05-11-2002

Mikroekonomia wykład 3.

Ogólne zagadnienia procesu gospodarowania.

Gospodarowanie:

• Świadomy rozdział ograniczonych co do rozmiarów zasobów miedzy różne (konkurujące wzajemnie) cele wynikające z potrzeb ludzkich,

• Podstawowym problemem jest tu więc zjawisko rzadkości zasobów,

• Składa się z procesu produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji,

• Oprócz aspektów technicznych i ekonomiczno-finansowych istotny jest również rozległy kontekst społeczny

System gospodarczy:

• Całokształt warunków materialnych, instytucjonalnych, społecznych, politycznych oraz reguł gospodarowania w jakim odbywa się proces gospodarowania

• Układ stosunków oraz organizacji, który kształtuje prawa i reguluje rządzące działalnością gospodarczą, determinuje prawa własności czynników produkcji rozdziela uprawnienia do podejmowania decyzji w zakresie produkcji i konsumpcji, determinuje bodźce motywujące różne podmioty gospodarcze, a w ostateczności rozstrzyga kwestie co jak i dla kogo ma być produkowane

Rodzaje zasobów:

• Ludzkie (praca ludzka, wiedza i umiejętność człowieka)

• Naturalne:

• Odnawialne (ziemia, las)

• Nieodnawialne (surowce mineralne)

• Kapitałowe:

• Rzeczowe - środki pracy (maszyny, urządzenia, budowle, budynki) i przedmioty pracy (surowce, materiały)

• Finansowe (pieniądz i papiery wartościowe)

• Informacyjne (informacje we wszystkich postaciach)

Potrzeby ludzkie:

• Subiektywne odczuwanie braku zaspokojenia określonych warunków lub rzeczy, które człowiek uważa za niezbędne do utrzymania go przy życiu, uniemożliwienia mu rozwoju, realizowania różnych ról społecznych itp.

• Poszczególne potrzeby są odczuwalne przez ludzi z różną siła i w różny sposób dlatego tez podstawowymi ich cechami jest indywoidualizm i subiektywizm

Hierarchia potrzeb wg, Maslowa

Potrzeby wyższego rzędu mogą być zaspokojone tylko po wcześniejszym zaspokojeniu potrzeb niższego rzędu.

Przykłady potrzeb ludzkich:

• Potrzeby podstawowe: sen, zaspokojenie głodu

• Potrzeby bezpieczeństwa: posiadanie mieszkania, praca,

• Potrzeby kontaktów społecznych: przynależność do grupy, spotkania, rozmowy, dyskusje

• Potrzeby uznania: szacunek ludzi, zajęcie uprzywilejowanej pozycji w grupie

• Potrzeby samorealizacji: nauka, hobby, zainteresowania

Dobra:

• Wszelkie środki służące bezpośrednio lub pośrednio do zaspokojenia potrzeb ludzkich

• Powstaje w procesie gospodarowania (niekoniecznie w procesie produkcji)

Kryteria klasyfikacji dóbr:

- forma występowania

a) materialne (produkty, wykorzystane bezpośrednio zasoby naturalne, usługi materialne jak np.: usługi komputerowe)

b) niematerialne (usługi niematerialne i porady prawne, lekarskie itp.)

- przydatność dla człowieka

a) pozytywne - służące osiągnięciu przez człowieka określonych korzyści

b) negatywne - nieprzysparzające człowiekowi korzyści, bądź tez mające negatywny wpływ na człowieka, np. zanieczyszczenie środowiska

- związek z zaspokojeniem potrzeb:

1. dobra konsumpcyjne (jednorazowego użytku i trwałe) - związek bezpośredni

2. dobra produkcyjne (inwestycyjne) - związek pośredni

- wytwarzanie w procesie produkcji

a) dobra rzadkie (ekonomicznie) - tworzone poprzez człowieka w procesie produkcji

b) wolne - niewytworzone w procesie produkcji, czerpane bezpośrednio z przyrody bez ponoszenia kosztów na ich wytworzenie (mogą występować koszty dostarczania, udostępniania itp.)

- właściwości

a) dobra prywatne

b) dobra publiczne

• pełnią funkcję dla różnych osób.

• nikt nie jest wyłączony z ich używania

• powiększenie się liczby użytkowników nie eliminuje ani nie pomniejsza możliwości korzystania z danego dobra przez innych użytkowników

• mogą być dostarczone przez państwo nieodpłatnie lub odpłatnie

Produkcja:

- działalność ludzka polegająca na wytwarzaniu różnych środków niezbędnych do zaspokojenia potrzeb ludzkich, a otrzymywane na skutek tej działalności dobra nazywamy produktem,

- proces produkcji jest możliwy dzięki czynnikom produkcji czyli wszystkim środkom użytym w procesie produkcji

Czynniki produkcji:

- ziemia - dobra wolne (surowce mineralne, lasy, użytki rolne, wody)

- praca ludzka - proces świadomego i celowego użytkowania własnej siły roboczej (tj. zdolności do wykorzystywania określonej pracy przy wykorzystaniu sił fizycznych, kwalifikacji i zdolności wrodzonych)

- kapitał - ekonomiczne dobra produkcyjne (maszyny, urządzenia, budynki) tworzące kapitał rzeczowy

Spośród wymierzonych czynników produkcji tylko kapitał jest wytwarzany w procesie produkcji.

Podział mniejszy „odpowiada” podziałowi zasobów

Inne kryteria podziału czynników produkcji

- forma występowania

a) czynniki rzeczowe (ziemia, kapitał)

b) czynniki osobowe (ludzie)

- szybkość zużycia

a) czynniki produkcji zużywające się jednorazowo

b) czynniki produkcji zużywające się stopniowo

Nakład - ilość czynników produkcji zastosowanych w danym czasie do określonego procesu (tylko ta część, która została zużyta)

Wynik - ilość uzyskanego produktu

Strumień - ilość zasobów (także dóbr pracy) mierzonych jako przepływ podczas pewnego okresu czasu przez gospodarkę, przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe.

Podział:

- rozdysponowanie - rzadkich środków (zasobów, dóbr, pracy) pomiędzy producentów i konsumentów

- dominującą formuł podziału jest forma rynkowa

- proces podziału można rozstrzygać z dwóch punktów widzenia makroekonomicznego i mikroekonomicznego

Racjonalność w gospodarowaniu:

- dokonywanie najbardziej korzystnych (optymalnych) wyborów przy podejmowaniu decyzji o wyborze celów gospodarowania oraz środków i metod realizacji tych celów

- ma charakter historyczny i względny gdyż w historycznym rozwoju społeczeństw zmieniają się cele gospodarowania i sposoby ich realizacji

Rachunek ekonomiczny

- daje możliwości oceny racjonalności (rezultatów) podjętych decyzji, mierzymy ich efektywność

- posługuje się rachunkiem ekonomicznym jest możliwe przy spełnieniu następnych warunków:

a) nakłady i efekty muszą być wyrażone w odpowiednich jednostkowych

b) musi istnieć jednoroczne kryterium oceny

- nie wszystkie decyzje społeczno-gospodarcze mogą być oparte na miarodajnym (precyzyjnym) rachunku ekonomicznym

1

Potrzeby samorealizacji

Potrzeby uznania

Potrzeby kontaktów społecznych

Potrzeby bezpieczeństwa

Potrzeby podstawowe - biologiczne

---