Aha - urządzenia do rozgraniczenia ogrodu uniemożliwiające jego przekroczenie, a jednocześnie nie przesłaniające widoku na okolicę; stosowane głównie w ogrodach XVIII i XIX wieku, często w formie głębokiego rowu lub jako uskok tarasowy na stoku.
Akwedukt - wodociąg nadziemny z 'podtrzymującą go konstrukcją nośną, w starożytności arkadową, doprowadzający wodę z odległych źródeł; w ogrodach służący do zaopatrzenia w wodę basenów i fontann oraz jako motyw dekoracyjny, czerpany z przykładów antycznych, a stosowany w ogrodach sentymentalnych i romantycznych
Aleja - droga kołowa lub piesza, wiodąca między równoległymi rzędami drzew; występuje jako pojedyncza lub podwójna, otwarta lub kryta, również między szeregami rytmicznie ustawionych rzeźb, pomników lub fontann; usytuowana na trawniku, bez wyodrębniania nawierzchni dróg, występuje we wczesnych rozwiązaniach ogrodów krajobrazowych ł w ogrodach klasycystycznych.
Aleja gazonowa (allee du tapis-vert) - z pasmem gazonu w środku ł z dwoma drogami po jego bokach, w obrzeżu szpalerów drzew; występuje zazwyczaj na głównych kierunkach kompozycyjnych w barokowych założeniach ogrodowych
Alpinarium - ogród skalny z roślinami górskimi, sadzonymi między głazami występującymi naturalnie w ogrodzie lub specjalnie układanymi na zboczach i pagórkach w sposób przypominający charakterystyczne środowisko górskie; alpinaria wprowadzono do ogrodów krajobrazowych w drugiej połowie XVIII i na początku XIX wieku, najpierw w Anglii, a następnie w innych krajach europejskich; szczególny ich rozwój datuje się od początku XX wieku.
Altana - budowla ogrodowa służąca do wypoczynku l osłony przed słońcem lub deszczem; zazwyczaj ozdobna w formie, drewniana lub murowana, otwarta lub zamknięta, często w kształcie świątyni antycznej bądź średniowiecznej pagody chińskiej itp.; również niewielki plac zacieniony -przez krąg drzew
Ananasarnia - szklarnia typu ciepłego, o temperaturze 15 — 25°C, budowana z jednospadowym dachem szklanym od strony południowej, opartym o ścianę pełną od strony północnej, służąca do parapetowej uprawy ananasów (Ananas sativus Schult); w Polsce ananasarnie w ogrodach występują od XVIII w.
Arboretum - ogród przeznaczony do uprawy i hodowli różnych gatunków i odmian roślin drzewiastych, służący do celów badawczo-naukowych oraz dydaktycznych
Architektura ogrodowa - termin obejmujący różne budynki i .budowle -wchodzące w skład programu użytkowego i kompozycyjnego założenia ogrodowego; są to budynki mieszkalne — wille i letnie pawilony; gospodarcze — oranżerie, holendernie; usługowe — kawiarnie, kioski; związane z komunikacją — schody, mosty; z urządzeniami wodnymi — studnie, fontanny, akwedukty; z ukształtowaniem terenu — mury oporowe, rampy; oraz kraty, trejaże, balustrady itp.
Basen - sztuczny zbiornik wody w obudowie (najczęściej kamiennej, o formie geometrycznej) urządzany głównie jako element dekoracyjny samodzielny albo też w powiązaniu z fontanną, kaskadą, kanałem.
Baszta - rodzaj altany urządzanej jako kolisty szpaler, zwykle w narożach ogrodu; forma baszty ogrodowej nawiązująca do wież warownych fortyfikacji średniowiecznych była rozpowszechniona w ogrodach barokowych.
Bażantarnia - bażanciarnia, wydzielony teren odpowiednio zagospodarowany i wyposażony w specjalne urządzenia, przeznaczony do hodowli bażantów; zakładane w Polsce od XVII wieku.
Belweder - budynek lub budowla ogrodowa, usytuowana na wzgórzu, skarpie lub wzniesieniu, skąd roztacza się piękny i rozległy widok.
