Fazy rozwoju:
- Aktualizacja siebie.
-Dojrzałość osobowości.
-Utrzymanie równowagi psychicznej.
Rozwój jako :
Cel do realizacji siebie.
Cel sam w sobie .
Środek do innego celu.
Mechanizmy napędzające rozwój:
Uczenie się
Dostosowanie
Kryterium rozwoju osobowości:
Centralna struktura "ja"
Zadania które realizujemy
Pola , na których działa osobowość- ciąg dalszy.
4.Zaburzenia osobowości, psychopatologie
5. Środki modyfikacji zachowań patologicznych - terapia
Wymogi dobrej teorii psychologii osobowości:
• Zrozumiała, dobrze wyjaśniona, specyficzna
• Prosta - oszczędność teorii, ujmuje zjawiska w ekonomiczny sposób
• Możliwość przełożenia teorii na empirię, na praktykę
• Poprzez analizę empiryczną można poszerzać teorię
Każdy człowiek ma w sobie własną ukrytą teorię osobowości, która powoduje, że zanieczyszczamy wiedzę; trudniej dostrzec prawdziwą osobowość człowieka. Stereotypy - tworzą ukrytą teorie osobowości.
Dane, na których opiera się teoria osobowości.
1. Źródła danych.
1. L - dane życia, historia człowieka
2. O - dane od obserwatora - dane od rodziców
3. T - testowe dane -zbierane odpowiednio do teorii
4. S -osobiste dane ze sprawozdań
LOTS - zbiór danych ze standaryzowanych tekstów, z procedur eksperymentalnych. Nie wiemy, które są najlepsze. Dane muszą być trafne i rzetelne. Poza 4 rodzajami danych jest jeszcze jedno źródło: opis przypadków.
Opis przypadków Plusy
• Unika sztuczności
• Naturalność
• Studiuje się pełną złożoność
• Analiza w głąb Minusy:
• Rzadko systematyczna obserwacja
• Subiektywna interpretacja danych jest nasycona ukrytą teorią osobowości
Eksperyment
„+" - można manipulować zmiennymi, relacje skutek i przyczyna
„-" - wywołuje sztuczną aurę
Kwestionariusz
„+" - zmienne dające się zestandaryzować; uporządkowanie zmiennych
„-" - rzetelność i trafność
Psychologia osobowości -Osobowość to maska.
Człowiek dodaje i określa cechy innych. Im mniej jesteśmy precyzyjni tym lepiej określamy człowieka - posługiwanie się metaforami.
• Metafory matematyczne - wskazują na uczenie się.
• Ilościowe i strukturalne określenia osobowości
• Metafory biologiczne - wyjaśniają procesy człowieka
• Zasada homeostazy - dążenie do równowagi. Freud i Jung - model hydrauliczny.
• Metafory cybernetyczne - teorie regulacyjne system samo regulacyjny - dostrojenie się.
• Metafora inżynierska — energia musi mieć swoje ujście.
• Metafora komputerowa - określa człowieka w języku komputerowym.
• Metafory ekonomiczne - efektywność, użyteczność, ocena.
• Osobowość produktywna i nieproduktywna.
• Metoda geograficzna - różne układy cech, równoległe, źródłowe.
• Metafory antropologiczne - przekładanie modeli osobowościowych na inne cywilizacje
• adaptacja wyników z innej kultury .
Przez próbę precyzji spłycamy rzeczywiste ujęcie człowieka.
Psychologia osobowości - kształtowanie postrzegania, interpretacja człowieka.
Psychologia osobowości dotyka najgłębszych warstw człowieka, wymaga szczególnej
odpowiedzialności.
Psychoanaliza - teoria zachowania ludzkiego, osobowości.
Psychoanaliza - koncepcja powstawania zaburzeń psychicznych
Psychoanaliza - koncepcja leczenia zaburzeń, forma terapii.
Psychoanaliza - koncepcja człowieka i kultury.
Mc Dougal (Dagel) - homizm - zrozumieć człowieka to zrozumieć jego instynkty.
Psychoanaliza klasyczna - Zygmunt Freud (FroicH
Popęd łamie dualizm duszy i ciała.
Freuda - zasada przyczynowości i zasada determinizmu.
Każde zjawisko psychiczne ma swoją przyczynę, charakter i przebieg.
Freud - dwie grupy popędów:
Eros - popęd życia , popęd seksualny Tanatos - popęd śmierci.
Popęd wynika z przemian metabolicznych. Źródłem popędu jest psychiczna energia organizmu- libido - popęd życia. Dwa elementy :
1. rozładowanie napięcia przez kontakt z obiektem
2.dążenie, popęd do więzi a obiektem
U małego dziecka nie ma popędu płciowego.
Fazy rozwoju według Freuda.
Okres oralny . następnie analny - człowiek jest istotą społeczną i musi przyjmować
standardy społeczne.
Okres fal liczny - uruchamia się inny rozkład energii; inne wzorce zachowań u dziewczynki i
u chłopca. Pojawia się świadomość odrębności płciowej, identyfikacja z płcią. Kompleks
Edypa u chłopca i kompleks Elektry u dziewczynki.
Okres latencii, następnie okres genitalny.
W zależności od przeżycia tych faz, są różne sposoby wyładowania energii i układy więzi z
obiektami., różne problemy i rozwiązania. W życiu późniejszym człowiek często wraca do
tych okresów, mają one wpływ na cechy charakteru.
Struktura popędu: Freud
1 .Źródło - zmiany natury chemicznej, metabolicznej,biologicznej, mectianicznej.
2. Podnieta, impuls, siła - pewna ilość siły potrzebna do zaspokojenia wielkości potrzeby.
3. Cel - rozładowanie napięcia, zaspokojenie potrzeby, zachowanie równowagi.
4. Przedmiot - osoba, przedmiot, rzecz , która służy zaspakajaniu popędu, instynktu Kateksia - przywiązanie do danej osoby, rzeczy.
Zasady popędów
Zasada przyjemności- kieruje nas ku przyjemnościom, minimalizuje przykrość i ból,
Zasada przymusu powtarzania - instynkty mogą działać na zasadzie powrotu do
wcześniejszych faz. Jest to wyraz instynktu śmierci, powrót do stanów, które były pierwotnie
niekorzystne.
Zasada powtarzania w celu ewolucyjnym - od niebytu do niebytu, od urodzin do śmierci,
cykl się zamyka.
Budowa aparatu psychicznego według Freuda.
Id- to co jest dziedziczne, ewolucyjne - popędy. Id - energia życia, nie rozeznaje wartości
moralnych.
Id to realność. Zrozumieć id, to zrozumieć wiele elementów życia psychicznego człowieka.
Id dysponuje procesem pierwotnym - to umożliwia natychmiastowe zaspokojenie potrzeb,
id nie znosi odroczenia, dlatego potrzebuje pomocnika Ego.
Ego - wyrasta z id, przy pomocy układów społecznych. Jest to wynik interakcji, dysponuje
innymi procesami, niż id, które zaspokajają popędy - proces wtórny.
