fin.publ-publ.zas.pień.i oper.z nimi związ(centr-b.pań;lok-b.gmin,pow,woj.)jedn.bud-dost i odprow.pień.do gm np.przedszzakł.bud-jw.+ale ma praw.do prow.włas.działgosp.pom-wyod.pod wzgl.organiz.i praw.część dział/dział.poboczn.jedn.budż;koszty dział.musi pokr z włas.przych,a poł.zysk.musi oddać do gmfun.cel-doch.fund.poch.ze środk.publ,są ściśle okreś,przezn.na 1konkr.cel np.ZUS;odp.na słab.str.budż,dopeł.budż.centr;pień.poch,ze ściśle okreś.źródCechy:Fund.cel/Budż.cen:przedm.fin:ściś.okreś/ogóln,okres.finansow:nie okr/rok;ciągł.finans:zapewn/brak;zas.gosp.finansow:elast/sztyw,racjonaliz.wydat:znacz/ograniczbudż.centr-zas.środk.pień.państwaUst.budż.zaw:doch,wyd.b.p,deficyt budż.i źród. jego pokr;limity zatr.w admn;przych i rozch(dot:zak.budż,jedn.bud,gosp.pom),plany finan państwo.fund.cel;wykaz progr.i inwest.wielolet;dotac.cel,podmiot.i przedmiot;przewidyw wielk.makroekonom.na rok bież+2 lata w przód:inflac,bezrob,PKB,wzrost gosp,dług publ
Funk.budż:rozdziel,kontr,stabiliz(podatki),alokacyj-rozdysp.czynn.wytw;fiskal/skarbow, ustojow,demokratycz,budżetow,planow,prawna,kredytow,administrac,koordynacZas.budż:równowagi(między doch.a wyd),zupełności,jedności formal.i mater,jawności,jednoroczn, politycznDoch.budż.pań:doch podatk:podat.pośr::od tow.i usł;akcyzow,od gier,podat.doc h od os.praw;pod.doch.od os.fiz; doch.niepodatk:dywiden,wpłaty z zysku NBP,cło,doch. jedn.budż,pozost.doch.niepodatk,wpł.JST;doch.zagr;wpł.do b.p.z UEWydatk:roln.i łow; leśń;rybołów.i rybac;górnic.i kopalnic;przetwór.przem;hande;hot.i resta;transp.i łączność; turyst;gosp.mieszk;dział.usł;informatyk;nauka;adm.publ;urz.nacz.org.władz.pań,kontr i ochr.prawa oraz sądown;obr.nar;obow.ubezp.społ;bezp.społ.i ochr.p/poż;wym.sprawied; doch.od os.prawn,od os.fiz. i od inn.jedn.niepoś.osob.prawn.oraz wyd.związ.z ich pob;obs dług.pub;różne rozl;ośw.i wych;szkol.wyż;ochr.zdrow;pom.społ;pozost.zad.w zakr.pol.sp; edukac.opiek.wychow;gosp.komunal.i ochr.środ;kult.i ochr.dziedź.nar;ogr.botanicz.i zool. oraz nat.obsz.i ob.chroń.przyr;kult.fiz.i sportDochody JST:doch.włas,subw.ogól,dotac.cel z budż.pWojew:Doch.włas:podat.lok(0);z majątku(nieruch+dział.produk),doch.niepodatk (subw,dotac),doch.podatk. 1,6%wpłac.podat.PITzost.w budż.danego woj.,reszta wpłac.do b.p;15,9%CITZad.wojew:1.infrastr.tech(drogi;komunik)2.infra.społ(szk.śred.o znacz.reg; ośr.dosk.nauczyć;zaw.szk.wyż;szpit.specjal;pomoc społ;muzea,bibl;wojew.biura pracy)3. inne(strateg.rozw.reg;moder.ter.wiej;promow.wojew;przyciąg.inwestPowiat:podat.lok(0), doch.majątk,doch.niepodatk,doch.podatk(8,42%PIT;1,4%CIT)Zad:1.j.w.+gosp.wodn,2.infra.społ(szk.śred;specjal.szk.podst;porad.psych-społ;szpit.rejon;dom.pom.społ;tearty;pow.