Berso (berceaux) - zob. bindaż
Bindaż - kryty chodnik, zasklepiony .gałęziami drzew lub rozpiętych na półkolistym rusztowaniu pnączy.
Błędnik - zob. labirynt.
Bordiura - ozdobny, wąski pas kwiatowy z żywołpotem lub niskimi krzewami stosowany jako obrzeżenie klombów', rabat i gazonów.
Boski et - zwarty masyw drzew i krzewów, o geometrycznym zarysie, ujęty w ściany żywopłotów; stosowany w ogrodach barokowych jako pełny lub z niedużymi wnętrzami, jak gabinety, teatr, ronda itp.
Boskiet otwarty (bosąuet parę) - boskiet, w którym drzewa są sadzone tylko wzdłuż dróg ł wokół placów wewnętrznych, z pozostawieniem przestrzeni między alejami jako wolnej, w formie trawników.
Boskiet szachownicowy (ąuinconces) - boskiet, w którym na całej jego powierzchni sadzone są drzewa w kwadrat lub w cynek.
Boulingrin - zob. wgłębnik.
Brama - otwór lub przerwa w ogrodzeniu służące do przejazdu i zwykle zamykane wrotami; od renesansu ważny element kompozycji przestrzennej założeń pałacowo--ogrodowych i ogrodowych, często bogato zdobione rzeźbiarsko i z ozdobnych krat, zwłaszcza na osiach głównych; niekiedy w formie budowli przejazdowych.
Byliny - rośliny zielne wieloletnie, rozwijające- się w ciągu szeregu okresów wegetacyjnych dzięki trwałej części podziemnej; należą do nich wieloletnie trawy, rośliny cebulowe i bardzo liczne inne rośliny kwiatowe.
Chata - budowla ogrodowa naśladująca z wyglądu zewnętrznego proste domy wiejskie, kryte strzecha posiadająca natomiast bogato wyposażone wnętrza; stosowano je w ogrodach sentymentalnych XVIII i pocz. XIX wieku
Chłodnik - zob. altana
Corbeille - zob. kosz kwiatowy
Cynek - figura geometryczna, złożona z pięciu punktów zajmujących narożniki i środek kwadratu, według której sadzono drzewa ozdobne w laskach i boskietach ogrodów renesansowych i barokowych, jak również drzewa owocowe w sadach.
Darniowa ława - ława wykonana z -darni układanej warstwami lub z bokami murowanymi, a kryta darnią; występuje w ogrodach średniowiecznych, najczęściej wokół muru ogrodzeniowego.
Donica - naczynie gliniane albo drewniane na kwiaty, krzewy lub drzewa.
Dukt - przesieka w gęsto zadrzewionym ogrodzie lub w lesie; również widok wzdłuż
alei albo pomiędzy klombami i grupami drzew w ogrodach krajobrazowych.
Dzika promenada - przestrzeń ogrodowa porośnięta naturalna gęstwiną drzew i krzewów, wyposażona w siec nieregularnych dróg spacerowych przylegająca do ogrodu barokowego; rozpowszechniona w XVIII wieku.
Egzotyczny ogrod (subtropical garden, jardin exotique) - wyodrębniony fragment z większego założenia ogrodowego przeznaczony do eksponowania latem rozmaitych roślin egzotycznych wysadzanych do gruntu w kubłach i donicach w rożnych układach; rozpowszechniony w ogrodach dworskich i miejskich od polowy XIX wieku.
Egzotyczna roślina - roślina introdiikowana stosowana w ogrodach dla ich wzbogacenia, pochodząca
z innych krajów i kontynentów.
Eksedra - półkolista nisza, kolumnada lub pergola, z ławą kamienną obiegającą po obwodzie wewnętrznym.
Erem - albo pustelnia, zob. ermitaż.
Ermitaż - mały pawilon ogrodowy, sytuowany na uboczu, przeznaczony do rozmyślań, kontemplacji lub kameralnych przyjęć-dworskich; rozpowszechnił się w XVII i XVIII wieku.