Freud. Proces wtórny to możliwość rozpoznawania rzeczywistości, rozumowania, jest
podstawowy dla dalszego rozwoju człowieka i jego funkcjonowania. Ego dysponuje
mechanizmami obronnymi. Ego kontroluje zachowania człowieka.
Freud - ego musi utrzymać równowagę między: id, superego i otoczeniem. Ego różnie
rozkłada i wykorzystuje energię, też dla rozwoju siebie.
Freud
Superego - reprezentuje zasady wzięte ze społeczności. Superego dąży do idealności,
dzieli się na sumienie i ego idealne. Kieruje się zasadami moralnymi.
Stany świadomości: nieświadomość, przedświadomość i świadomość. Do przedświadomości jest łatwo zejść, ale do nieświadomości trudno .
Rozwój osobowości według Freuda. 1 .Procesy fizjologiczne - towarzyszą dojrzewaniu .
2. Procesy w wyniku frustracji - rozwojowe.
3. Konflikty - wybór wartości.
4. Zagrożenia - od ludzi, świata, zagrożenia płynące w postaci lęków, agresji.
Freud - dwa procesy w rozwiązywaniu napięć, problemów.
1. Identyfikacja z obiektami - tworzenie struktur, szansa na rozwój. Przyjmuje się cechy osobowości od innej osoby.
2. Mechanizmy obronne - zrozumieć mechanizmy obronne to zrozumieć konflikt -możliwość radzenia sobie ze stresem. Mechanizmy obronne są wspólne wszystkim ludziom, uaktywniane są przez lęk. Są złe gdy prowadzą do negatywnych skutków. Pomagają w rozładowaniu napięć. Mechanizmy obronne pozwalają utrzymać poczucie bezpieczeństwa, wartości. Pozwalają na pewną integralność i harmonijność ego. Nie rozwiązują problemów, są ucieczką od nich. Mechanizmy regresji: Freud
Regresja pierwotna - gdy nie chcemy dopuścić do świadomości tego co nieświadome. Regresja wtórna - gdy chcemy coś wypchnąć ze świadomości
4 grupy mechanizmów obronnych Freuda:
1. Narcystyczne mechanizmy obronne
2. Niedojrzałe mechanizmy obronne
3. Neurotyczne mechanizmy obronne
4. Dojrzałe mechanizmy obronne.
Jeżeli osoba stosuje w większości dojrzałe mechanizmy to posiada ok.60% przystosowania
się do problemów rzeczywistości.
CarI Jung
Struktura aparatu psychicznego Jung: podświadomość zbiorowa i podświadomość
indywidualna.
Podświadomość indywidualna - to co było kiedyś świadome i zostało stłumione.
Podświadomość indywidualna - siJnłe związana z Ego. Ego składa się ze świadomych
percepcji i myśli.
Kompleksy - konstelacja uczuć, myśli, treści, które istnieją w osobistej podświadomości..
Car!Jung
Podświadomość zbiorowa - najsilniejszy system osobowości. Może
zredukować działanie ego. Jest wynikiem ewolucji i akumulacji doświadczeń na przestrzeni
pokoleń.
Podświadomość zbiorowa - przekazywanie po przodkach dyspozycji do pewnych form
zachowania, myślenia, jest to dowód na istnienie ewolucji.
Podświadomość zbiorowa przejawia się w archetypach .
CarI Jung
Archetypy - stare systemy wpływające na obecny sposób postrzegania rzeczywistości.
Podstawowe archetypy:
1. Persona - maska, nakładana przez wymagania społeczne, persona jest związana z rolą jaką człowiek ma odgrywać w społeczeństwie.
Ego może za bardzo identyfikować się z personą; przenosząc na nią zbyt wiele energii. Następuje to wtedy , gdy chce bardziej pełnić swoją rolę w społeczeństwie, niż rozwijać się wewnętrznie - identyfikacja z personą dokonuje się alienacja, ucieczka od rzeczywistego
Ja.
CarI Jung
2. Self - dążenie do pewnego doskonałego rozkładu energii psychicznej. Self - centrum
osobowości do którego zdąża rozwój. Self jest obciążony i postulatami moralnymi. Self -
pewna forma, doskonałej struktury osobowości. Self nie istnieje jako centrum osobowości.,
wcześniej istnieje dane ego. Self musi się pojawić, jest synonimem osobowości, z czasem
ma się stać centrum osobowości.
Między selfem a ego musi istnieć interakcja, wymienność energii.
Musi nastąpić przerzucenie energii z poziomu centralizacji na ego, na poziom selfu. Jeśli
dochodzimy do selfu do dochodzimy do doskonałości. Ego nie może zostać na swoim
poziomie i na poziomie persony, bo staje się maską i musi przejść na poziom selfu. Tam
łapie energię płynącą z podświadomości.
Self jest idealnym rozkładem energii. Jung
Uchwycić self to chwycie inne archetypy, animę i animus
3-Animus - pierwiastek męski u kobiety.
4.Anima - pierwiastek kobiecy u mężczyzny.
5.Cień - ciemna strona osobowości; prymitywne instynkty przekazywane w procesach
ewolucji.
Cień - poziom pnia mózgu, ośrodków podkorowych. Elementy cienia nie są czymś złym.
Car! Jung
Struktura mechanizmu rozwoju:
Ego- centrum życia, składa się ze świadomych spostrzeżeń.
Seif- archetyp, nie dająca się ująć osobowość ogólna.
Ego w wyniku rozwoju powinno być podporządkowane self, dlatego, że self jest idealnym
rozkładem energii.
Persona - kompromis między indywidualnością a kulturowymi wymaganiami społecznymi.
Człowiek nie może istnieć bez persony, bo wtedy nie miałby instynktu
samozachowawczego. Persona chroni intymność człowieka.
Aparat psychiczny wykonuje funkcje takie jak:
1. Myślenie- człowiek zrozumie siebie i świat.
2. Uczucie - funkcja wartościowania. Im większy ładunek uczuciowy wkładamy w coś, to ma to dla nas większą wartość.
3. Spostrzeżenie- rejestracja pewnych faktów rzeczywistych. Funkcja która odpowiada za realizację tego co dopływa do człowieka.
4. intuicja - działa podświadomie. Wychodzi poza fakty, rejestruje wymiar rzeczywistości, który jest nieuchwytny w konkretach.
CarI Jung
Postawy osobowości:
-ekstrawertywne
-introwertywne
Jedne lub drugie są dominujące lub podległa. Jung - jeżeli postawa jest dominująca, to jest świadoma. Postawy te mogą dominować w określonych okresach życia. Jeżeli ego jest bardziej skierowane na personę, wtedy dominuje postawa ekstrawertywna.
CarI Jung
Dynamika osobowości i rozwój osobowości:
Ekwiwalencja - jeżeli określona wartość energii osłabnie, zniknie to suma energii będzie
taka sama, lecz pojawi się związanie z innymi funkcjami, w innym centrum.
