14.2. Konstrukcje zdaniowe z imiesłowem
1) Konstrukcja: czasownik + dopełnienie + imiesłów czynny
(verb + object + present participle)
jest stosowana po czasownikach wyrażających życzenie, postrzeganie lub czynności naszych zmysłów, np.:
I saw him entering this room.
Widziałem jak on wchodził do tego pokoju.
(I saw him as he was entering this room).
Wyżej wymieniona konstrukcja może być również stosowana z imiesłowem biernym,np.:
We heard these particulars mentioned at the conference.
Słyszeliśmy, jak wspominano o tych szczegółach na konferencji.
The boss wants all these letters typed at once.
Szef chce, aby wszystkie listy zostały mtychmiast przepisane na maszynie.
2) Konstrukcja: czasownik w stronie biernej + imiesłów czynny
(verb passive + participle)
jest stosowana po czasownikach wyrażajcych czynności naszych zmysłów, np.:
John was heard quarrelling with his boss.
= John was heard as he was quarrelling with his boss.
Słyszano jak John kłócił się ze swym szefem.
They were seen changing money at the bank.
= They were seen as they were changing money at the bank.
Widziano jak zmieniali pieniądze w banku.
Konstrukcja z imiesłowem bywa także stosowana z czasownikiem have przy czym używamy tu imiesłowu przeszłego, np. :
I had my watch repaired. Kazałem (zleciłem) zreperować zegarek.
3) Imiesłów przysłówkowy występuje jako odpowiednik orzeczenia w równoważnikacb zdań podrzęnych:
Writing his French homework, John looked up new words in a dictionary.
Odrabiając francuski, John szukał nowych słówek w słowniku.
Uwaga: Aby zdanie powyższego typu było poprawne, wykonawca czynności wyrażonej imiesłowem i czynności wyrażonej w orzeczeniu zdania musi być ten sam!! Można to sprawdzić rozwijając wyrażenie z imiesłowem w pełne zdanie podrzędne.
Writing his French homework, John looked for new words in a dictionary.
As he was writing his French homework, John looked for ...
(He oraz John to ta sama osoba).
4) Konstrukcja absolutna:
Imiesłowy czynne oraz bierne występują także w tzw. konstrukcji absolutnej (the Absolute Construction). Mają one wtedy swój własny podmiot, np.:
The conference (being) over, all the participants left the room.
= When the conference was over, all ...
Gdy konferencja się skończyła, wszyscy uczestnicy opuścili pokój.
The shops having been closed, we couldn't buy anything.
= As the shops had been closed, we ...
Ponieważ sklepy zostały zamknięte, nie mogliśmy niczego kupić.
The weather being fine, we have decided to go for a walk.
= As the weather was fine, we ...
Ponieważ pogoda była ładna, postanowiliśmy iść na spacer.
Oto dalsze przykłady zdań z równoważnikami imiesłowowymi zdań okolicznikowych :
Coming too late, we missed our train. (= As we came too late, we ... )
Working more, you will pass your exam. ( = If you work more, you ... )
Pracując więcej, zdasz ten egzamin.
Opening the door, I noticed a letter on the floor.
( = When I was opening the door, I ... )
0twierając drzwi, zauważyłem list na podłodze.
Gdy czynność wyrażona imiesłowem miała miejsce wcześniej niż czynność wyrażona w orzeczeniu zdania, stosujemy imiesłów w formie Perfect:
Having closed the door, John walked away. Zamknąwszy drzwi, John odszedł.
Rozwijając wyrażenie z imiesłowem w pełne zdanie podrzędne, możemy użyć czasu wskazującego na uprzedniość czynności wyrażonej imiesłowem:
Having closed the door, John walked away. (= After he had closed ...)
Zamknąwszy drzwi, John odszedł.
Oto dalsze przykłady takich zdań:
Having been asked to keep silent, the children stopped talking.
As they had been asked to keep silent ...
Ponieważ poproszono je, aby były cicho, dzieci przestały rozmawiać.
Having come too early, we had to wait for half an hour.
As we had come too early, we ...
Przybywszy za wcześnie, musieliśmy poczekać pół godziny.