Esplanada - przestrzeń otwarta niezabudowana, przed fortyfikacjami, umożliwiająca widok pola obstrzału; również tereny parkowe na obwodzie zburzonych budowli obronnych
Figarnia - szklarnia typu umiarkowanego, o temperaturze 8—15°C, o konstrukcji jednospadowej zwróconej na południe, służąca do uprawy figi jadalnej (Ficus cari-ca L,.); w Polsce spotykana często od XVII wieku w powiązaniu z ogrodem użytkowym.
Furta - masywne drzwi jednoskrzydłowe łączone z bramą wjazdową lub jako samodzielne przejście w ogrodzeniu.
Gabinet ogrodowy - mała sala ogrodowa lub obszerna altana o 'konstrukcji trejażowej.
Gaj - przestrzeń ogrodowa porośnięta naturalną gęstwiną drzew i krzewów.
Ganek - przybudówka ze schodami przed wejściem do budynku, nakryta dwuspadowym daszkiem wspartym na słupach, filarach lub kolumnach, często połączonych balustradą, a niekiedy zamknięta "ścianami z oknami; służy jako przejście na podwórze, dziedziniec lub do ogrodu.
Gazon - trawnik o geometrycznych zarysie, otoczony droga; zazwyczaj kolisty, owalny lub prostokątny, bywa zdobiony kwietnikami, fontannami lub pojedynczymi formami drzew i krzewów
Gęsiej stopki układ (patte-d'oie) - układ trój promienisty dróg, złożony z osi środkowej i dwóch bocznych, przypominający zarys śladów gęsich nóg, od których przyjęła się nazwa; popularny w ogrodach barokowych.
Giardino secreto - mały ogród ozdobne -użytkowy, -wydzielony ogrodzeniem z większego założenia ogrodowego, usytuowany przy domu, przeznaczony do uprawy kwiatów i ziół -oraz do kameralnego wypoczynku; występuje głównie w ogrodach renesansowych i barokowych
Glorieta - niewielka budowla ogrodowa w formie otwartego kolumnowego pawilonu sytuowana w miejscach widocznych, zwykle na wzniesieniach, na zakończeniach osi widokowych; występuje w ogrodach barokowych XVII i XVIII wieku, oraz w ogrodach krajobrazowych XVIII i XIX wieku
Gołębnik - budowla ogrodowa służąca za mieszkanie dla ptaków i gołębi, często w fermie ozdobnych pawilonów, domków, wież, baszt; rozpowszechniony w ogrodach romantycznych. '
Grota ogrodowa - wnętrze wydrążone -w zboczu wzgórza, pod tarasem, jako nisza w murze oporowym, lub w formie wolno stojącej budowli, służące do wypoczynku i ochłody; ozdabiano je muszlami i wykładzinami z drobnych kamieni (grotte rocaille) lub na wzór naturalnych sklepiono z głazów (groto rustykalna).
Głaz - kamień duży o formie naturalnej, nieobrobiony - zazwyczaj polodowcowe granity, na których umieszczano napisy dla upamiętnienia miejsc, osób i zdarzeń; rozpowszechniony w ogrodach romantycznych.
Herbarium - zob. 'zielnik.
Herma - motyw dekoracyjny w formie czworokątnego słupa, zwężającego się zwykle ku dołowi, zwieńczonego głową lub popiersiem; w ogrodach był stosowany jako element wolno stojący, na tle szpalerów lub jako przyścienny w powiązaniu z różnymi budowlami.
Holendernia
ozdobna obora dworska w ogrodach romantycznych, dla bydła pasącego się na polanach i łąkach ogrodowych, a należąca do dekoracyjnego sztafażu; obok pomieszczeń dla bydła i trzody często urządzano w holenderniach również małe apartamenty mieszkalne
Hortus conclusus - średniowieczny ogródek różany, usytuowany przy budynku mieszkalnym, otoczony murami i przeznaczony do uprawy róż, ale też innych Icwiatów i ziół oraz do wypoczynku; zazwyczaj wyposażony w studnie lub fontannę, ławy darniowe oraz altanę.
Ikebana
japońska sztuka układania kwiatów według określonych reguł, znaczenia symbolicznego poszczególnych roślin i wymowy artystycznej układów kompozycyjnych, stosownie do okoliczności, miejsca, pory roku, dnia, pogody, nastroju; znana od VIII wieku i kultywowana do dziś w różnych stylach rozwijanych przez specjalne szkoły ikebany.