Entropia - rozdział energii, dąży do pewnej równowagi energii. Jest to zasada dystrybucji
energii.
Stan idealny rozkładu energii to self.
Cała energia psychiczna jest wykorzystywana na dwa cele:
1 .Wykonanie pracy niezbędnej do utrzymania przy życiu - prawo natury.
2.Energia, która stanowi nadwyżkę, musi być spożytkowana na inne cele: aktywność
kulturową twórczą i duchową.
Mechanizmy rozwoju osobowości: zasada indywidualizacji; zasada transcendencji.
Zasada indywidualizacji - tendencja w kierunku zindywidualizowania oraz zróżnicowania
człowieka poprzez uruchomienie różnych funkcji psychicznych.
Pierwsza faza indywidualizacji - ego oddziela się od całej osobowości.
Jednocześnie działa zasada transcendencji - integracji. Człowiek dąży do zjednoczenia,
nawet sprzecznych tendencji dobro - zło.
Po zakończeniu procesu indywidualizacji ego musi wrócić do self, ale ego jest już inaczej
rozwinięte i ukształtowane. Oznacza to znakomity rozkład energii osobowości.
Sublimacja - strategia, proces przemieszczania energii z poziomów instynktowych, bardzo
prymitywnych, na poziomy bardziej duchowe, zróżnicowane. Dzięki sublimacji następuje
rozwój duchowy człowieka.
Symbolizacja - zaspakajanie zablokowanych impulsów popędowych, odwoływanie się do
zachowań, symboli, które dają szansę zaspokojenia energii popędowej. CarI Jung
Alfred Adler
1) Człowiek posiada wrodzoną naturę, która posiada charakter społeczny.
2) Człowiek posiada twórczą jaźń - self. Pojęcie to opiera się o schemat metafizycznego myślenia, powrotu do duszy. Twórcza jaźń to jakby sprawca, to również pewien system oceny działalności cztowieka , ma bardzo osobisty charakter.
3) Adier minimalizuje pojęcie libida, libido nie może być traktowane jako przyczyna, jako dynamizm, który jest postawą istnienia człowieka. Człowiek jest przede wszystkim istotą społeczną a nie seksualną. Istotna jest motywacja społeczna.
Adler4) Zrozumieć człowieka to zrozumieć jego świadomość. Człowiek jest przede wszystkim istotą świadomą o tej świadomości świadczy twórczy self. Człowiek jest sprawcą jest świadomy swoich wyborów. Twórczy self jest kluczem do tej świadomości.
Podświadomość, nieświadomość, odgrywa minimalną rolę. 5) Fikcja jako cel. Aby zrozumieć człowieka trzeba zrozumieć cele, dła których żyje, do których dąży. Człowiek żyje wieloma fikcyjnymi ideami, które nie mają pokrycia w rzeczywistości. Te fikcyjne cele stają się często motywem postępowania indywidualnego człowieka. Zrozumiecie fikcyjne cele, to zrozumieć do czego człowiek dąży .
Adler - człowiek dąży do doskonałości, które wyraża się poprzez chęć bycia agresywnym. Człowiek porównując się z innymi widzi na ogół U siebie gorsze strony. W efekcie czuje się niższy , gorszy i chce poprawić ten stan - być lepszym, więc zaczyna przejawiać agresję, aby być silnym, mocnym.
Człowiek dąży do bycia coraz bardziej doskonałym. Wtedy osiągnie spójność i jedność osobowości, a to oznacza stopień pewnej socjalizacji. Dążenie do doskonałości jest wrodzone.
7) Poczucie niższości - wyrasta z poczucia subiektywnej słabości, własnego stanu psychologicznego lub ze społecznej słabości, ponieważ człowiek będąc według niego istotą społeczną porównuje się z innymi. To poczucie niższości wyrasta ż poczucia niedoskonałości. Te dwa dążenia łączą się tutaj.
Adler 8) Styl życia - człowiek Wybiera pewne drogi, ścieżki do doskonałości. Styl życia wskazuje na wybory człowieka, na indywidualny sposób dążenia do doskonałości. Większość zachowań człowieka podporządkowane jest pod ten styl życia. 9) Twórczy self, twórcza jaźń - osobisty , subiektywny system, który odpowiada za interpretację i nadawanie znaczeń doświadczeniom organizmu. Twórczy self - aktywna zasada życia.
Twórczy self jest to układ osobowości, który daje szansę wzrastania człowieka. Adler - socjalizacja jest rzeczą piękną a nie niszczącą jak u Freuda. Psychoanaliza Adlera nazywa się często indywidualną. Traktuje ona człowieka jako istotę indywidualną.
II. Erich Fromm
Człowiek żyje w kulturze i społeczeństwie, poprzez to odrywa się od natury biologicznej.
Staje się coraz bardziej wolny, uwalnia się od natury . Ale z drugiej strony staje się coraz
bardziej niewolnikiem tej społeczności.
Człowiek uwalnia się odrywa od stanów pierwotnych, ale przechodzi w inne stany, które
go zniewalają. Staje się coraz bardziej osamotniony, coraz bardziej odizolowany .
Człowiek może uciec od zniewolenia społecznego poprzez wejście w interakcje społeczne na bazie miłości i dzielenia wspólnego trudu.
Fromm - człowiek jest związany z układem społecznym i może w tym układzie pozostawać i funkcjonować jako osoba wolna - wolność wewnętrzna lub niewolnik. Każdy człowiek przychodzi na świat z określonymi potrzebami. Fromm wyróżnia pięć tych potrzeb, które tłumaczą rozwój człowieka;
1) Potrzeba związania człowieka z grupą- leży to w ludzkiej naturze.
2) Potrzeba transcendencji - przerastanie swojej natury zwierzęcej, stawanie się coraz bardziej jednostką twórczą. Twórcza potrzeba dochodzi zawsze do głosu, kiedy człowiek potrafi kochać, kiedy człowiek nienawidzi, ta potrzeba jest blokowana.
3) Potrzeba integracji - potrzeba bycia częścią świata, potrzeba poczucia braterstwa z
innymi ludźmi, potrzeba harmonii wewnętrznej.
Fromm4) Potrzeba indywidualności - człowiek pragnie być kimś odrębnym, pragnie być
sobą. Jeżeli człowiek nie potrafi być sobą to wtedy staje się niewolnikiem, traci swój
charakter, traci swoje "ja". Identyfikuje się wtedy za bardzo z innymi ludźmi.
5) Potrzeba posiadania zasad - człowiek musi rozumieć świat, musi rozumieć siebie, musi
kierować się określonymi wartościami. Dzięki temu daje sobie szansę na rozwój dojrzałej
osobowości.
Charakter nieproduktywny - człowiek staje się podporządkowany, postawy
konformistyczne.
Charakter produktywny - człowiek będąc w kulturze, korzysta z kultury i jednocześnie
obdarza ją swoją indywidualnością i niepowtarzalnością.
Charakter produktywny - wyniki asymilacji i socjalizacji
Psychoanaliza humanistyczna - zajmuje się produktywnością charakterów. Fromm
Caren Horney
Różnica między kobietą a mężczyzną to kwestia wrażliwości, natury psychicznej.
