PATOMORFOLOGIA wykład 12 (38) (11 I 02) IDIOPATYCZNE ZAPALENIA JELIT

Przewlekłe, nawracające, o nieznanej etiologii

1. Choroba Crohna

2. Colitis ulcerosa

Ad. 1. cała długość przewodu pokarmowego, od jamy ustnej do odbytu; najczęściej jelito cienkie i colon

Ad. 2. colon: caecum ↔ rectum

Ad. 1. i 2. manifestacje „pozajelitowe”

Etiologia (?): 4 poglądy:

1. Predyspozycje genetyczne:

Dowody:

• u 15% chorych - choruje członek najbliższej rodziny

• u 30-50% bliźniąt jednojajowych - choruje drugi bliźniak

• HLA-DR1 / DQW5 u 27% chorych z chorobą Crohna

HLA-DR2 u chorych z colitis ulcerosa

2. Infekcje: wirus odry, Chlamydia, Mycobacterium paratuberculosis

3. Nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna gospodarza: „nie można jej zahamować”

4. Zapalenia: mediatory uwalniane przez komórki zapalne → uszkodzenie tkanki

CHOROBA CROHNA (Ileitis terminalis, enteritis regionalis, colitis granulomatosa)

1. Ostro odgraniczone, „skokowe” (skip) zmiany obejmujące całą grubość ściany jelita, łącznie z błoną surowiczą

2. Ziarniniaki nieserowaciejące

3. Szczeliny → przetoki

• 3 / 100 tys.

• w każdym wieku (2 szczyty: 2-3 i 6-7 dekada życia)

• ♀>♂

• czynniki ryzyka: palenie

• makroskopowo:

• jelito cienkie 40%

• jelito cienkie + grube 30%

• jelito grube 30%

ropnie kryptowe (rzadko, częściej w CU przetoki

po pewnym czasie powstają owrzodzenia

błona śluzowa długie, kręte, szczelinowate

OBRZĘK wzdłuż długiej osi jelita

błona podśluzowa

SKUPIENIE TKANKI CHŁONNEJ,

ZIARNINIAKI, KOMÓRKI ZAPALNE

FIBROSIS HIPERTROPHIA

+ MUSCULARIS PROPRIAE

STRICTURA

muscularis propriae

błona surowicza

rozplem tkanki łącznej „CREEPING FAT”

+ usztywnienie pełzający tłuszcz

1. Abscessus (np. ropnie międzypętlowe)

Naciek z komórek zapalnych może tworzyć grudki chłonne. 2. Przetoka (do skóry krocza, jamy otrzewnowej,

Ziarniniaki = komórki nabłonkowate (wokół) sąsiedniej pętli jelita, pęcherza moczowego, pochwy)

+ komórki olbrzymie wielojądrowe (w środku)

iMakroskopowo:

• zmiany o charakterze odcinkowym

• ściana biaława, pogrubiała ← bo naciek i rozplem tkanki łącznej wokół

Badania kontrastowe → miejsca bez kontrastu, zwężenia.

Powikłania:

• zwężenie światła jelita → niedrożność

• przetoki

• enteropatia wysiękowa → utrata albumin

• ↓ wchłaniania witaminy B₁₂ → anaemia perniciosa (Addisona-Biermera)

• ↓ wchłaniania soli kwasów żółciowych → steatorrhoea

• carcinoma 5-6 x ↑ ryzyko

Manifestacje „pozajelitowe”:

• polyarthitis

• sacroliitis

• spondylitis

• cholangitis sclerosans, pericholangitis

• uveitis

• erythema nodosum

COLITIS ULCEROSA

1. Zmiany ciągłe, obejmujące błonę śluzową i podśluzową.

2. Brak ziarniniaków nieserowaciejących

3. Brak szczelin (przetok)

• 4-12 / 100 tys.

• ♀>♂

• 
  3 i 7-8 dekada życia

pseudopolipy (proliferacja błony śluzowej)

ropnie kryptowe


*

owrzodzenia (szeroka podstawa,

nie penetrują tak głęboko, jak w ch, Crohna)

błona śluzowa

WŁÓKNIENIE

błona podśluzowa

* neutrofile z nacieku przechodzą przez

nabłonek cewek do światła cewek

BEZ ZMIAN

muscularis propriae

błona surowicza

Ryzyko carcinoma większe niż w chorobie Crohna

Badanie kontrastowe → ziarnistości

Powikłania:

1. Megacolon toxicum

• zgorzel jelita pod wpływem toksyn bakteryjnych porażających zwoje nerwowe ściany jelita → perforacja

Dysplasia → Carcinoma

• dotyczy 2% chorych, gdy trwa:

• 10 lat to u 3% ca

• 20 lat to u 23% ca

• 35 lat to u 63% ca

CECHY MAKROSKOPOWE:

Cecha:	Choroba Crohna		Colitis ulcerosa
		ILEUM	COLON	COLON
okolica	Ileum + colon	colon + ileum	colon
rectum		tak w 50%	tak w 100%
charakterystyka zmian	zmiana - norma - zmiana		zmiany ciągłe
ściana	gruba	cienka	cienka

CECHY MIKROSKOPOWE:

Cecha	Choroba Crohna		Colitis ulcerosa
		ILEUM	COLON	COLON
ziarninaki	tak ½	tak ½	nie
przetoki	tak	tak	nie
serositis	+++	++ / +	+ lub -
fibrosis	+++	++	+
grudki chłonne	+++	+++	+
owrzodzenie	głębokie, szczelinowate		powierzchowne
pseudopolipy	- lub +	+++	+++
ropnie kryptowe	tak (rzadko)		tak (często)
głębokość		m. propria & serosa 80%	mucosa & submucosa 100%(?)

---