Jardin d'hiver - zob. Zimowy ogród
Jardin exotique - zob. egzotyczny ogród
Kamień pamiątkowy - kamieniowi pamiątkowemu nadawano w odróżnieniu od głazu formę geometryczną lub architektoniczną; umieszczano napis dotyczący zdarzeń, osób, różnych miejsc lub oderwanych pojęć i idei; sytuowano go zazwyczaj w odpowiednim otoczeniu.
Kanał - sztuczny zbiornik wody o wydłużonym kształcie i regularnych brzegach; stosowany od renesansu w założeniach ogrodowych na terenach nizinnych, początkowo jako granica i ochrona ogrodu, a w baroku zazwyczaj na głównych osiach kompozycyjnych.
Klomb - skupiona wolno stojąca z roślin ozdobnych, drzewiastych lub zielnych, o zarysie poziomym kulistym lub owalnym i charakterystycznym rozmieszczeniu pod względem wielkości; od form najwyższych w środku do najniższych na brzegu, tak że tworzą jakby piramidę; teren w obrębie klombu był zazwyczaj kształtowany kopczykowato.
Knotted beds - zob. parter węzłowy.
Konserwatoria roślin -
duże budowle szklarniowe o konstrukcji stalowej, całkowicie oszklone, mieszczące ogrody zimowe lub kolekcje roślin egzotycznych; rozpowszechnione od drugiej ćwierci XIX wieku w ogrodach krajobrazowych, dworskich i botanicznych.
Kopiec - sztuczna góra usypywana w celu uzyskania wyższego punktu widokowego lub dominanty kompozycyjnej w ogrodzie; na wierzchołku zazwyczaj sytuowano altanę; występuje w ogrodach renesansowych, barokowych i krajobrazowych XVIII i XIX wieku.
Kosz kwiatowy (corbeille)-
niewielki kwietnik o zarysie najczęściej kolistym lub owalnym, sytuowany na trawniku, wyniesiony kopczykowato i obrzeżony plecionką wiklinową (niekiedy z pałąkiem) oraz wypełniony malowniczą grupą różnych kwiatów; rozpowszechniony w końcu XIX i na początku XX wieku.
Krzyż ś-w. Andrzeja - krzyż ukośny, rozpowszechniony w planie ogrodów barokowych, zwłaszcza przy
kształtowaniu układu dróg i alei głównych, jak też wewnątrz boskietów.
Ksystus (xystus) - mały ogródek lub plac ozdobiony kwietnikami przed portykiem w rzymskich
willach wiejskich.
Kulisa- element kompozycji ogrodowej tworzący obramowanie boczne miejsc widokowych; funkcję kulisy w ogrodzie mogą spełniać drzewa, krzewy, budowle, wzgórza itp., stosowane dla spotęgowania głębi perspektywicznej.
Kwatera - element przestrzenny o zarysie kwadratu lub prostokąta, wydzielony drogami i otoczony żywopłotem, szpalerem lub obsadzony drzewami; wewnątrz kwatery urządzano kwietniki, sadzawki, kopce widokowe lub sad, warzywnik, zielnik; występuje głównie w ogrodach średniowiecznych, renesansowych i barokowych.
Labirynt - kręta droga wśród szpalerów o zawiłym przebiegu doprowadzająca do placu środkowego, gdzie zazwyczaj umieszczano basen lub fontannę; występuje w ogrodach renesansowych w formie kwadratu z drogami łamiącymi się pod kątem prostym lub koła z drogami koncentrycznymi; w ogrodach barokowych ma rozmaite 'kształty — również asymetryczne; stosowany też jako wzór ornamentu w parterach żywopłotowych renesansowych ogrodów włoskich.
Lapidarium- miejsce w budynku lub teren w ogrodzie, gdzie zgromadzone są okazy kamieni naturalnych, fragmenty kamiennych rzeźb lub elementów architektonicznych, pochodzących z zabytkowych budowli i pomników.