Homey - twórczyni neurotycznej teorii osobowości, krytykowała Freuda.
Aby zrozumieć istotę człowieka, jego zachowanie i rozwój, trzeba zrozumieć, co leży u
podłoża.
Lęk pojawia się, gdy jest naruszona podstawowa potrzeba bezpieczeństwa.
Horney - neurotyczne potrzeby klasyfikuje w trzy układy, kategorie, które można traktować również jako postawy.
1) Postawy, które mają charakter skierowany ku ludziom np. miłości, opieki, bezradności, tendencje podporządkowania się.
2)Postawy od ludzi - postawy izolacji, alienacji i wyobcowania.
3) Postawy przeciw ludziom - agresja i krytyka. Dzięki tym postawom człowiek staje się mocniejszy, silniejszy.
Horney - konflikty między : „ja" -realne, „ ja" - neurotyczne, „ja" - aktualne, „ja" -wyidealizowane.
„Ja" - wyidealizowane -człowiek nie chce wniknąć w swój potencjał, kieruje się widzeniem siebie na chwilę obecną.
Harris Sullivan
Osobowość - względnie trwały zespół relacji międzyludzkich, które charakteryzują życie
człowieka.
Osobowość może być odizolowana od sytuacji międzyludzkich. Każdego człowieka
charakteryzują inne relacje międzyludzkie, więc każdy posiada inną osobowość.
Aby zrozumieć człowieka trzeba zrozumieć rozwój tych relacji międzyludzkich w życiu danej
jednostki.
Sullivan - osobowość składa się z trzech układów: 1) dynamizmy, 2) personifikacje, 3) procesy poznawcze.
T) Dynamizm - każda reakcja człowieka. Ludzie mają dynamizmy indywidualne, swoiste, ale także wspólne, które dają szansę odczytywania i rozumienia zachowań ludzkich, Dynamizm posługuje się określoną strefą ciała. Za pomocą tych dynamizmów następuje interakcja z otoczeniem.
2) Personifikacja - obraz jaki człowięk ma o sobie i o innych ludziach, tworzony jest na bazie doświadczeń interpersonalnych.
3) Procesy poznawcze - występują jako doświadczenia. Trzy rodzaje procesów poznawczych :
a) prototaksyczne - odczytywanie wrażeń z ciała płynących.
b) paratyksyczne - proces poznawania, doświadczania świata poprzez dostrzeganie relacji przyczynowych, skutkowych.
c) Synaktyczne - myślenie oparte o słowo, aktywność symboliczna, myślenie abstrakcyjne. Sullivan
Self - system - tłumaczy zmienność zachowań ludzkich, jest organizacją doświadczeń, która ma służyć do unikania lęku.
Self - rozwija się w wyniku rozwoju kontaktów interpersonalnych. Dobra strona mnie, zła strona mnie.
Self - system ma wiele kompozycji wymiarów pozytywnych i negatywnych. Ma to, co jest pożądane i to, co jest niepożądane. Jest to zła i dobra strona mnie. Ma też to, co mnie nie dotyczy.
Sullivan - gdyby nie było kultury to self - system nie powstałby. T o kultura powoduje, że musimy tworzyć pewien stan psychicznego oparcia, poczucie odrębności, musimy wypracować taki dynamizm, który zabezpieczy nas przed ciągłym niepokojem ze strony otoczenia. Ten system zabezpieczenia to system "ja", obraz siebie. Sullivan - Potrzeba bezpieczeństwa, potrzeba rozkoszy, szczęścia, zadowolenia. Źródłem dynamiki są emocje. Sullivan - głęboka analiza rozwoju osobowości człowieka, od dzieciństwa do dorosłości.
Erik Erikson
Zrozumieć człowieka - zrozumieć rozwój ego, to zrozumieć fazy rozwoju człowieka. Zasada epigenezy wszystko co się rozwija, ma swoją wyjściową postawę, dzięki niej wyłaniają się części, które mają właściwy czas dominowania nad innymi, do czasu osiągnięcia określonej całości. Części zależą od okresu ,w którym się aktualizuje.
Erikson - Fazy rozwoju.
Faza l - tworzenie ufności; głównym obiektem są rodzice. Faza II - dziecko traci obiekt, którym jest matka. Pojawia się uczucie wolności, ale i wstydu, że nie poradzi sobie sam ze sobą.
Faza III - silna identyfikacja z rodzicami prowadzi do uczenia się nowych zachowań Faza IV - rozwój kompetencji, znawstwa, ale też konflikt między pracowitością a słabością. Erikson
Faza V - tworzenie tożsamości.
FazaVI - zdolność do zachowania własnego „ja", może prowadzić do izolacji konfliktu między intymnością a Izolacją.
Faza VII - konflikt między twórczością a stagnacją powinno wytwarzać się poczucie otwartości, opiekuńczości.
Faza VIII - integracja przeciwko zwątpieniu - pełna dojrzałość, spełnienie. Wynikiem tej fazy jest mądrość, faza ta trwa od 50 roku życia. Erikson
Teorie relacji z obiektem .
Obiekt - osoba znacząca.
Sposób zrozumienia człowieka - relacje między podmiotem a obiektem - tworzenie układu.
Rozumienie jak podmiot realizuje się w tym układzie.
Teorie relacji z obiektem - energia zostaje zastąpiona układem, dualnością między podmiotem a obiektem. Dualność - podstawa interpretacji. Dziecko po urodzeniu poszukuje zależności od obiektu gratyfikującego, który może zaspokoić jego potrzeby - postawa interakcyjna.
Libido - szuka obiektu, który może zrealizować osobiste potrzeby i jego rozwój, nie dąży do zaspokajania przyjemności.
Faza zależności po urodzeniu daje później szansę , separacji od obiektu, wyjścia do innych obiektów. Dlatego bo nauczyła człowieka egoizmu dzięki czemu dążymy do obiektów, które mogą zaspokoić inne nasze potrzeby.
Teorie relacji z obiektem - teorie „ego", teorię „self
Jeżeli centralna struktura „ego", nie będzie prawidłowo ukształtowana to nastąpi rozchwianie osobowości - osobowość „borde - line" - osobowość z pogranicza.
Teorie „ego": Otto Kernberg ; Balint.
Teoria relacji z obiektem -Fairbairn, Klein, Gasiul, Jakubik. Anna Freud.
Połączenie teorii relacji z obiektem z teorią self. - Winnicott.
Self to kolejny etap ego. Najpierw kluczem do zrozumienia zaburzeń jest ego, a następnie
self.
Ego przez dobry kontakt z obiektem ma szansę wytworzenia prawdziwego self, prawdziwe
o "mnie", jest to rzecz nadrzędna.
Osiągnięcie prawdziwego self oznacza rozwój - osiąga się go w wieku dorosłym.
Powstawanie narcyzmu - Kohut.
Powodem powstawania narcyzmu są postawy matki, która nieprawidłowo odczytuje
potrzeby dziecka i nie może się ono indywidualnie rozwijać.