biura prac 3.porząd.i bezp.4.ochr.środow.5.zwalcz.klęsk.żywioł.6.inne(rej.poj;wyd.praw. jazdy;wydaw.pozw.na zatr.cudzoziem)Gmina:pod.lok(od nieruch,rolny,leśny,od środ.tra nsp,od poś.psów,opłat.targ,opł.adm.za czynn.urzęd,od spadk.i darow),udź.w podatk.CIT 6,71%,PIT 35,72(2003)+10%,doch.niepod(subw,dotac)Zad:1.infra.tech(zarz.mieniem ko munal,drog.lok,cmen.komun,wodoć,kanaliz,ciepłown,komunik.lokal 2.infra.społ(żłobk,pr zedszk,szk.podst,gimnaz,bibl,oś.kultury,boiska,bas(OsiR),targowisk 3.porz.i bezp.publ(oz nak.bud.i ulic,miej.i środk.do funk.straż.poż,izby wytrz 4.zad.w zakr.ładu przestrz.i ekolo (ochr.przed odpad,staw.śmietn,dbałość o ład przestrz,odkupyw.grun.pod zabud)5.zad.zlec
Sys.ubezp.społ:repart:op.na umow.pokol;wrażl.na zmian.demograf.i poź.bezrob;kapitał: wpłac.środk.są kumul.na nasz.koncie i będą wypł.jako nasza emer;wrażl.na inf.i na kryz. ekon. W PL od 1999 sys.miesz=repart-kap.3 filary:1.nowy zreform.ZUS(sys.repart)2.otw. fund.emeryt(sys.kapitał)-oba obowiązk.3.polisy emeryt●pensja przedubruttowieniem+ ZU S=pensja poubruttow;Skł.ZUS podl.uldz.od doch.Skł.Fund.zdrow.podl.uldz.od podatk. 1.wylicz.wart.skł.od pracodaw/od pracownik(*pensja przedubruttow=wart.na umow-skł. pracowni)2.* -fund.zdrow.3.Podatek:(wart.na umow.-skł.ZUS)*próg podatk-fund.zdrow-19%od kwoty woln.od podatku podź.na12.4.Pensja netto:wart.na umow-ZUS-fund.zdrow-podatpodat-pienięż,bezzwrot,przymus,nieodpł,powszechn,nakład.przez państwo.świadcz. na rzecz.państwGł.funk.podatk:fiskal,stabiliz,regulacZas.podark:pewności,dogodności po datkowej,taniości(niskie koszt.grom.pod),wydajności i elastyczn,właść.wybór źród.opodat nienaruszalność źród.dochodu,sprawiedliwości,równomiern.rozł.obciąż.podatkElem.podat podm.podat(czynn-państw,urz.skar;biern-podatnik-os.zatrudn;płatnik-ten,który odprow), przedm.pod(rzeczy/zdarz.z któr.ustawa wiąże powst.obowiązk.podatk)podst.opodat(war t.przedm.opod.wyraż.w pień)stawki pod(kwotowe-za zdarzenie;%-owe-w stos.do podst. Opod)skala podatk-zest.tabelarycz.podst.opodatkow.wraz z odpow.im stawk.podatk/regr esywna-im większy dochód tym niższy pod;progr-globalna i ciągła;liniowaVAT-podat.od wart.dod(przychód-wydatk.na dobr.pośred),płacą produc.i sprzedaw;pod.pośr.przełoż.na kons(22%,3%art.rolne,7%żywn),nalicz.od ceny netto●cena brutto=cena netto+VAT
akcyz-płac.przez prod/import.zanim prod.wejdzie na rynek;od:sprzęt elektron,sól,guma do żucia,pefumy,tytoń,benzyna