Łąka kwietna - ogród miłości, murawa w ogrodach średniowiecznych sytuowana zazwyczaj poza murami zamku, otoczona drzewami, 'krzewami, bindażami, a wyposażona w zdroje, fontanny i ławy darniowe, ogrodzona; służyła jako miejsce zabaw i spotkań młodzieży dworskiej.
Maszkaron - rzeźbiarski motyw dekoracyjny w kształcie stylizowanej głowy ludzkiej, często na pół zwierzęcej, o zdeformowanych groteskowo rysach i fantastycznej fryzurze; w ogrodach występuje najczęściej w fontannach i kaskadach, stanowiąc oprawę plastyczną wypływu wody; rozpowszechniony w renesansie i baroku
Monopteros - typ świątyni starożytnej w formie okrągłej kolumnady przykrytej dachem; rozpowszechniony w pawilonach ogrodowych w XVIII i XIX wieku.
Naumachia - basen otoczony amfiteatrem służący do urządzania widowisk bitwy morskiej; znana w starożytnym Rzymie; w ogrodach występuje jako element dekoracyjny, głównie w założeniach krajobrazowych XVIII wieku
Nimfeum (nympheum) - ozdobna budowla ogrodowa ze źródłem naturalnym lub sztucznym; rozpowszechniona w ogrodach renesansu i baroku.
Ogród miłości - zob. łąka kwietna.
Opus topiarum (topiary work) roślinnośc topiaryczna - rośliny drzewiaste sztucznie strzyżone w różne formy geometryczne lub figuralne; stosowane w ogrodach od czasów rzymskich; rozpowszechnione zwłaszcza w Anglii i Holandii.
Oranżeria - zob. pomarańczarnia.
Pagoda - świątynia buddyjska, najczęściej w kształcie wieży; rozpowszechniona w europejskich ogrodach romantycznych jako budowla ozdobna, wielopiętrowa, z charakterystycznymi dla budownictwa chińskiego podwiniętymi daszkami oddzielającymi poszczególne piętra pagody
Pai lou - budowla chińska w formie ozdobnej bramy, zazwyczaj bogato rzeźbiona, przykryta od góry nadprożem z jednym lub kilkoma podwiniętymi daszkami; wznoszone w celu zaakcentowania ładnego widoku lub ważnego miejsca poświęconego pamięci jakiejś osoby albo zdarzenia, sytuowane przy wejściu do świątyni, na granicy prowincji itp.
Palmiarnia - szklarnia specjalna przystosowana do hodowli palm używanych do ozdoby ogrodów w okresie lata lub służących celom dydaktycznym; rozpowszechniona od XIX wieku w ogrodach dworskich i publicznych miejskich
Parkways - drogi w rodzaju autostrad przeznaczone dla swobodnego ruchu kołowego bezkolizyjnego, ukształtowane w ścisłym powiązaniu z warunkami naturalnymi i walorami otaczającego krajobrazu; rozpowszechnione zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych Ameryki od początków XX wieku.
Parter - element płaszczyzny ogrodu o zarysie geometrycznym, stanowiący płaski kwietnik z różnego rodzaju ornamentem; może też stanowić gazon albo składać się z basenów.
Parterre d'eau - zob. parter wodny.
Parterre de broderie - zob. parter haftowy.
Parter gazonowy - albo angielski (parterre a l'anglaise), tworzył trawnik z wyciętymi ścieżkami według geometrycznego wzoru oraz rabata okalająca parter.
Parter haftowy (parterre de broderie) - płaski kwietnik o układzie analogicznym do ornamentów haftu, wyznaczony niskim żywopłotem na tle żwiru lub piasku; motywami ornamentów są zazwyczaj rośliny (np. lilie andegaweńskie), niekiedy herby bądź inicjały; często łączony był ornament o motywach roślinnych i delikatnym rysunku żywopłotowym z geometrycznym wzorem głównym, żywopłotowo-kwietnym, o grubszych liniach złożonych z obwódki żywopłotowej i kwiatów; rozpowszechniony w ogrodach barokowych.
Parter kompartymentowy (parterre de broderies a compartiments) - jest odmianą parteru naftowego w układzie symetrycznym.
