Prawo Unii Europejskiej, ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE


ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE

Historia procesu integracji europejskiej

I. Rada Europy

II. Powstanie i ewolucja Wspólnot Europejskich

Europejska Wspólnota Węgla i Stali

Europejska Wspólnota Gospodarcza

Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom)

Traktaty o fuzjach instytucji trzech Wspólnot Europejskich

Charakter relacji między traktatami ustanawiającymi Wspólnoty Eu­ropejskie

Jednolity Akt Europejski

Traktaty o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht, Traktat z Am­sterdamu oraz Traktat z Nicei)

26 luty 2001 podpisanie przez MSZ Traktatu Nicejskiego (wszedł w życie 1.2.2003)

Konwent Europejski

  • nadaje osobowość prawną UE;

  • możliwość wystąpienia z UE;

  • granice kompetencji wyznaczone (jak do teraz) przez zasadę kompetencji powierzonych, pomocniczości i proporcjonalności;

  • Konstytucja i prawo UE pierw­szeństwo nad prawem krajowym;

  • podział kompetencji UE na: wyłączne (np. tworzenie prawa dot. konkurencji, polityki monetarnej (dla strefy euro), wspólnej po­lityki handlowej, celnej, wspólnej polityki rybołówstwa), dzielone oraz wspierające, koordynujące i uzu­pełniające;

  • struktura instytucjonalna → Parlament Europejski, Rada Euro­pejska, Rada Ministrów, Komisja Europejska i Trybunał Sprawiedliwości → + Przewodniczący RE na 2,5 roku oraz MSZ UE;

  • Projekt inicjuje znaczne zmiany w katalogu aktów prawnych UE. Znalazły się w nim:

  • Część II „Karta Praw Podstawowych” → 7 tytułów:

        1. Godność;

        2. Wolność;

        3. Równość;

        4. Solidarność;

        5. Pra­wa Obywatelskie;

        6. Sprawiedliwość;

        7. Postanowienia ogólne doty­czące wykładni Karty;

        8. to Karta Praw Podstawowych z modyfikacjami;

        9. dążenie UE do przystąpienia do EKOPCziPW;

        10. Część III „Polityki i funkcjonowanie Unii” → 7 tytułów:

              1. Zasady ogólne;

              2. Niedyskryminacja i Obywatelstwo;

              3. Polityka i działania wewnętrzne;

              4. Stowarzyszenie krajów i terytoriów zamorskich;

              5. Działania zewnętrzne Unii;

              6. Funkcjonowanie Unii;

              7. Postano­wienia Wspólne;

              8. ta materia obecnie w I, II i III filarze;

              9. ważne zmiany dot. prowadzenia i implementacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (w związku z MSZ UE);

              10. Część IV „Postanowienia ogólne i końcowe”;

              11. Załączniki (5 protokołów i 3 deklaracje):

                • Protokół w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej;

                • Protokół w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności;

                • Protokół w sprawie reprezentacji obywateli w Parlamencie Europejskim oraz ważenia głosów w Radzie Europejskiej i Radzie Ministrów;

                • Protokół w sprawie Eurogrupy;

                • Protokół zmieniający Traktat Euratomu;

                • Deklaracja dotycząca Protokołu w sprawie reprezentacji obywateli w Parla­mencie Europejskim oraz ważenia głosów w Radzie Europejskiej i w Ra­dzie Ministrów;

                • Deklaracja o utworzeniu Europejskiej służby działań zewnętrznych;

                • Deklaracja w sprawie wejścia w życie Traktatu ustanawiającego Konsty­tucję dla Europy.

              12. UE to org. m. regionalna, o po­nadnarodowym charakterze funkcji niektórych jej instytucji (oraz prawa przez nie stanowionego → ze skutkiem bezpośrednim i bezpośredniego stosowania) → nawiązuje do obecnych rozwiązań, ale wg niektórych przesunięcie akcentu w stronę koncepcji współpracy międzyrządowej (coraz większa rola RE), ale raczej jest to zachowanie obu nurtów integracji europejskiej;

