rynki finansowe, Konsultacje 9


Konsultacje 9.30-10.30 B329, dr Piotr Minkowski

Literatura obowiązkowa:

  1. W. Dębski - Rynek finansowy i jego mechanizmy, PWN, Warszawa 2005

  2. L. Pawłowicz - Rynki finansowe wobec procesów globalizacji, UG, Gdańsk 2003

  3. P. Kulpaka - Giełdy w gospodarce, PWE, Warszawa 2007

  4. M. Al-Kabel - Rynek kapitałowy w Polsce, WSE, Białystok 2003

WWW.knf.gov.pl

WWW.gpw.com.pl

Rynek finansowy - określa się jako miejsce zawierania transakcji mających za przedmiot szeroko rozumiany kapitał finansowy, za pomocą tych transakcji dokonuje się przepływ pieniądza od podmiotów posiadających nadwyżki środków (oszczędności) do podmiotów chcących je zagospodarować (zamienić na aktywa realne). Transakcje te przynoszą właścicielom nadwyżek określone korzyści finansowe, zazwyczaj w postaci dywidendy (instrumenty właścicielskie) lub procentów (i. dłużne).

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
Instrumenty finansowe mogą mieć różne właściwości dlatego występuje wiele kryteriów ich podziału. Z punktu widzenia tzw. aspektu własnościowego dzieli się je na instrumenty o charakterze udziałowym i wierzytelnościowym. Instrumenty udziałowe dają prawo dawcy kapitału do udziału w majątku emitenta. Są one dokumentem potwierdzającym własność kapitału zaangażowanego w działalność gospodarczą. Właściciel kapitału na tej podstawie ma prawo do korzyści w postaci udziału w zysku emitenta (dywidenda). Podstawowym rodzaj tych instrumentów są akcje - instrument właścicielski. Instrumenty wierzytelnościowe (dłużne) mają charakter długu (pożyczki), czyli są świadectwem udostępnienia kapitału na ściśle określony czas, do momentu zapadalności. Oznacza to, iż w momencie zapadalności emitent musi zwrócić kapitał posiadaczowi instrumentu. Podstawowymi przykładami instrumentów dłużnych są przede wszystkim obligacje, weksle oraz depozyty bankowe. Z tytułu ich posiadania odnosi się korzyść finansową, głównie w postaci procentu.

Instytucje tworzące własne instrumenty finansowe można podzielić na takie, które kreują pieniądz i pozostałe czyli te, których instrumenty nie są pieniądzem.

  1. Do pierwszej grupy zaliczamy sektor bankowy danej gospodarki, w skład którego wchodzi bank centralny oraz banki komercyjne. Sektor ten odgrywa zasadniczą rolę na rynku finansowym przez kreowanie ogólnej ilości pieniądza w gospodarce oraz przez wpływ na kształtowanie się rynkowych stóp procentowych (ceny pieniądza).

  2. Instytucje finansowe tworzące własne instrumenty finansowe, które nie są pieniądzem - nie tworzą już tak homogenicznej grupy jak sektor bankowy. Z reguły instytucje te działają bardzo aktywnie na rynku kapitałowym, gdzie pełnią rolę inwestorów instytucjonalnych (Tow. Ubezp., Fundusze Inw., Fundusze Emeryt, np. PTE, CU, NN, PZU, AIG).

Rynek pieniężny - rynek najbardziej płynnych aktywów finansowych, służących jednostkom gospodarczym do pokrycia zapotrzebowania na kapitał obrotowy, a więc zapewniający im utrzymanie płynności. Następuje to głównie poprzez zaciąganie pożyczek i kredytów krótkoterminowych. Jest to również rynek na którym szczególną aktywność wykazują instytucje finansowe w tym banki poszukujące możliwości ulokowania wolnych środków pieniężnych nawet na bardzo krótki okres, np. 1 dzień, 2- 3 dni, tydzień lub 2 tygodnie lub także chcący przejąć środki do zagospodarowania. Możliwości ulokowania wolnych środków na tak krótkie okresy mogą poszukiwać też przedsiębiorstwa aby od posiadanych nadwyżek otrzymać więcej w stosunku do tego co mogą uzyskać przytrzymując je na rachunkach bieżących w bankach.

0x08 graphic

Ze względu na wielkość transakcji przeprowadzanych na rynku pieniężnym wyróżnia się rynek centralny, zwany również hurtowym oraz rynek detaliczny. Rynek hurtowy obejmuje duże transakcje na ogół między bankami i innymi instytucjami finansowymi oraz dużymi przedsiębiorstwami. Pożyczkobiorca w tym segmencie rynku są duże banki, często bank centralny, przedsiębiorstwa o silnej pozycji finansowej jak również rząd. Z kolei pożyczkodawcami mogą być wszyscy dysponujący dużymi kwotami gotówki, np. 1 mln (i więcej). Z kolei rynek detaliczny tworzą banki udzielające kredytów krótkoterminowych swoim zakresem działania może on obejmować cały kraj lub tylko wybrany region.