Spójny self - pełne zharmonizowanie wewnętrzne.
Self ma napięcie wewnętrzne, którego źródłem są. potrzeby, energia, imago rodziców, idealne wyobrażenia. Między nimi istnieje strefa intermedialna - warunek - potrzeby muszą być zaspakajane, rozwijają się wtedy zdolności, talenty . Osobowość narcystyczna i osobowość borer - linę - osobowości neurotyczne. Narcysta nie może obejść się bez drugiej osoby, która go podsyca.
Teoria Bowlbgy,go.
Przywiązanie - niezależny system zachowania.
Zrozumieć zachowania, rozwój, stan zaburzeń człowieka to zrozumieć system
przywiązania.
System przywiązania występuje wokół najbliższych postaci, dających poczucie
bezpieczeństwa. Dzięki poczuciu bezpieczeństwa człowiek może się rozwijać, spełniać się.
W przeciwnym razie występują zaburzenia i zachowania patologiczne. Bowlbgy
W okresie rozwoju człowieka pojawiają się modele umysłowe wewnętrzne - working
internal models.
Working internal models - modele aktywizujące
Working internal models - style przywiązania,
Styl przywiązania jest cechą osobowości i wyznacza zachowania człowieka.. Ainsworth - Trzy style przywiązania tłumaczące formy zachowania :
I.Styl bezpieczny - człowiek dorosły łatwo nawiązuje kontakty , nie boi się swojej indywidualności.
2. Styl unikowy - osoba unika kontaktów, boi się zależności, bardzo podkreśla swoją indywidualność.
3. Styl niepokoju lub ambiwalencji - osoba boi się tego, że inne osoby mogą nie chcieć z nią być. żyć. Ainsworth
Psychoanaliza projekcyjna - opiera się na analizach dynamicznych. Cztery rodzaje projekcji:
1. Projekcja klasyczna - człowiek obawia się przyznania do posiadania pewnej cechy i tę cechę przypisuje obiektom ze świata zewnętrznego.
2. Projekcja pozytywna - przypisanie swoich uczuć innym ludziom.
3. Projekcja autystyczna - zjawiska są zawsze modyfikowane przez własne potrzeby.
4. Projekcja zracjonalizowana - dążenie do usprawiedliwiania siebie, wyostrzenie sposobów widzenia innego człowieka, a obniżenie widzenia siebie. Apercepcja - zachodzi w momencie sytuacji nieznanej. Apercepcja - ważny proces w testach projekcyjnych. Test plam Rochacha.
Założenia psychologii projekcyjnej:
1 .Formuje osobowość jako proces - zjawiska z życia i jako dynamikę - osobowość ujęta w kategoriach cech.
2. Na osobowość mają wpływ interakcje jednostki z otoczeniem.
Interakcja wytwarza zawsze stan napięcia. Jeśli się go uchwyci to zrozumie się interakcje.
3. Interpretacja zachowania w teoriach pola.
Kurt Levin - napięcia pomiędzy obiektem a otoczeniem.
4. Osobowość rozwija się od urodzenia do śmierci.
5.Warunkim poznania drugiego człowieka jest uzyskanie obrazu jego osobowości jako całości.
6. Obok motywacji świadomej istnieje motywacja nieświadoma.
Psychologia projekcyjna :
1. Opis człowieka w kategoriach dynamizmu osobowości.
2. Holistyczny, całościowy opis osoby.
3. Opis człowieka w kategoriach dynamizmu relacji pomiędzy otoczeniem a jednostką.
Percepcja spostrzegania - baza dla wszystkich metod badawczych projekcji. Cechy spostrzegania dostrzegane podczas badania:
Selektywność - wybór ważnych bodźców w danym kontekście.
Postawy społeczne - dyktują spostrzegani u postawy, warunki zachowania.
Potrzeby i wartościowanie - wpływają na selektywność i postawy społeczne, mają duży
wpływ na spostrzeganie rzeczywistości.
Hipoteza projekcji - osoba wypowiada się zgodnie ze swoim światem wewnętrznym.
Poziom hipotezy projekcji - im większa wieloznaczność bodźców, tym większe nasilenie
projekcji, odkrycie głębszych poziomów osobowości.
Sytuacja badawcza testem projekcyjnym— sytuacja społeczna.
Zachowanie badanego w sytuacji badania testem projekcyjnym jest interakcją. Testem
Roschacha można badać osobę indywidualnie i grupowo. Gdy ograniczymy czas osobie
badanej i zmienimy miejsce badania będzie inny obraz badanego.
Testy projekcyjne zmuszają człowieka do regresji - schodzenia na niższy poziom
zachowań swojej osobowości.
Testy projekcyjne wyzwalają stan napięć, dlatego mogą być różne reakcje.
Rodzaje testów projekcyjnych:
1. Techniki konstrukcyjne
2. Techniki skojarzeniowe
3. Techniki uzupełniające
4. Techniki porządkujące lub techniki wyboru
5. Teorie organizmiczne - minimalizują znaczenie wpływu środowiska. Organizm wybiera te cechy ze, poza pewnymi wyjątkami. Zwolennicy teorii organizmicznych korzystają z psychologii postaci. Organizmiczna teoria rozszerza tę podstawę, włączając do niej wszystko czym dany organizm jest i co czyni.
6. Według organizmicznego podejścia więcej można się nauczyć z wszechstronnego badania jednej osoby niż z rozległych badań izolowanej funkcji psychologicznej, wyabstrahowanej z wielu jednostek.
Przedstawiciele teorii organizmicznych : Kurt Goidstein, Prescott, Lecky , Adreas Angyal, Abraham Maslov.
Wielka Piątka w ujęciu Costa i McCrae
A. Neurotyczność - sześć składników:
1. Lęk - reagowanie napięciem i strachem, skłonności do martwienia się.
2. Agresywna wrogość - doświadczania gniewu i irytacji, wyrażane wewnątrz i na zewnątrz.
3. Depresyjność - doświadczania poczucia winy, bezradności i samotności.
4. Impulsywność -brak kontrolowania pragnień i popędów.
5. Nadwrażliwość -podatność na stres, tendencja do niskiego poczucie wartości, wstydliwość.
6. Nadmierny samokrytycyzm - lęk społeczny, brak utrzymywania bliskich związków z ludźmi.
B. Ekstrawersja - sześć składników:
1. Towarzyskość -zakres i ilość utrzymywanych kontaktów z innymi ludźmi.
2. Serdeczność -zdolność do targowania poczuciem bezradności i pani kaw sytuacjach trudnych.
3. Asertywność -dominacja i przywódczość.
4.Aktywność -energia, potrzeba bycia zajętym i zaangażowanym.