            Charakter prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej

            I. Charakter prawny Wspólnot Europejskich

            • Wspólnoty Europejskie to organizacje powstałe na podstawie umów między państwami → mają podmiotowość prawną jedynie EWWiS miała określone, że „korzysta w stos. m. ze zdol­ności prawnej do wykonywania funkcji związanych z procesem osiągania jej celów” → pozostałe wspólnoty - „posiada osobowość prawną” (art. 281 TWE i art. 184 TEWEA) → kolejne artykułu określają podmiotowość w prawie wewnętrznym, więc w/w artykuły dot. prawnomiędzynarodowej podmiotowości;

                • podmiotowość ta wynika też z innych postanowień, które nadają Wspólnotom zdolność do uczestniczenia w obrocie prawnym → ograniczona zasadą funkcjonalności;

            • orzecznictwo ETS w sprawie podmiotowości Wspólnot:

              • sprawa 6/64, Flaminio Costa v. E.N.E.L→ ETS na pytanie prejudycjalne od włoskiego sądu stwierdził, że system prawny powołany TEWG stanowi integralną część systemów państw członkowskich, a obowiązek przestrzegania tego prawa wynika min. z przekazania kompetencji na rzecz Wspólnoty, nadania jej osobowości i zdolności prawnej, stworzenia własnych instytucji i wyposażenia Wspólnot w uprawnienia wynikające z ograniczenia suwerenności przez państwa czł.;

              • sprawa 22/70; KE v. R (tzw. sprawa ERTA) → Komisja wnosiła o unieważnienie postanowień Rady na podstawie art. 173 TEWG [230 TWE] - kwestia kompetencji zewnętrznych EWG i podziału kompetencji między EWG a państwa czł.  ETS dokonał wykładni systemowej art. 210 [281] TWE, mówiącego, że Wspólnota ma osobowość prawną. Ze względu na umieszczenie art. w tytule „Postanowienia ogólne i końcowe”; Wspólnota może nawiązywać stosunki umowne w zakresie wszystkich celów zdefiniowanych w Części I Traktatu (uzupełnioną o Część VI). Ustalenie, czy w konkretnym przypadku WE ma prawo zawarcia umowy musi uwzględniać całą systematykę Traktatu, a kompetencja do zawarcia umowy może wynikać albo z przepisów bezpośrednio dot. takiej kompetencji, ale również z innych postanowień Traktatu;

            • przejawy w praktyce: nawiązywanie stosunków dyplomatycznych, zawieranie umów m., a analiza poszczególnych elementów poję­cia podmiotowości prawnomiędzynarodowej prowadzi do stwierdzenia, że WE są podmiotami p.m., jak inne org. m.;

            Ponadnarodowy charakter Wspólnot Europejskich

            • w stosunkach między państwami członkowskimi inter se, miedzy instytucjami WE inter se oraz instytucjami a państwami, a także innymi os. fiz. i pr. stosuje się prawo wspólnotowe → prawo ponadnarodowe (ang. supranational);

            • pojęcie „ponadnarodowości” w art. 9 TEWWiS (też w Traktacie o Europejskiej Wspólnocie Obron­nej) → nie zdefiniowane, a z analizy nie wynikało więcej niż zasada uznania m. char. funkcjonariuszy org. m. → tzw. drugi traktat o fuzjach uchylił ten przepis;

            • znaczenie w doktrynie → termin prawniczy i polityczny, oparty na analizie funkcji szczególnych cech WE:

                      • istnienie organów, których decyzje nie zależą od woli państw;

                      • podejmowanie decyzji większością głosów, które obowiązują wszystkie państwa czł.;

                      • organy WE same realizują podjęte decyzje lub sprawują nadzór nad zgodną z prawem ich realizacją przez państwa czł.,

                      • prawo wspólnotowe może tworzyć uprawnienia i zobowiązania po stronie wszystkich podmiotów prawa wspólnotowego, w tym podmiotów indywi­dualnych, a do rozstrzygania wątpliwości w tym względzie uprawnione są organy sądownicze państw członkowskich;

  • w kontekście dawnego art. 9 TEWWiS termin ten dotyczył trybu powoływania składu Wysokiej Władzy - członkowie nie reprezentowali państw, lecz byli niezależnie mianowanymi funkcjonariuszami → to samo dla członków Komisji WE i K EWEA, członków PE, Trybunału Obrachunkowego i sędziów ETS;