Jan Turowski
Społeczeństwo - to historycznie ukształtowany kompleks zbiorowości i grup społecznych.
Społeczeństwo to kompleks:
zbiorowości - to ten typ skupienia ludzi, gdzie występuje więź społ. W tej zbiorowości występuje:
styczność przestrzenna,
styczność psychiczna,
styczność społeczna,
wzajemne oddziaływania,
wzory,
stosunki społ.,
zależności społ.,
instytucje,
kontrola społ.,
organizacja.
grup społ. - przynajmniej 2,3 osoby:
występuje organizacja,
system wartości,
zasada odrębności,
zasada my-oni.
Norman Goodman
Społeczeństwo - to zbiór osób o wspólnej:
kulturze - stworzenie własnej kultury charakterystycznej dla danego społeczeństwa;
terytorium - zajmuje konkretne, zaznaczone terytorium;
tożsamości - przejawia się w specyficznym zachowaniu, wartości, stereotypie.
Arnold Rose
Czynniki rozwoju społ. (zmiany społ.):
wynalazki, odkrycia - przyspieszają zmiany społ., rozwój;
dyfuzja kulturowa - inaczej zapożyczenia - od innych państw, narodów;
ruchy społ. - najistotniejsze są: rewolucje, tłum.
L. Morgan
Etapy zmiany społ.:
dzikość - zamierzchłe, wczesne czasy naszych dziejów; człowiek niewiele różnił się od zwierząt; na tym etapie został odkryty ogień, łuk i strzała, co pozwoliło szybciej upolować zwierzę;
barbarzyństwo - początek barbarzyństwa to opanowanie umiejętności lepienia garnków; koniec barbarzyństwa to opanowanie umiejętności wypalania, wytopienia żelaza;
cywilizacja - początek cywilizacji to wynalezienie pisma (ok. 4000 lat p.n.e., pismo Sumerów, pismo klinowe).
Kwalifikacje typu społeczeństwa/etapy (Norman Goodman):
zbieractwo - ludzkość przeżywa dzięki temu co przyroda stworzy, co zdoła zebrać; zbiera się owoce, orzechy, jagody; je się pędy roślin, drobne gryzonie;
myślistwo - podstawą przeżycia jest polowanie i rybołówstwo;
kopieniactwo (typ społeczeństwa pasterskiego)- pierwsza forma rolnictwa, polegało na tym, że gromada ludzi zajmowała teren, wypalała i siała zboże (jęczmień, pszenicę); pasterstwo - kozy, owce;
rolnictwo (społeczeństwo rolnicze) - było to 10000 lat p.n.e., 6-7 tys. lat p.n.e.; 2/3 ludności utrzymuje się z uprawy roli; zaczynają się tworzyć pierwsze osady, są one centrami handlowymi; pojawił się pierwszy zawód kobiet - kramarka (ekspedientka);
przemysł (społeczeństwo industrialne) - ponad 50% ludności zajmuje się pracą w przemyśle, fabrykach;
społ. poprzemysłowe (społeczeństwo postindustrialne) - ten typ społeczeństwa pojawił się 4 X 1956 r. (Daniel Bell) [moment wysłania pierwszego sputnika w kosmos przez Związek Radziecki, świat stał się wtedy globalną wioską].
H. Kahn, B. Bruce - Brigs
społeczeństwo myśliwskie, zbierackie - roczny dochód na osobę 50 $;
społeczeństwo agrarne (rolnicze) - 51 - 500 $;
społeczeństwo industrialne - 501 - 5000 $;
społeczeństwo postindustrialne - powyżej 5000 $.
Schemat linearny - społeczeństwa rozwijają się według pewnej linii, ta linia to linia rozwojowa społeczeństw. Cechą charakterystyczną jest wstępowanie na coraz wyższe poziomy.
Podstawowe cechy społeczeństwa - to struktury jakie w nim występują:
struktura:
klasowa (klasa wyższa, średnia, niższa),
zawodowa;
system gospodarczy:
wolnorynkowy,
scentralizowany;
system polityczny:
społ. monocentryczne - to społ. totalitarne, lub gdzie obowiązuje 1 system partyjny, np. społeczeństwo polskie po II wojnie światowej,
społ. policentryczne - to współczesne społeczeństwo polskie, wielość partii;
system idei i norm - to co obowiązuje lub jest narzucane, normą jest:
zasada zróżnicowania społ.,
zasada sprawiedliwości społ.,
zasada wkładu pracy jednostek i grup;
system cywilizacyjny;
system władzy - związany z systemem politycznym;
struktura etniczna społeczeństwa;
struktura wyznaniowa;
system pokrewieństwa - rodzina nuklearna.