5. Poszukiwanie doznań - szukanie podniet i stymulacji.
6. Emocjonalność w zakresie pozytywnych emocji - reagowanie pozytywnymi emocjami --optymizm życiowy.
C. Otwartość na doświadczenia - sześć składników,
1. Wyobraźnia - fantazja i żywa, twórcza wyobraźnia.
2. Estetyka - wrażliwość estetyczna, zainteresowania sztuką.
3. Uczucia - otwartość na stany emocjonalne innych ludzi.
4. Działania - aktywne poszukiwanie nowych bodźców.
5. Idee - intelektualna ciekawość, zainteresowania filozoficzne.
6. Wartości - gotowość do analizy wartości społecznych, politycznych i religijnych.
Ugodwość - sześć składników:
1. Zaufanie -przekonanie, że inni mają uczciwe intencje .odwrotnie sceptycyzm i cynizm, przekonanie o nieuczciwości.
2. Prostolinijność - prostoduszność, szczerość i naiwność społeczna, odwrotnie manipulowanie ludźmi.
3. Altruizm - koncentrowanie się na potrzebach innych ludzi, udzielania im pomocy, odwrotnie egocentryzm.
4. Ustępliwość - sposób reagowania na konflikty interpersonalne;
powściąganie agresywności, potulność, odwrotnie agresywność i rywalizacja.
5. Skromność -realistyczny stosunek do samego siebie, brak tendencji do faworyzowania własnej osoby , odwrotnie przekonanie o własnej wyższości i tendencje narcystyczne .
6. Skłonność do rozczulania się -przejawianie uczuciowości i sympatii do innych, wspieranie organizacji i akcji charytatywnych
Sumienność - sześć składników:
1. Kompetencja -przekonanie o możliwościach radzenia sobie wżyciu, odwrotnie przekonanie o braku umiejętności radzenia sobie z zadaniami.
2. Skłonność do utrzymywania porządku - uporządkowanie, staranność i schludność, odwrotnie brak metodyczności i porządku wżyciu oraz działaniu.
3. Obowiązkowość - ścisłe kierowanie się własnymi zasadami, odwrotnie zawodność i nierzetelność.
4. Dążenie do osiągnięć - wysokie aspiracje i silna motywacja do osiągania , duże zaangażowanie w pracę.
5. Samodyscyplina - umiejętność samo motywowania się, by ukończyć rozpoczęte zadania, odwrotnie, porzucanie zadań przed ich zakończeniem.
6. Rozwaga - staranne rozważania problemu przed rozpoczęciem działania , odwrotnie impulsywność, spontaniczność przy podejmowaniu decyzji.
Teoria organizmiczna - rozszerzenie psychologii postaci na organizm jako całość.
Teoria organizmiczna - najpierw nacisk na jedność osobowości, organizm jako
zorganizowany system. Później analizowanie systemu przez wyróżnienie jego części
składowych.
Jednostka jest motywowana przez jeden nadrzędny motyw, chociaż jest wiele motywów.
Minimalizacja wpływów środowiska - organizm wybiera pewne cechy ze środowiska.
Otoczenie może tłumić i hamować rozwój człowieka.
Teorie organizmiczne.
Kurt Goidstein
Struktura osobowości - organizm jest całością, składa się ze ściśle połączonych części,. Każdy proces jest wynikiem działania całego organizmy. Kiedy dana część zaczyna dominować, staje się figurą, a pozostała część organizmu jest tłem.
Kurt Goidstein
Figura - wynik podejmowania aktywności przez organizm. Człowiek jest głodny zaczyna jeść i staje się to figurą. Figura ma kontur, który ją zamyka i oddziela od otoczenia. Tło jest ciągłe - otacza figurę, jest też poza nią. Figura - zorganizowane, elastyczne zachowanie. Figura naturalna - prezentuje autentyczne preferencje. Preferencje - wrodzone czynności wykonywane przez człowieka zgodne z całym organizmem.
Figury naturalne - związane z naturalnymi predyspozycjami organizmu. Figury nie naturalne - wymuszone lub spowodowane przez traumatyczne wydarzenia, nasycone negatywnymi emocjami.
Kurt Goidstein - Trzy rodzaje zachowania wchodzące w strukturę organizmu:
1. Działania - czynności dowolne, doświadczane w sposób świadomy, elementy organizmu.
2. Postawy - uczucia, nastroje, doświadczenia wewnętrzne.
3. Procesy -- funkcje organizmu, elementy, tworzące strukturę organizmu, doświadczane
pośrednio.
Kurt Goidstein
Postawa - reagowanie automatyczne na emocje, może działać na poziomie abstrakcji.
Pojawia się bodziec i następuje reakcja.
Osoby z uszkodzeniem mózgu są niezdolne do oddzielenia świata zewnętrznego od
doświadczenia wewnętrznego, nie mają relacji przestrzennej.
Kurt Goidstein - Trzy pojęcia dynamiczne:
1. Wyrównywanie energii, centryzacja energii,
2. Samo urzeczywistnienie, czyli samorealizacja,
3. Dochodzenie do porozumienia ze środowiskiem.
Rozumienie dynamiki organizmu - przez wyrównywanie energii. Stały dopływ energii,
wyzwala napięcie w organizmie. Ta energia jest angażowana w różne reakcje i dlatego
musi nastąpić wyrównanie napięcia. To powoduje centryzację, istnienie centrum, które
steruje energią i całym zachowaniem - centryzacja - rzadko osiągana.
Kurt Goidstein
Organizm steruje energią. Kiedy następują zaburzenia np. jest egzamin, pojawia się stan
napięcia, po zdaniu egzaminu następuje wyrównanie energii, znów jesteśmy sobą.
Gdy proces życia j'est bez zakłóceń, to człowiek wykształca sposoby zachowania, które
utrzymują organizm na najwyższym poziomie równowagi.
Samorealizacja - najwyższy motyw, inne motywy są przejawami samorealizacji.
Ludzie w różny sposób realizują siebie, mają różną siłę popędów i skalę potrzeb.
Kurt Goidstein (
Samorealizacja -wydobywanie potencjałów natury ludzkiej.
Człowiek realizuje się gdy jest w zgodzie ze swoimi naturalnymi figurami.
"Dochodzenie do porozumienia" ze środowiskiem.
Środowisko jest źródłem mocy, ciało człowieka też jest środowiskiem. Środowisko naciska
na człowieka, daje mu szansę na spełnienie. Organizm znajduje środowisko
najodpowiedniejsze do samorealizacji.
Zostanie ona spełniona gdy człowiek będzie się liczył ze środowiskiem na przykład
przystosuje się do zagrożeń natury.
Kurt Goidstein - zdrowy organizm - przezwycięża zakłócenia wywołane zderzeniem ze
światem nie z lęku lecz dla radości, jaką daje zwycięstwo.
Prescott Lecky
Osobowość - organizacja wzajemnie powiązanych wartości.
Zachowanie człowieka zmierza do integracji, do zharmonizowania. Harmonijność - stan
uporządkowania z zasadą naturalnego rozwoju. Integracja i harmonijność, czyli jedność
jest nadrzędnym celem rozwoju człowieka.
Osobowość jest zbudowana z wartości i idei, wartości gromadzą się wokół jednej idei -
indywidualnej oceny koncepcji własnej osoby. Kim jestem.