Rynek pieniężny - do roku, duża płynność. Oprocentowanie na rynku pieniężnym zależy od ryzyka.

Rynek lokat międzybankowych, kształtuje się głównie w zależności od wysokości nadwyżek ponadobowiązkowych rezerw gotówkowych banków komercyjnych. Nadwyżki rezerw gotówkowych banki te mogą lokować w emitowanych przez bank centralny lub SP walorach, lub też pożyczać je innym bankom z odpowiednim oprocentowaniem. Rynek ten zalicza się do najłatwiejszych sposobów zdobywania środków przez banki. Zawiera się na nim transakcje o dużych kwotach na okres od jednego dnia do jednego roku. Przeważają transakcje z jednodniowym i jednotygodniowym okresem zapadalności, wynika to z faktu, iż są one najbardziej płynnymi aktywami po gotówce. Lokaty jednodniowe (overnight) są bezkonkurencyjne pod względem płynności.

LIBID - depo (2,75%, Szwajcaria) - stopa depozytowa

LIBOR - of (2,80%) - stopa ofertowa

LIBID (ang. London interbank bid rate)

Analogiczny wobec LIBOR, wskaźnik informujący, ile banki są skłonne zapłacić za pożyczone środki.

LIBOR (ang. London interbank offered rate)

Najważniejsza światowa stopa bankowa, będąca średnią arytmetyczną stóp procentowych, po jakich najważniejsze banki są skłonne sprzedawać swoje nadwyżki. Stawka jest liczona dla terminów jednodniowych, tygodniowych, jedno-, dwu-, trzymiesięcznych, stając się podstawą do zawierania umów zarówno depozytowych, jak i kredytowych. LIBOR stanowi istotny wskaźnik kosztów pozyskania pieniędzy.

WIBID (ang. Warsaw Interbank Bid Rate)

Roczna stopa procentowa jaką banki zapłacą za środki przyjęte w depozyt od innych banków, ustalane o godz 11:00.

WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate)

oprocentowanie po jakim banki udzielą pożyczek innym bankom, ustalane o godz 11:00.

WIBOR - określana jako roczna S%, po jakiej bank jest skłonny udzielić kredytu innym bankom

O/N (ang. overnight)

lokaty jednodniowe, które rozpoczynają się w dniu zawarcia transakcji i zapadają w następnym dniu roboczym,

T/N (ang. tomorrow next)

lokaty jednodniowe, które rozpoczynają się w pierwszym dniu roboczym po zawarciu transakcji i zapadają w następnym dniu roboczym,

S/N (ang. spot next)

lokaty jednodniowe, które rozpoczynają się w drugim dniu roboczym po zawarciu transakcji i zapadają w następnym dniu roboczym,

SW (ang. spot week)

lokaty tygodniowe,

2W

lokaty dwutygodniowe,

1M

lokaty jednomiesięczne,

3M

lokaty trzymiesięczne,

6M

lokaty sześciomiesięczne,

9M

lokaty dziewięciomiesięczne,

12M

lokaty roczne.

WIBID - określana jako roczna S%, którą bank jest gotów zapłacić za środki przyjęte w depozyt od innych banków.

Oprocentowanie kredytów = 5,7% (WIBOR 3miesięczny) + 2% (marża banku)

WIBOR i WIBID - obie stopy są obliczane jako średnia arytmetyczna stóp kwotowanych przez banki będące dealerami rynku pieniężnego, czyli banki które zostały dopuszczone do zawierania transakcji w NBP (są to największe banki, które uczestniczą w przetargach dotyczących zakupów bonów SP na rynku pierwotnym). Stawki te obliczane są z godziny 11, każdego dnia roboczego, tzw. fixing, po odrzuceniu dwóch kwotowań - najniższego i najwyższego. Kwotowania banków przekazywane są w PL za pośrednictwem Agencji Reuters, która została upoważniona do obliczania stawek WIBOR i WIBID (przez Forex Polska).

Cena pieniądza na rynku lokat międzybankowych jest zdeterminowana trzema głównymi czynnikami, są to:

  1. wysokość S% ustalanych przez BC,

  2. podaż i popyt na pieniądz w gospodarce

  3. oraz wiarygodność kontrahenta transakcji na rynku międzybankowym.

