Wykład II 19.04.2011r.
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA
Początki działania inspekcji ochrony środowiska sięgają wczesnego 1980r. kiedy to na mocy nowej ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska. Te akta prawne stworzyły podstawy dla działania...
„Ustawa o ochronie kształtowania środowiska” z 1980r. powołała jednoinstancyjną państwową inspekcję, która podlegała bezpośrednio ministrowi ds. ochrony środowiska. Stojący na czele PIOŚ główny inspektor ochrony środowiska kierował dziewięcioma zespołami terenowymi w Katowicach, Kielcach, Koszalinie, Krakowie, Lublinie, Olsztynie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu oraz dwoma zespołami o zasięgu ogólnokrajowym to był zespół Przeciwdziałania Nadzwyczajnym Zagrożeniom Środowiska w Gdańsku oraz zespól Kontroli Ochrony Środowiska w Warszawie.
W latach 80 PIOŚ nie posiadała zaplecza laboratoryjnego.
Przed powołaniem PIOŚ zagadnieniami dotyczącymi kontroli przestrzegania ekologicznego prawa w Polsce zajmowały się wydziały ds. Ochrony Środowiska Urzędów Wojewódzkich oraz funkcjonowały Ośrodki Badań i Kontroli Środowiska oraz pracownie badania i kontroli środowiska. Na tych instytucjach opierał się na początku PIOŚ.
Po wejściu w życie ustawy o PIOŚ - w '91r. - nastąpiło połączenie kadr, mienia i zaplecza technicznego jednostek organizacyjnych PIOŚ i Ośrodków Badań i Kontroli Środowiska.
Dopiero po tym roku powstała jednolita dwuinstancyjna instytucja zajmująca się kontrolą i badaniem stanu środowiska, która podległa jest właściwemu ministrowi ds. ochrony środowiska.
Realizacja zestawowych zadań inspekcji należały do Głównego Inspektoratu OŚ wypełniającego ważne zadania przy pomocy Głównego Inspektoratu OŚ i 49 Wojewódzkich Inspektoratów OŚ, które działają przy pomocy wojewódzkich inspektorów, który kierował działalnością POŚ. Tak było o czasu reformy administracyjnej kraju. Przed wejściem ustawy administracyjnej zostały w tych inspektoratach ujednolicone metodyki pomiarowe tak aby we wszystkich województwach badania były realizowane o te same wytyczne (plany działania, budżet i realizacja zadań całej inspekcji nadzoru GIOŚ).
W tym czasie rozwinięty został potencjał laboratoryjny wojewódzkich inspektoratów, umożliwiając badanie stanu środowiska i wiarygodnej kontroli przestrzeni ekologicznego prawa. Opracowano także zasady funkcjonowania Państwowego Monitoringu Środowiska i podjęto działania mające na celu przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska oraz opracowano system kontroli transgranicznego przenoszenia zanieczyszczeń.
W 1998r. została znowelizowana ustawa o państwowej inspekcji ochrony środowiska, zmieniła nazwę z Państwowej na Ogólną IOŚ, zmieniono ze wg na liczbę województw strukturę administracyjna tej instytucji z 34 miast wojewódzkich w których mieściły się siedziby IOŚ powstały tzw. delegatury WIOŚ, które zostały podporządkowane 16 nowym WIOŚ, czyli w tych stolicach województw znajdują się WIOŚ, a w tych pozostałych z 34 byłych znajdują się delegatury WIOŚ.
Zadania IOŚ:
główny Inspektor OŚ kierujący działalnością Inspekcji OŚ jest centralnym organem administracji rządowej powoływanym i odwoływanym przez premiera;
G Inspektor OŚ przy pomocy G Inspektoratu OŚ oraz wojewodowie przy pomocy Wojewódzkich Inspektoratów OŚ jako kierowników Wojewódzkich Inspekcji OŚ, wchodzących w skład zespolonej administracji wojewódzkiej i wykonują działania, zadania Inspekcji.
Do ich zadań należy m.in.: kontrola przestrzegania przepisów prawa o OŚ badanie w ramach PMŚ oraz przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska. Te zadania są realizowane poprzez tzw zadania cząstkowe.
Do tych zadań cząstkowych należą:
kontrola przestrzegania decyzji dotycząca ustalania warunków użytkowania środowiska;
kontrola przestrzegania przepisów w OŚ i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody;
udział w postępowaniu dotyczącym lokalizacji inwestycji;
udział w przekazywaniu do eksploatacji obiektów, które mogą pogorszyć stan środowiska oraz urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniami;
kontrola eksploatacji urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniami;
podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych z OŚ lub naruszeniem warunków korzystania ze środowiska;
współdziałanie w zakresie OŚ z innymi organami kontrolnymi, organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz innych organów administracji publicznej, ochrony cywilnej jak również z organizacjami społecznymi;
organizowanie i koordynowanie Państwowego Monitoringu Środowiska, a dodatkowo prowadzenie badań jakości środowiska, obserwacji i oceny jego stanu oraz zachodzących w nim zmian;
opracowywanie i wdrażanie metod analityczno- badawczych i kontrolno-pomiarowych;
inicjowanie działań tworzących warunki zapobiegania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska, jeżeli taka sytuacja ma już miejsce to usuwanie jej skutków i doprowadzenie środowiska do jego stanu naturalnego;
uzgadnianie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji, szczególnie dla inwestycji szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi.