Prescott Lecky
Te wartości mogą mieć pozytywny i negatywny charakter, człowiek funkcjonuje w
zależności od tych wartości. Pozytywny charakter - społeczna akceptacja.
Jądro osobowości - koncepcja własnego "ja". Jądro na poziomie podświadomym składa
się z 2 elementów - pokarmu i bezpieczeństwa. Na początku powstają dwie idee -później
dużo więcej.
Klucz do teorii Prescotta Leckyego
Fundamentem osobowości jest struktura "ja", złożona z idei.
Trzeba zrozumieć, to co dochodzi do człowieka ze środowiska: jest to zgodne lub nie
koncepcją siebie. Cel rozwoju zależy od koncepcji osobowości.
Milton Rokeach - dogmatyzacja centralnych struktur poznawczych. Dogmatyzm - zamknięcie na nowe informacje. Usztywniony systemu przekonań, który uniemożliwia dopływ nowych informacji. Przyczyna - lęk.
System poznawczy uporządkowany hierarchicznie, na czele koncepcja siebie, dalej wartości terminalne, ostateczne, instrumentalne, postawy zachowania.
Milton Rokeach
Przekonania - zmiana przekonań wymaga zmiany postaw i wartości terminalnych. Zmiana wartości centralnych jest trudna, wymaga zmiany wartości terminalnych i własnego „ja". Wyższy poziom jedności osobowości wymaga modyfikacji, wchłaniania, magazynowania nowych idei. W przeciwnym razie nie ma rozwoju i jedności osobowości
Andras Angyal
Nie można oddzielić organizmu od środowiska, bo przenikają się one nawzajem.
Biosfera - całość, system, zbudowany z holistycznych jednostek.
Biosfera posiada dwa bieguny, ale bez całości nic nie znaczą. Bieguny : 1.organizm -
podmiot i 2.środowisko - przestrzeń życiowa - obiekt. Dynamika życia to interakcja
podmiotu i obiektu.
Andras Angyal - systemy są jednostkami biosfery, mogą być sztywne lub plastyczne.
System sztywny - części mają ustalone pozycje i są względnie nieruchome.
System plastyczny - części są bardziej elastyczne i mogą przesuwać się tworząc nowe konstelacje w obrębie systemu. System składa się z części:
1. Zróżnicowanych - gdy złożona operacja wymaga podziału pracy między częściami systemu.
2. Niezróżnicowanych.
System rozwija się przez następujące po sobie stadia różnicowania i integracji. Całość musi
być względnie kompletna, autonomiczna, nie stając się odizolowana od systemu.
Biosfera - trzy wymiary.
Pierwszy wymiar - wertykalny - wskazuje na biegun wewnętrzny - powierzchnię biosfery
i biegun zewnętrzny - oś, rdzeń biosfery.
Zrozumienie zachowania człowieka - sięgnięcie do rdzenia.
Drugi wymiar - progresywny - wskazuje stopień odległości od celu człowieka.
Trzeci wymiar - poprzeczny - stopień koordynacji zachowań człowieka . W miarę
napływania doświadczeń oddzielne wiadomości są nieskoordynowane, tworzą jeden
biegun. W wyniku napływania doświadczeń te akty łączą się, w jedną większą całość.
Andras Angyal - Symboliczne "ja" - self.
Biosfera jest dynamiczna. Bierze energię z napięcia pomiędzy organizmem a środowiskiem.
Organizm tworzy zespół elementów, sprawujących kontrolę nad środowiskiem, l dlatego ten
organizm jest określany jako podmiot lub self biologiczny.
Podmiot biologiczny, self biologiczny - zespół czynników wewnętrznych, sprawujących
władzę nad materiałem środowiska, może kierować siewku sobie" jak również "od siebie".
Autonomia - tendencja w kierunku siebie.
Homonomia - tendencja skierowana na środowisko. Andras Angyal
>
Zrozumieć rozwój człowieka to zrozumieć jego ukierunkowanie, na autonomię i homonomię. Organizm ma zdolność symbolizowania na coraz wyższym poziomie swoich doświadczeń. Symbolizowanie - zdolność do uświadamiania sobie pewnych stanów, rzeczy, i nadawanie im znaczenia. Z symbolizacją pojawia się centrum - symboliczny self - reprezentacja organizmu i rzeczywistości. Doświadczenia zostają symbolizowane, nadawane jest im znaczenie, tworzą self symboliczny, "ja" symboliczne. To "ja" symboliczne - klucz do zrozumienia zachowania człowieka, może część zachowań wtaczać, część wyłączać z realizacji, ono tworzy system kontrolny - strukturę osobowości Andras Angayla.
Rozwój osobowości - autonomia i homonomia odpowiadające za rozwój osobowości. Dzięki nim następuje, wyjście w świat i rozbudowa stanu wewnętrznego. Osobowość - stan dynamiczny, zmierza do doskonałej jedności, proces rozciągnięty w czasie.
Andras Angyal - w człowieku są dwie osobowości. Jedna zdrowa, a druga neurotyczna,
występujące w zależności od sytuacji.
Kategorie biegunowych przeciwieństw tworzą napięcia.
Zdrowa część osobowości oparta jest na ufności, wierze we własne siły i możliwości, umie
opanować rzeczywistość. Osobowość zdrowa - dążenia autonomiczne i homonomiczne są
zintegrowane, człowiek skierowany na siebie i na innych.
Neurotyczna osobowość - wątpliwości we własne możliwości, brak ufności do siebie i
otoczenia, powodowanie napięć.
Człowiek rozwija się w różnych wymiarach. W biosferze istnieją trzy wymiary: wertykalny , progresywny i poprzeczny. Na wymiarze wertykalnym rozwój rozciąga się od zachowania zewnętrznego, na powierzchni biosfery do centralnego jądra biosfery. Wydarzenia, które leżą blisko powierzchni są behawioralnymi przejawami głębszych procesów.
Andras Angyal - człowiek rozwija się do wewnątrz jak i na zewnątrz. Zachowanie
zewnętrzne zmienia się łatwiej niż głębsze procesy. Cel zachowania zewnętrznego -
stworzenie takiego stanu biosfery , któremu odpowiada zaspokojenie jakiejś potrzeby w
jądrze osobowości.
W wymiarze wertykalnym człowiek kształtuje siebie, jest bardziej zharmonizowany,
zintegrowany i ustabilizowany.
Wymiar progresywny - akty zbliżające osobę do ostatecznego celu. Punkty wzdłuż tego
wymiaru określa się w kategoriach odległości od celu. Rozwój - zwiększona wydajność i
skuteczność. Człowiek uczy się osiągać cele bardziej szybciej i pełniej, przy mniejszej
energii. Popełnia mniej błędów, jest bardziej konkretny i opanowany.
Wymiar poprzeczny - koordynacja oddzielnych aktów, tworzenie większej, bardziej
zintegrowanej i efektywnej jednostki zachowania.
Andras Angyal -mało wyraziste fazy rozwoju tworzące pewną strukturalną czasową całość.
