Sulfonamidy
Są to chemioterapeutyki będące antymetabolitami PABA (kwas para aminobenzoesowy)
Pochodna pterydyny łączy się z PABA i kwasem glutaminowym wytwarzając DHF (kwas dehydrofoliowy). Reakcję tą katalizuje synteza dihydrofoliowa. DHF pod wpływem reduktazy przechodzi do kwasu tetrahydrofoliowego (vit. B11). Kwas tetrahydrofoliowy przenosi grupy jednowęglowe do syntezy puryn (pyremidy formylometioiny)
Sulfonamidy wykazują podobieństwo strukturalne do PABA w współzawodniczą z nim o centrum aktywne syntazy dihydropterydynowej. Powstaje fałszywy kwas foliowy o zmienionej budowie, który nie może przenosić grup węglowych do syntezy nukleotydów.
Sulfonamidy działają bakteriostatycznie hamując podziały komórek bakteryjnych.
Zakres działania:
G(+)
G(-)
Ziarenkowce
Paciorkowce
Enterobacter
Jeżlei szczep bakteryjny wytwarza PABA albo lek metabolizuje się do tego związku to działanie sulfonamidów jest osłabione albo zniesione.
Farmakokinetyka
Sulfaguanidyna
Lek wchłania się z przewodu pokarmowego był stosowany w biegunkach bakteryjnych. Nie ma odpowiednika
Sulfosalazyna = Salazosulfopirydyna (prolek) - sulfosalazin, sulfosalazin EN (tabletka dojelitowa)
Rozkłada się do dwóch związków i te dwa związki są aktywne, wchłania się w jelicie cienkim i podlega krążeniu jelitowo - wątrobowemu.
W jelicie grubym podlega redukcji i rozkładowi do dwóch czynnych metabolitów:
Kwas 5-aminosalicylowy - działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo
Sulfopirydyna - działa przeciwbakteryjnie
Wskazania:
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Kwas 5-aminosalicylowy - Mesalazyna, Coliton, Salofalk, Asamax, Pentosa, Jucolon
Nie daje uczulenia
Sulfonamidy silnie wiążą się z białkami osocza. Mogą wypierać inne leki - salicylany, fenytoinę, przeciwpadaczkowe, doustne przeciwcukrzycowe, bilirubinę u noworodków do 6 miesiąca życia.
Lek ten podlega acetylacji. Proces ten jest uwarunkowany genetycznie (szybcy i wolni acetylatorzy. Niekiedy produkt acetylacji jest trudno rozpuszczalny w wodzie powodując uszkodzenie kanalików nerkowych.
Działanie niepożądane
Liczne. Nie stosuje się często sulfonamidów
Uczulenia, silny świąd, wysypka, obrzęk, gorączka
Uszkodzenie szpiku
Niedokrwistość hemolityczna u osób z niedoborem dehydrogenazy glukozo-5-fosforanowej (szybkie starzenie się)
Zaburzenia funkcji nerek
Nudności, wymioty, biegunka
Przeciwwskazania:
Ciążą
Noworodki do 6 miesiąca życia
Wskazania:
Treść ropna hamuje działanie sulfonamidów
Leki z wyboru w niepowikłanych zakażeniach dróg moczowych, nokardiozie
W połączeniu z pirymeraminą w leczeniu toksoplazmozy
Sulfosalazyna w leczeniu zapalenia jelita grubego
Preparaty
Sulfatiazol - Sulfarinol (krople w katarze ropnym)
Sulfatiazol srebra - Agrosulfan (maść po oparzeniach)
Sulfadiazyna srebrowa - Dermazin (maść po oparzeniach na receptę)
Obecnie sulfonamidy stosuje się w połączeniu z trimetoprimem (TPM)
Lek działa silnie przeciwbakteryjnie w zakresie zbliżonym do sulfonamidów.
Mechanizm działania:
TPM jest inhibitorem reduktazy dihydrofolianowej
TPM + sulfametoksazol - Cotrimoksazol, Biseptol, Bactrim, Apo-sulfatrim
Preparat daje mniejsze ryzyko oporności.
TPM - trimesan, Urotrim