Parter oranżeriowy (parterre de 1'orangerie) - wyróżnia się charakterystycznym motywem oranżeriowych drzewek kubłowych, ustawianych licznie na okres lata w szpalerach pojedynczych lub podwójnych wzdłuż dróg albo na rabatach; występowały zazwyczaj w otoczeniu oranżerii.
Parter rabatowy (parterre de pieces coupees) - charakteryzuje się symetrycznym podziałem na wzorzyste rabaty kwiatowe otoczone ścieżkami posypywanymi piaskiem lub innym barwnym materiałem.
Parter węzłowy (knotted beds) - płaskie kwietniki ozdobione ornamentem z przeplatających się pasm; pasma były tworzone z roślin kwiatowych obwiedzionych żywopłotem na tle żwiru, piasku, muszelek, albo też inaczej z wąskich ścieżek na tle trawnika lub płaszczyzny kwiatowej; rozpowszechniony w ogrodach XVI wieku.
Parter wodny (parterre d'eau) - parter, którego głównym elementem jest jeden lub kilka basenów, zazwyczaj w połączeniu z fontannami; stosowany w rozwiązaniach ogrodów barokowych oraz współczesnych.
Patte-d'oie - zob. gęsiej stopki układ.
Pergola - budowla ogrodowa, składająca się z dwóch rzędów słupów, podtrzymujących poziomą konstrukcję kratową, na której rozpięto rośliny pnące; szeroko stosowane w ogrodach XIX i XX wieku.
Perystyl - przestrzeń ogrodowa, dziedziniec lub plac otoczony dookoła portykiem kolumnowym; rozpowszechniony w budownictwie mieszkalnym starożytnej Grecji i Rzymu.
Planty - założenia ogrodowe publiczne w miastach, powstałe na miejscu dawnych fortyfikacji miejskich; stanowią zazwyczaj ciągi spacerowe, nieraz bardzo obszerne, tworzące w planie miasta charakterystyczny układ pierścieniowy; rozpowszechnione w XIX wieku.
Podest - albo spocznik, -oznacza poziomą płaszczyzną podwyższoną względem drogi, placu lub tarasu, sytuowaną przed różnego rodzaju wejściami, a ponadto poziomą płaszczyznę dzielącą poszczególne biegi schodów i ramp.
Poidło - albo pojnik, stanowiły naturalny względnie sztuczny zbiornik wodny, z którego zwierzyna ma możliwość czerpania wody do picia; były urządzane we wszystkich zwierzyńcach
Pomarańczarnia - albo oranżeria, ozdobny budynek ogrodowy, parterowy, zazwyczaj jednownętrzowy i oświetlony jednostronnie wysokimi i szerokimi oknami eksponowanymi na południe, ogrzewany, o temperaturze O—5°C, przeznaczony do uprawy bądź przechowywania w okresie zimy pomarańcz, cytryn i innych roślin egzotycznych; występuje głównie w barokowych ogrodach dworskich.
Prato (pratum commune} - publiczny ogród miejski urządzany w średniowieczu poza murami miasta jako duża łąka spacerowa z alejami, stawami, zdrojami itp.; przeznaczony dla wypoczynku oraz jako miejsce zabaw dla mieszczan.
Promenada - aleja spacerowa z miejscami do wypoczynku urządzana od XIX wieku w założeniach ogrodowych publicznych, w uzdrowiskach i kąpieliskach
Prospekt - widok z określonego punktu wzdłuż osi kompozycyjnej; w ogrodach wykorzystywany dla powiązań poszczególnych elementów lub części w jedną całość przestrzenną przy wykorzystaniu alei, duktów, kanałów, kulis.
Ptaszarnia - woliera, duża "klatka na ptaki; w średniowieczu występuje często łącznie zs zwierzyńcem; od renesansu zazwyczaj w formie budowli ozdobnej w ogrodach.
Putto - motyw dekoracyjny w rzeźbie ogrodowej przedstawiający naga postać dziecięcą; rozpowszechniony szczególnie w ogrodach barkowych
Rampa - pochylnia komunikacyjna o łagodnym spadku, służąca do pokonywania różnicy poziomów; występuje w ogrodach tarasowych XVII, XVIII wieku.