GIOŚ przekłada co roku władzom państwowym sprawozdanie z działalności IOŚ za rok miniony.
PAŃSTWOWY MONITORING ŚRODOWISKA
Powstał na mocy ustawy prawa ochrony środowiska i stanowi on system pomiaru ocen i prognoz stanu środowiska oraz system gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku.
Wszystkie informacje gromadzone w ramach PMŚ służą wspomaganiu działań na rzecz ochrony środowiska. Przede wszystkim poprzez systematyczne informowanie władz administracyjnych jak również społeczeństwa. Bezpośrednio te informacje mogą trafić do każdego obywatela. Informacje o jakości elementów przyrodniczych, o dotrzymywaniu standardów jakości oraz inne informacje o poziomach dotyczących występowania substancji określonych przepisami oraz o obszarach występowania przekroczeń standardów lub innych wymagań. Ponadto PMŚ informuje o występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przy czym chodzi o wykazanie powiązań przyczynowo-skutkowych obserwowanych zmian zachodzących w środowisku. Chodzi o powiązanie ze sobą zanieczyszczeń ze środowiska ze stanem aktualnym poszczególnych elementów przyrodniczych.
Informacje gromadzone w ramach PMŚ są wykorzystywane i przekazywane przez Polskę w ramach zobowiązań międzynarodowych i programów, które funkcjonują na poziomie europejskim i światowym, ale również po wstąpieniu Polski do UE jest ona zobowiązana do przekazywania informacji o stanie środowiska do Europejskiej Agencji Środowiska.
PMŚ został powołany w 1991r. w celu zapewnienia przekazywania wiarygodnych informacji o stanie środowiska. W roku 2001 ustawa o prawie oś jeszcze bardziej wzmocniła range PMŚ uwzględniając nie tylko diagnozę , ale nałożyła ona również na tą instytucje opracowywanie prognozy stanu środowiska, czyli przewidywanie co się stanie za kilka lub kilkanaście lat. Został również obowiązek systematycznego gromadzenia, przetwarzania oraz rozpowszechniania danych tak, aby każdy obywatel zainteresowany miał możliwość pełnej informacji o stanie środowiska w którym funkcjonuje.
Informacje gromadzone są wykorzystywane przez administracje samorządową i administracje rządową dla potrzeb ogólnego zarządzanie środowiskiem za pomocą instrumentów prawnych przede wszystkim tj. postępowanie w celu oceny oddziaływań na środowisko, pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii. Programy i plany ochrony środowiska z jednej strony jako całości jak również te plany i programy mogą dotyczyć poszczególnych elementów środowiska oraz są wykorzystywane do przygotowywania planu zagospodarowania przestrzennego.
Ponadto informacje PMŚ są wykorzystywane do celów monitorowania skuteczności działań i strategicznego planowania w zakresie stanu środowiska, są podstawa do opracowania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko oraz do planowania zrównoważonego rozwoju na wszystkich poziomach zarządzania.
Mogą być również wykorzystywane dla potrzeb związanych z rozwojem regionalnym, wykorzystaniem funduszy strukturalnych, czy funduszy spójności na cele związane z ochroną środowiska.
Jednym z podstawowych celów realizacji poszczególnych zadań PMŚ jest utworzenie danych, które są niezbędne do przestrzegania i ratyfikowania umów zawartych przez Polskę, głównie chodzi o szersze obowiązki względem raportowania na temat informacji o stanie poszczególnych elementów środowiska do Komisji Europejskiej i Agencji Europejskiej Środowiska oraz do organów innych konwencji środowiskowych realizujących różne programy, w których Polska bierze udział.
Informacje PMŚ są wykorzystywane w pracach nad formułowaniem stanowisk negocjacyjnych Polski w odniesieniu do propozycji nowych umów prawnych UE w zakresie ochrony środowiska.
Ustawowy cel PMŚ realizowany jest poprzez następujące zadania cząstkowe:
wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących jakość poszczególnych komponentów środowiska;
prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych;
gromadzenie i analiza wyników badań i obserwacji;
pozyskiwane informacje o treściach/przejściach na poszczególne elementy środowiska;
ocena stanu i trędów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria;
identyfikacje obszarów występujących w przepisach o standardzie jakości środowiska;
analityczno-skutkowe;
opracowanie zestawień, wyników;
przygotowywanie raportów;
komunikaty i inne udostępnianie informacji w formie drukowanej lub zapisu elektronicznego (Biblioteka Państwowego MŚ).
W ramach PMŚ realizowane są przede wszystkim zadania, które mają na celu poprawę dostępności
danych gromadzonych w ramach systemu jak również wizualizację tych gromadzonych danych. Są one wykorzystywane do obrazowania satelitarnego, a również do technik modelowania matematycznego obrazującego zmiany środowiska wtedy wykorzystywane są również dane z systemów geograficznych.
6