Having finished my work, I could go for a walk.
After I had finished my work, I ...
Skończywszy pracę, mogłem iść na spacer.
Imiesłowy występują także w pewnych utartych zwrotach, zarówno w mowie potocznej, jak i w tekstach pisanych - naukowych, publicystycznych i innych. Oto przykłady:
generally speaking - ogólnie biorąc, ogólnie mówiąc
judging by appearances - sądząc po pozorach
frankly speaking - mówiąc szczerze
strictly speaking - mówiąc ściśle
considering - biorąc pod uwagę
Przetłumacz następujące zdania :
1. Ogólnie biorąc, plan wydaje się dobry.
2. Biorąc pod uwagę jego wiek, on musi być niesłychanie zdolny.
3. Ściśle biorąc, nie obiecywałem wam niczego.
4. Sądząc po jego zachowaniu, on musi się czuć obrażony.
5. Mówiąc szczerze, nie podoba mi się twoja nowa suknia.
II Zmień następujące zdania, stosując zamiast wytłuszczonych członów konstrukcje imiesłowowe :
1. She entered the ball and noticed that a great many people had gathered there.
2. After Mary had translated the text, she read it once again.
3. Mary was shocked by her little brother's behaviour and told him to leave the room.
4. I was looking everywhere for I hoped to find the missing document.
5. As he was accused of lying, he tried to protest.
6. When I tried to solve the problem, I got a headache.
7. The minister arrived at the airport and he was accompanied by a group of officials.
8. As he was angry with us, Henry didn't come to our party.
9. As I was very tired, I didn't want to stay any longer.
10. As we knew nothing about the accident, we enjoyed the party.
ĆWICZENIE III Zmień następujące zdania stosując konstrukcję: Verb + Object + Participle według poniższego wzoru :
The Browns were talking about their new car. We heard it.
We heard the Brown talking about their new car.
1. Jane was doing her room. Did you see it?
2. The children disappeared. Nobody noticed it.
3. John was handling this apparatus. He was seen.
4. The birds were eating crumbs. I observed it.
5. John was quarrelling with his wife. He was heard.
6. The men were cooking me papers out of that box. They were noticed.
7. The car was running at great speed. It was seen.
8. He was discussing this offer. We heard it.
9. My daughter's friend was leaving the garden in a hurry. My daughter saw it.
ĆWICZENIE IV Następujące pary zdań połącz w jedno stosując konstrukcje imiesłowowe:
1. The appeal had been read. Everybody signed it.
2. The man's manners were very unpleasant. We decided to ask him to leave.
3. The inscriptions in the museum were in Polish. Foreign visitors couldn't understand them.
4. The demand for the new model was very big. Our firm decided to increase production.
5. The letter had been wrongly addressed. I never got it.
6. The storm was over. The travellers left their shelter.
7. Our guide fell ill. We had to wait for another one.
8. There were no means of transport. We decided to walk.
9. The plan had been approved. We could start production.
10. The weather was very bad. We had to stay at home.
ĆWICZENIE V Przetłumacz następujce zdania stosując odpowiednie konstrukcje imiesłowowe:
a) Verb + Object + Participle
1. Słyszeliśmy, jak ktoś wołał o pomoc.
2. Obserwowaliśmy, jak robotnicy naprawiali most.
3. Kazaliśmy sprzątnąć oba pokoje.
4. Poleciłem, aby pomalowano mój samochód na zielono.
b) zwykłą konstrukcję imiesłowową
1. Skończywszy pracę w ogrodzie, postanowiliśmy napić się kawy.
2. Znalazłszy kopertę z pieniedzmi, zaczęliśmy szukać właściciela.
3. Czekając na pociąg, John czytał gazetę.
4. Czując się bardzo znużony, nauczyciel pośpieszył do domu.
c) absolutną konstrukcję imiesłowową
1. Ponieważ pogoda była ładna, pojechaliśmy nad morze.
2. Ponieważ porozumienie zostało podpisane, ministrowie opuścili salę.
3. Ponieważ żywność była bardzo droga, wielu ludzi głodowało.
4. Ponieważ nie było żadnej taksówki, musieli iść pieszo.
3