Remiza - niewielki teren w otwartym polu, specjalnie zadrzewiony głównie przy udziale gęsto sadzonych, bujnie rosnących i ciernistych krzewów, służy jako miejsce osłony i schronienie dla zwierzyny
Riding - aleja do konnej jazdy; rozpowszechniona w XVIII i XIX wieku w ogrodach
dworskich i publicznych.
Rosarium - wyodrębniony fragment większego założenia ogrodowego, przeznaczony do uprawy róż różnych gatunków i odmian; rozpowszechnione od XIX wieku.
Sadzawka - sztuczny zbiornik wody w obramieniu rustykalnym (z darniny, z płotków faszynowych itp.} urządzany w ogrodach jako element dekoracyjny i użytkowy.
Sala ogrodowa - element przestrzenny o charakterze dużego wnętrza ogrodowego sytuowanego w boskietach, wyznaczonego strzyżonymi ścianami szpalerów, trejażem lub berso: zależnie od okazałości całego ogrodu ozdabiano sale rzeźbami, parterami, basenami, fontannami; rozpowszechniony w ogrodach barokowych.
Salon ogrodowy - główne i najozdobniejsze wnętrze w ogrodzie barokowym, przylegające do pałacu na głównej osi założenia, pełni funkcję letniego salonu — odpowiednika programowego i funkcjonalnego salonu w pałacu; urządzane na planie kwadratu, prostokąta lub półkola, otoczone ścianami strzyżonych drzew, ozdobione parterami, basenami, rzeźbami oraz roślinami oranżeryjnymi w donicach
Sceneria - zespół form architektonicznych, rzeźbiarskich, roślinnych, terenowych i wodnych w określonym układzie dla wywołania zaplanowanych nastrojów i wrażeń u widza; stosowana na szeroką skalę w ogrodach krajobrazowych XVIII i XIX wieku
Sceneria pozyczana (shakkei) - oznacza w ogrodach japońskich zewnętrzne ich naturalne otoczenie, widoczne od środka ogrodu i stanowiące dla niego tło, traktowane jako integralny składnik całości kompozycji przestrzenno-ogrodowej
Serpentyna - rodzaj linii składającej się z odcinków krzywych: kolistych lub eliptycznych, tak że następują wielokrotne zmiany kierunku; w ogrodach stosowana najczęściej przy trasowaniu dróg na dużych spadkach
Skwer - zob. zieleniec.
Soliter - syngielton, pojedyncze drzewo (czasem krzew) wyróżniający się pięknością kształtu, koloru, faktury lub rzadkością odmiany; najczęściej są to drzewa pochodzenia obcego bądź też formy ogrodowe gatunków rodzimych
Subtropical garden - zob. egzotyczny ogród
Syngieltonowe drzewo - zob. soliter
Szpaler - drzewa lub krzewy zasadzone w szeregu jedno przy drugim, strzyżone lub o formach geometrycznych naturalnych, o wysokości powyżej przeciętnej wzrostu człowieka.
Szpaler włoski (palissade a 1'italienne) - reprezentuje typ półpełny z geometrycznie ukształtowaną częścią na wysokości
koron drzew, a z pozostawieniem wolnych pni drzew.
Sztafaż - ludzie i zwierzęta lub niewielkie sceny rodzajowe, wprowadzane do kompozycji krajobrazowej celem jej upiększenia i ożywienia; rozpowszechniony w ogrodach krajobrazowych XVIII i XIX wieku
Sztuki wodne - urządzenia hydrauliczne skonstruowane specjalnie dla celów zabawy i rozrywki, np. ze strumieniami wody oblewającymi osobę niechcący uruchamiająca ukryty mechanizm z zapadającymi się mostkami, organami wodnymi itp.; rozpowszechnione w XVIII wieku.
Taras - forma terenu stanowiąca wyrównaną płaszczyznę gruntu, kończąca się stromym uskokiem; może być naturalny albo sztuczny, ujęty murem oporowym lub skarpą ziemną; występuje często w ogrodach renesansowych i barokowych.