Ludzie w poszczególnych fazach mają określone i specyficzne problemy - na przykład w
wieku dziecięcym. Dzięki temu jest inna biosfera i faza rozwoju.
Inaczej będzie rozmieszczona energia psychiczna i inaczej będzie przebiegało całe zachowanie człowieka.
Rozwój człowieka przebiega w określonych warunkach i w określonej strukturze. Dlatego nie można do końca przewidzieć jak człowiek będzie wykorzystywał swoją energię. Jak będzie realizował swoje cele i zadania, przeżywał swoje życie.
Abraham Maslov
Przedstawiciel teorii organizmicznej i psychologii humanistycznej.
Abraham Maslov pokazuje to co jest piękne i cudowne, co jest siłą i napędem działania
człowieka. Poszukuje pozytywnej natury człowieka, wierzy w jego możliwości i w dobro jego
natury. Jak się "podniesie" człowieka, jego wartość i godność, to następuje wtedy
odradzanie się człowieka.
Nadrzędny cel - realizacja siebie wynikająca z natury człowieka jest to humanizm
biologiczny. Natura - źródło podstawowych zachowań ludzkich. Realizacja siebie -
najwyższy napęd ludzki, człowiek musi mieć możliwość realizacji siebie.
Abraham Maslov - potrzeby. Teoria motywacji ludzkiej, wprowadzająca rozróżnienie
między potrzebami podstawowymi i meta potrzebami. Osobowość - syndrom,
zorganizowana całość, która odpowiada za przejawianie się pewnych form zachowań.
W zakres syndromu wchodzą różne energetyczne jednostki; potrzeby, dążenia, postawy.
Teoria osobowości - system stereotypów, mówiący jaki jest człowiek i jak należy
interpretować jego zachowania.
Zrozumieć zachowanie człowieka, to zrozumieć jego potrzeby. Podstawowymi potrzebami
dla człowieka są które odpowiadają za funkcjonowanie człowieka i mogą być podłożem
uruchomiania nowych rodzajów potrzeb.
Abraham Maslov - potrzeby podstawowe - ułożone w hierarchiczny układ.
Pierwszy poziom - podstawowe potrzeby fizjologiczne, jeżeli nie są zaspokojone, to
ściągają całą energię psychiczną.
Drugi poziom - potrzeby bezpieczeństwa, akceptacji, wolności od lęku, zależności, oparcia .
Trzeci poziom - potrzeby przynależności i miłości, wyzwalają skłonności łączenia się w
grupy młodzieżowe, małżeństwa.
Czwarty poziom - potrzeby szacunku i uznania, wynikają z pragnienia osiągnięcia,
ważności i godności.
Piąty poziom - potrzeby realizacji siebie. Człowiek musi być tym, kim powinien i musi być
wierny swojej naturze.
Abraham Maslov - potrzeby mogą być wyższe i niższe. Potrzeby wyższe nie muszą być
bezpośrednio zaspokajane, a potrzeby niższe wymagają natychmiastowego zaspokojenia.
Wyższa potrzeba zakłada liczniejsze warunki wstępne. Potrzeba wyższa związana z
głodem może zakładać potrzebę kontaktu, potrzebę estetyczną jedzenia w określonym
miejscu, w określonym klimacie, nastroju.
Lepsze warunki wstępne i zewnętrzne. Szerszy zasięg potrzeb wyższych oznacza, że
potrzebny jej większy zasięg identyfikacji. Wyższa potrzeba angażuje większą liczbę osób,
ma szerszy zasięg kontaktów przez odniesienie, przez miłość.
Zaspakajanie potrzeb wyższych jest bliższe samorealizacji, wymaga większej
indywidualności. Kryterium realizacji większej ilości wyższych potrzeb
jest wskaźnikiem przybliżania nas ku zdrowiu.
Potrzeba wyższa oddala nas od obszaru psychopatologii.
Potrzeby wzrostu wymagają angażowani a rozległych dyspozycji, możliwości np. potrzeba
studiowania, poznawania świata. Potrzeby poznawania pojawiają się w procesie ewolucji
jako pewien instrument zaspokajania potrzeb, mogą być potrzebami podstawowymi.
Abraham Maslov - zaspokajanie potrzeb wyższych tworzy stan możliwości wejścia w inny
układ zachowań ludzkich. Potrzeby wzrostu są lepiej i pełniej realizowane, gdy są
zaspakajane potrzeby podstawowe. Gdy człowiek zaspakaja potrzeby podstawowe jest
bardziej uprzejmy, życzliwy , uśmiechnięty. Ma wtedy zwiększoną odporność na frustrację,
na stres.
Zespoły cech służące do samorealizacji: realistyczna ocena świata, ocena siebie, zdolność
do głębszych doznań religijnych i estetycznych. Ludzie mają większy zasób postaw.
Gdy człowiek nie realizuje potrzeb wzrostowych następuje destrukcja osobowości,
oddalanie się od obszaru zdrowia a przybliżanie się do choroby.
Nie można zmienić środowiska, organizmu bez rozpatrywania układu całości. Wszędzie
występuje zasada dynamizmu procesu.
Psychologia egzystencjalna
Psychologia egzystencjalna sprzeciwia się przenoszeniu pojęcia przyczynowości z nauk
przyrodniczych do psychologii. W egzystencji ludzkiej nie występują relacje przyczynowo -
skutkowe. Nie da się rozpatrywać osobowości człowieka w ramach nauk przyrodniczych,
nie można rozpatrywać jego istoty w kategoriach przyczynowości jeżeli A to B i B to C, to A
to C. Psychologia egzystencjalna - zrozumieć człowieka to zrozumieć jego egzystencję, a
egzystencja to istnienie, a istnienia nie da się zrozumieć w kategoriach czystej
przyrodniczej przyczynowości. To co zdarzyło się dziecku wcale nie musi być przyczyną
określonych zachowań dorosłego człowieka. To nie jest takie jednoznaczne. Gdy dziecko
dostanie od ojca klapsa, to nie musi mieć od razu kompleksu Edypa.
Psychologia musi mieć swoje określenia i pojęcia. Takim pojęciem jest motywacja, która
wskazuje na podmiot i zrozumienie.
Medard Boss - przedstawiciel psychologii egzystencjalnej. Podaje dwa wydarzenia; wiatr
zamknął okno i człowiek zamknął okno. Nie rozpatrujemy tego na zasadzie przyczyny i
skutku, tylko staramy się zrozumieć dlaczego człowiek zamknął okno. W psychologii
egzystencjalnej ten człowiek mógł zamknąć okno, ponieważ przeżywał strach, wiał wiatr.
U człowieka pojawiła się motywacja, dążenie aby zamknąć okno. Więc nie jest on tylko
przyczyną l u b sprawcą.
Psychologia egzystencjalna posługuje się kategoriami motywacji i rozumienia.
Psychologia egzystencjalna posługuje się przeciwstawieniem podmiot - przedmiot.
Egzystencjalizm - Ja i świat to jedność.