Skarga odszkodowawcza ma na celu wzmocnienie ochrony interesów prywatnych. Rekompensuje ona w pewien sposób osobom fizycznym i prawnym słabsze uprawnienia w zakresie wnoszenia pozostałych skarg. Zatem skargę odszkodowawczą może wnieść:

Jaki charakter ma skarga? Czy jest skargą samodzielną? Zdecydowanie tak. Skarga ta może zostać wniesiona niezależnie od innych skarg. Należy jednak pamiętać o zasadzie odpowiedzialności konkurencyjnej państw członkowskich. Polega ona na tym, że gdy najbardziej bezpośrednią przyczyną powstania szkody jest działanie władz krajowych, to skarga odszkodowawcza możliwa jest dopiero po wyczerpaniu procedury krajowej (chyba że nie istnieje środek krajowy gwarantujący efektywną ochronę jednostce).

Należy pamiętać o terminie, jakim ograniczona jest ta skarga.

Szkody doznawane przez osoby prawne lub fizyczne można podzielić na:

Jeśli chodzi o szkodę spowodowaną przez funkcjonariusza Unii, to Unia odpowiada tylko za szkody popełnione w związku wykonywania działań niezbędnych dla realizacji funkcji instytucji, której funkcjonariusz jest pracownikiem.

Natomiast jeśli chodzi o szkodę spowodowaną przez instytucję, to tutaj musimy wskazać na przesłanki odpowiedzialności Unii:

Należy pamiętać, że szkoda może powstać w wyniku:

Jakie są skutki orzeczenia Trybunału? Są to oczywiście skutki finansowe. Odpowiedzialność odszkodowawcza polega na naprawieniu szkody, czyli zapłacie określonej sumy.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
system ochrony prawnej 2011
SYSTEM OCHRON PRAWNEJ Wykla 17[1].10.2009, Dokumenty STUDIA SKANY TEXT TESTY, ADMINISTRACJA UNIWEREK
System Ochrony Prawnej UE 13 2014
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ W UNII EUROPEJSKIEJ
System ochrony prawnej w Unii Europejskiej, studia magisterskie, Administrowanie Firma ( AF)
system ochrony prawnej UE, UMK Administracja, Wykłady, System ochrony prawnej w UE
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UE, administracja
System ochrony prawnej konsumenta w UE Nakielska, Bezpieczeństwo Wewnętrzne - Administracja Bezpie
dr J. Czerw - System ochrony prawnej w UE, Wydziały, Administracja
UniaPytForum, System ochrony prawnej
IV semestr, system ochrony prawnej UE
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ - SYLABUS, PRAWO, Systemy ochrony prawnej
zagadn kurluta, Studia administracja WSAP Białystok, rok 4 sem 2, System ochrony prawnej w Unii Eur
Prawo konkurencji UE odnosi sie do przedsiebiorcow, Studia administracja WSAP Białystok, rok 4 sem
Ombudsman (ERPO), Dokumenty STUDIA SKANY TEXT TESTY, ADMINISTRACJA UNIWEREK WROCŁAW MAGISTER, SOP -
System ochrony prawnej
Ochrona prawna UE zjazd 6, System ochrony prawnej
Pytania na egzamin z Systemu ochrony prawnej UE, Uniwersytet Wrocławski MGR, mgr 2 rok, system ochro
sop kilarski, Uniwersytet Wrocławski MGR, mgr 2 rok, system ochrony prawnej -Kilarski

więcej podobnych podstron