Teatr ogrodowy - wnętrze ogrodowe urządzone dla celów widowiskowych, ze sceną i kulisami, z widownią zazwyczaj amfiteatralną, ujmowane strzyżonymi szpalerami; często ozdabiane rzeźbami i fontannami; występuje w ogrodach barokowych; niektóre teatry mają charakter wyłącznie dekoracyjny.
Tokonoma - charakterystyczny element wnętrza japońskiego domu mieszkalnego w formie niszy w ścianie, gdzie zawiesza się kakemono - czyli pionowo rozwijane dekoracyjne zwoje, oraz umieszcza się w artystycznym z nimi powiązaniu kompozycje z żywych kwiatów, czyli ikebaną stale zmienianą
Topiary work - zob. opus topiarium.
Trawnik - element płaszczyzny ogrodu pokryty darnią z roślin trawiastych
Trawnik kwietny - grunt pokryty darnią, z roślin trawiastych oraz specjalnie dobranych roślin kwitnących w różnym czasie, co umożliwia koszenie go i ponowne zakwitnięcie; stosowany w ogrodach od drugiej połowy XIX wieku
Treliaż - albo trejaż, ażurowa ściana z kraty drewnianej pokryta roślinami pnącymi; stosowany do ogrodzeń oraz obramowania wnętrz gabinetów i salonów ogrodowych; rozpowszechniony w ogrodach barokowych.
Vertugadin - jest przeciwieństwem wgłębnika (boulingrin) i stanowi rodzaj platformy terenowej wyniesionej ponad powierzchnię terenu otaczającego, często w formie półkola i na zakończenie głównych kierunków kompozycyjnych; występuje w ogrodach barokowych.
Wanga - albo policzek, oznacza boczna ścianę schodów ogrodowych.
Wgłębnik (boulingrin) - Parter wgłębiony zazwyczaj z trawnika o geometrycznym zarysie, którego część środkowa tez geometryczna jest obniżona, stosowany często w ogrodach barokowych w salonach, salach i gabinetach ogrodowych oraz do końca XIX wieku.,
Widok - Zob. prospekt
Wirydaż - Mały ogród ozdobny, kwadratowy lub prostokątny, wewnątrz zabudowań klasztornych, otoczony krużgankiem z arkadami otwartymi do wnętrza ogrodowego, zazwyczaj ma geometryczny podział z akcentem środkowym w postaci studni, fontanny, rzeźby lub drzewa.
Wiwarium - Sadzawka lub inny zbiornik wody z hodowanymi specjalnie drobnymi gatunkami ryb, ptactwa wodnego i roślin wodnych
Woliera - Zob. ptaszarnia
Zdrój - źródło o naturalnym lub sztucznym wypływie wody na powierzchnią terenu ujęte obudową; w ogrodach urządzane dla celów dekoracyjnych, często w powiązaniu z kanałem, basenem, kaskadą itp.
Zegar słoneczny - urządzenie do określania czasu za pomocą cienia rzucanego przez wskazówką na tarczą z podziałką godzinową; znany od starożytności, w ogrodach rozpowszechniony jako element dekoracyjno-użytkowy od XVII wieku
Zieleniec - skwer, małe założenie ogrodowe, występujące w powiązaniu z placem, ulicą lub ważniejszymi budynkami użyteczności publicznej; przeznaczony do krótkotrwałego wypoczynku lub dla ozdoby
Zielnik - średniowieczny ogródek przeznaczony do uprawy ziół leczniczych i przypraw kuchennych; zazwyczaj stanowił wydzielony fragment większego założenia ogrodowego.
Zimowy ogrod (jardin d'hiwer) - duża szklarnia ozdobna urządzona jako zimowy salon ogrodowy z rozmaitymi roślinami egzotycznymi, ozdobiony basenami, fontannami oraz rzeźbami; czasem urządzany na dachu budowli pałacowych; rozpowszechniony od początków XIX wieku.
Żywopłot - drzewa lub krzewy sadzone gęsto -w jednym albo kilku szeregach oraz strzyżone lub o formach geometrycznych naturalnych, o różnej wysokości, lecz nie przekraczające przeciętnego wzrostu człowieka; stosowany do ogrodzenia ogrodów, obramienia kwater i trawników, na kwietnikach.