Złotowe depozyty międzybankowe - WIBID, WIBOR (wyliczenia Reuters)

Termin*

WIBID**

WIBOR***

O/N

5,49

5,70

T/N

5,49

5,69

1 W

5,51

5,70

2 W

5,51

5,70

1 M

5,54

5,74

3 M

5,73

5,93

6 M

6,02

6,22

9 M

6,09

6,29

1 Y

6,19

6,39

*Środki na: O/N (over night) - środki pożyczane na jeden dzień, na dziś T/N (tomorrow next)- środki pożyczane na jeden dzień, od jutra 1 W - tydzień 2 W - 2 tygodnie 1 M - 1 miesiąc 3 M - 3 miesiące 6 M - 6 miesięcy 9 M - 9 miesięcy 1 Y - rok. **WIBID - Warsaw Interbank Bid Rate - roczna stopa procentowa, jaką banki zapłacą za środki przyjęte w depozyt od innych banków; ***WIBOR - Warsaw Interbank Offered Rate - oprocentowanie, po jakim banki skłonne są udzielić pożyczek innym bankom.

Bony skarbowe - drugim ważnym instrumentem rynku pieniężnego są bony skarbowe, zwane też wekslami skarbowymi lub dłużnymi papierami wartościowymi skarbu państwa. Pierwszy raz zostały one wyemitowane w Anglii w 1870r. Ich okresy zapadalności wynoszą od kilku tygodni do jednego roku. Bony skarbowe są krótkoterminowym papierem wartościowym emitowanym przez rząd w celu sfinansowania potrzeb budżetu państwa. Stanowią dogodny instrument krótkoterminowego kredytu do finansowania narastającego w czasie deficytu budżetowego. Kredyt ten stanowi zazwyczaj źródło finansowania potrzeb SP w długim okresie, odbywa się to przez uzyskiwanie środków z nowych emisji w celu wykupienia emisji wcześniejszych.

/Największa płynność - lokaty międzybankowe, mniejsza - bony skarbowe/

Bony skarbowe są papierami wartościowymi na okaziciela, emitowanymi w nominałach po 10tyś złotych na okres od tygodnia do 52 tygodni (i wielokrotności do roku). W Polsce reprezentantem SP przy emisji bonów skarbowych jest MF, a agentem emisji jest NBP. Na przetargach bonów skarbowych na rynku pierwotnym przyjmuje się oferty zakupu bonów z ceną wyższą od najniższej przyjętej ceny przetargowej. Oferty z ceną równą cenie najniższej mogą być redukowane. Koniecznym warunkiem nabywania bonów skarbowych przez uczestników przetargu jest posiadanie konta depozytowego w rejestrze papierów wartościowych NBP oraz rachunku bieżącego w Centrali NBP. Ponadto Dealerem Skarbowych Papierów Wartościowych może być stabilny i bezpieczny finansowo bank podlegający krajowemu nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Banki te kupują bony skarbowe do własnego portfela na przetargach a następnie sprzedają je klientom na rynku wtórnym.

/Podlegają obrotowi na rynku pierwotnym i wtórnym. Papiery bez ryzyka (w stabilnej sytuacji politycznej danego kraju)./

Rynek pierwotny

Rynek wtórny

  • 5% (rentowność) 52 tyg. 95tyś (z dyskontem)

  • Bank kupuje

  • Dealer Skarbowych Papierów Wartościowych (trzeba kupić przynajmniej 2% KW; minimum 2% obrotu w kwartale)

  • Bank odsprzedaje (np. 95,1tyś)

Przetarg/aukcja

  1. Warunek minimalnej ceny, poniżej której nie może być sprzedany bon (np. 95,000) a cena wykupu 10tyś

  2. oferty (np. 9510, 9520, 9530, 9540, 9550 - rentowność dla NBP rośnie)
    popyt (200, 100, 100, 100, 100)
    nabywcy kupują z coraz niższą rentownością
    przy 200 redukcja 50% (
    ci którzy godzili się na niższą rentowność mogą nabyć za cenę wyższą)

  3. automatyczny mechanizm gry popyt-podaż
    duży popyt - rentowność spada
    mały popyt a potrzeby państwa duże - cena minimalna (maksymalna rentowność)

3 instrument (mniejsza płynność): Krótkoterminowe papiery dłużne firm

Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw (commercial papers) zwane też papierami dłużnymi przedsiębiorstw bądź papierami komercyjnymi stanowią jedno ze źródeł finansowania ich działalności przez rynek pieniężny. Papier ten jest instrumentem rynku pieniężnego zobowiązującym emitenta do wykupu papieru w określonym terminie wg podanej w nim wartości nominalnej (papier dyskontowy, stała S%). W istocie dla emitenta jest to krótkoterminowa pożyczka udzielona bez zabezpieczenia przez nabywcę tego papieru.
/Pierwsze commercial papers w USA - lata 60. W PL nomenklatura - inna, np. bony handlowe. W PL pierwsze emisja w 1992 PBR (Polski Bank Rozwoju). PBR przejęty przez BRE.

0x08 graphic

Agenci organizują rynek wtórny

Nie zabezpieczone, zabezpieczeniem jest reputacja firmy. Pożyczki krótkoterminowe. Inwestorzy - lepsza s% niż na lokatach. Firmy - nie chcą brać kredytu, szukają tańszych źródeł finansowania.

Firma matka udzielając gwarancji firmie córce - niższy koszt pozyskania.