oceany swiata


OCEANY SWIATA

Oceany sa najwiekszymi zbiornikami wodnymi na kuli ziemskiej . Ich laczne zasoby wodne szacowane sa na 97,2 % calych zasobów wodnych . Pozostale 2,8% to wody ladowe , lodowcowe , wody atmosferyczne , wody podziemne i biosfery . Wraz z

oceanami zajmuja 71% calkowitej powierzchni Ziemi .

Najwiekszym z oceanów jest Spokojny , który zajmuje 178,7mln km 2 - rozciaga sie od zachodnich wybrzezy Ameryk po wschodnie krance Azji , Australii i Oceanii . Kolejnym pod wzgledem wielkosci jest Ocean Atlantycki , który zajmuje 121,1 mln km 2 (liczone wraz Morzem Arktycznym) - od zachodu oblewa wybrzeza Europy i Afryki , a od wschodu wybrzeza obu Ameryk . "Najmniejszym" oceanem jest Indyjski , którego powierzchnie szacuje sie na 76 mln km 2 . Polozony jest miedzy Afryka , Azja i Australia .

Formy powierzchni wystepujace na dnie oceanicznym podobnie , jak uksztaltowanie powierzchni lasów , sa bardzo róznorodne . Przedluzeniem ladu ponizej linii brzegowej jest - szelf zatopiona przez morze do glebokosci okolo 200 m przybrzezna czesc kontynentu . Granice szelfu wyznacza gwaltowny wzrost glebokosci - w tym miejscu zaczyna sie stok kontynentalny . Jest to wlasciwa granica zasiegu poszczególnych kontynentów . Na stromych powierzchniach stoków kontynentalnych wystepuja glebokie wciecia nazywane podwodnymi kanionami . Przypuszcza sie , ze powstaly one na skutek zlobienia stoku kontynentalnego przez osady ladowe naniesiona przez rzeki . Dlatego kaniony podwodne znajduja sie w sasiedztwie ujsc wielkich rzek swiata (np. Amazonka, Jordan) i sa ich przedluzeniem . Ponizej stoków kontynentalnych znajduja sie baseny oceaniczne . Zajmuja one okolo 70% powierzchni dna oceanu . Glebie oceaniczne sa podzielone od siebie grzbietami oceanicznymi . W dnie oceanu

mozna takze znalezc samotne góry



Poteznym i stalym zjawiskiem wystepujacym na oceanach sa prady morskie . W znacznej mierze zawdzieczaja one swe powstanie stalym wiatrom o okreslonym kierunku , zwlaszcza pasatom i wiatrom zachodnim . W rezultacie tworza sie charakterystyczne kregi cyrkulacji wody oceanicznej. Przedstawie to na przykladzie Oceanu Atlantyckiego .

Pasaty pólnocno-wschodnie i poludniowo-wschodnie poruszaja powierzchniowa warstwe oceanu przekazujac energie wiatru czasteczkom wody . Ruch ten z czasem udziela sie glebszym warstwom . Wskutek tego olbrzymie masy wody jako Prad Poludniowo równikowy i prad Pólnocno równikowy podazaja na zachód . Miedzy nimi , jako nastepstwo róznicy poziomu wód miedzy zachodnia i wschodnia czescia oceanu wytwarza sie Równikowy Prad Wsteczny . Po zachodniej stronie oceanu prady równikowe napotykaja na przeszkode w postaci ladów. Ocieraja
sie o nie skrecaja na pólkuli pólnocnej - w kierunku pólnocnym, a na poludniowej - w kierunku poludniowym (czesc wód Pradu Poludniorównikowego na Atlantyku skreca na pólnocny zachód laczac sie z wodami Pradu Poludnioworównikowego) . Poniewaz ich wody sa cieplejsze od otaczajacych je wód oceanicznych , nazywamy je pradami cieplymi . Do pradów tych naleza Prad Zatokowy (Gofsztorm) i Prad Brazylijski .

Prady cieple , doplynawszy do 40 N i S dostaja sie w zasieg przewazajacych wiatrów zachodnich . Na pólkuli poludniowej lacza sie one z wodami zimnego pradu , zwanego Dryfem Wiatrów Zachodnich , oplywajacego wszechocean z zachodu na wschód . Na pólkuli pólnocnej wiatry wiatry zachodnie przesuwaja nagrzane wody ku wschodowi . Czesc wód Pradu Zatokowego pod nazwa Pradu Pólnocnoatlantyckiego i Pradu Norweskiego dociera do Europy ogrzewajac jej pólnocno-zachodnie wybrzeze .

Prady równikowe odciagaja masy wód od zachodnich wybrzezy kontynentów . Na to miejsce naplywaja zimne w stosunku do otoczenia wody z szerokosci umiarkowanych . We wschodniej czesci oceanu , w strefie podzwrotnikowej i zwrotnikowej uksztaltowaly sie wiec zimne prady morski : Benguelski i Kanaryjski .

Wystepujace w okolicach podbiegunowych wiatry pólnocno-wschodnie na pólkuli pólnocnej i poludniowo-wschodnie na pólkuli poludniowej spowodowaly powstanie zimnych pradów : Labradorskiego , Oja-siwo i Dryfu Wiatrów Zachodnich .

Oprócz pradów powierzchniowych w oceanach wystepuja prady glebinowe . Oziebiona w strefie podbiegunowej woda opada w kierunku dna i powoli przesuwa sie w strone równika . U wschodnich wybrzezy oceanów wznosi sie ona ku górze , na miejsce cieplych wód odplywajacych ku szerokosciom umiarkowanym .

Wplyw pradów morskich na klimat jest ogromny . Spowodowane jest to tym iz prady morskie w krótkim odstepie czasowym potrafia naniesc o kilkaset mln m 3 wody niz najwieksze rzeki na swiecie . Stad tez w wielkim stopniu oddzialuja one na klimat obmywanych przez nie wybrzezy . W strefie zwrotnikowej zachodnie wybrzeza kontynentów sa stosunkowo chlodne i bardzo suche , wybrzeza wschodnie - sa cieple i wilgotne . W strefie umiarkowanej - odwrotnie wybrzeza zachodnie sa stosunkowo cieple i wilgotne , a wschodnie chlodniejsze i bardziej suche.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
oceany ƛwiata
oceany ƛwiata
Oceany i ich tajemnice, W àźœ DZIEJE ZIEMI I ƚWIATA, ●txt RZECZY DZIWNE
puchar swiata 2006 www prezentacje org
KIERUNKI ƚWIATA
Zmiany na mapie politycznej ƛwiata
7 CUDÓW ƚWIATA
WykƂad 10 Klimatologia, klimaty ƛwiata, Europy i Polski
13 Obrazy swiata I
religie swiata (1)
SIEDEM CUDÓW SWIATA STAROĆ»YTNEGO ppt
Grzegorczykowa R , Językowy obraz ƛwiata i sposoby jego rekonstrukcji
Narodziny nowoĆŒytnego ƛwiata ƛciąga
ƚwięta z rĂłĆŒnych stron ƛwiata KLT (2)
Ostateczny porządek ƚwiata wg ĆŒydĂłw

więcej podobnych podstron