Uwaga dla użytkownika tekstu:
Każdy numer wiersza posiada swoją zakładkę. Ułatwia to poruszanie się po tekście.
Pisma św. Franciszka z Asyżu
List do brata leona
Wstęp
List zachował się w oryginale. Do 1860 r. znajdował się w klasztorze Braci Mniejszych (S. Simone) w Spoleto. Od tego roku na skutek sekularyzacji klasztoru przechowywany jest w skarbcu katedralnym w Spoleto z krótką przerwą od 1895 do 1902 r., kiedy to papież Leon XIII, chcąc uchronić dokument przed sprzedażą do Ameryki, zakupił go do zbiorów watykańskich, a następnie na prośbę władz miejskich zwrócił do skarbca w Spoleto. Umieszczono go w kosztownym relikwiarzu.
Pismo według tradycji jest oryginalnym autografem. Dyskusja nad autentycznością jest zbędna. Ponieważ jednak porównywanie pism nie jest wystarczającym kryterium (istnieje jeszcze tylko jeden autograf św. Franciszka - Kartka podarowana br. Leonowi), należy także uwzględnić kryteria wewnętrzne na potwierdzenie tej opinii.
List napisany jest nieudolną łaciną przeplataną italianizmami i bez przesady można określić odwrotnie, że to latynizowany język starowłoski. Słaba znajomość łaciny jest dowodem oryginalności pisma, bo gdyby dokument został sfałszowany, autor dostosowałby się do pozostałych utworów Świętego. Gdyby zaś list był dyktowany, sekretarz zapisałby treść w bardziej poprawnym języku łacińskim, podobnie jak w innych pismach. Dokładne skopiowanie oryginału wydaje się także mało prawdopodobne w tamtym okresie, kopiści nie przykładali wagi tak dalece do formy dokumentu. W treści Listu zawiera się inny dowód: Franciszek pisze o sprawach znanych jemu i bratu Leonowi bez żadnych wyjaśnień, nie można domyślić się, o co konkretnie chodzi. Ten realizm sytuacji wyklucza fałszerstwo.
List do brata Leona nie ma odpisów w średniowiecznych kodeksach. Pierwszy znany pochodzi dopiero z 1604 r. W tymże roku 5 sierpnia brat Sylwester Bartolucci wystawił dokument, w którym podał do wiadomości, że List do brata Leona porównano z błogosławieństwem (również autografem) pod kątem charakteru pisma i stylu i stwierdzono, iż można go uznać za oryginalne pismo Franciszkowe. Dokument podpisał kustosz konwentu i opatrzył pieczęcią. Z kolei Wadding sporządził odpis i wydał w Dziełach z wyjaśnieniem, że list przechowywany jest wśród relikwii w zakrystii kościoła Braci Konwentualnych w Spoleto. Te świadectwa zewnętrzne, jakkolwiek późne, są bardzo ważnym potwierdzeniem własnoręcznej redakcji pisma przez św. Franciszka.
Obecny przekład w porównaniu z poprzednim (1976 r.), jest wierniejszy i tym samym sprawia wrażenie mniej poprawnej stylistycznie wypowiedzi. Warto jednak - ze względu na to, że List jest oryginalny - przybliżyć czytelnikowi sposób wyrażania się Franciszka (nieudolność wynika ze słabej znajomości języka łacińskiego).
Czas napisania Listu - mimo wnikliwych analiz i dyskusji badaczy - jest w dalszym ciągu problemem otwartym.
Treść Listu, jak wspomniano wyżej, jest niejasna, ale co w niej uderza najmocniej, to macierzyńska troskliwość Franciszka dla brata Leona i szerokość umysłu, zostawiająca mu tak wiele inicjatywy, byle tylko ożywiało go jedyne pragnienie podobania się Bogu.
Tekst
1Bracie Leonie, twój brat Franciszek śle pozdrowienie i życzy pokoju. 2Tak mówię do ciebie, synu mój, jak matka: bo co do tego wszystkiego, o czym rozmawialiśmy w drodze, pokrótce tym słowem postanawiam i radzę, i jeśli będziesz kiedyś potrzebował przyjść do mnie po radę, zaprawdę tak ci radzę: 3jakikolwiek sposób wydaje ci się lepszy, aby podobać się Panu Bogu i iść Jego śladami, i za Jego ubóstwem, postępuj tak z błogosławieństwem Pana Boga i moim pozwoleniem. 4I jeśli odczuwasz potrzebę ze względu na twoją duszę lub dla innej pociechy twojej i chcesz, Leonie, przyjść do mnie, przyjdź.
Ł. Wadding, B.P. Francisci Assisiatis opuscula nunc primum collecta, tribus tomis distincta, notis et commentariis asceticis illustrata per Fr. Lucam Waddingum (...) Ord. Min. Reg. Obs., (...) Adiecta sunt cum appendice opusculorum dubiorum S.P. vita et elogia, Antverpiae ex off. Plantiniana (...) 1623, s. 65.
2
2