Rozdzia³ 14. Analizowanie postêpów finansowych W tym rozdziale: Pojêcie wartoœci wypracowanej Ocena informacji o kosztach Wprowadzanie zmian w trakcie trwania projektu Podczas analizowania postêpów w projekcie nale¿y oceniæ nie tylko postêpy w harmonogramie, ale tak¿e postêpy w odniesieniu do poniesionych kosztów. W programie Microsoft Project dokonuje siê tego, mierz¹c wartoœæ wypracowan¹. Pojêcie wartoœci wypracowanej Wartoœæ wypracowana to miara, z której korzystaj¹ kierownicy projektów do oceny postêpów projektu, okreœlana w oparciu o koszt pracy wykonanej do daty stanu projektu. W programie po obliczeniu wartoœci wypracowanej porównuje siê pierwotne szacunkowe koszty do rzeczywistej pracy wykonanej i w ten sposób otrzymuje siê informacji o tym, czy projekt mieœci siê w zak³adanym bud¿ecie. Wartoœæ wypracowan¹ mo¿na traktowaæ jak miarê wskazuj¹c¹, jaka czêœæ bud¿etu powinna zostaæ wydatkowana, po porównaniu kosztów pracy ju¿ wykonanej z kosztami okreœlonymi w planie bazowym dla zadania, zasobu lub przydzia³u. W celu wykorzystania informacji o wartoœci wypracowanej nale¿y uprzednio: zapisaæ plan bazowy projektu, przydzieliæ zadaniom zasoby wraz z kosztami, ukoñczyæ czêœæ prac nad projektem. Korzystanie z tabeli wartoœci wypracowanej do analizy kosztów Program zawiera szereg pól wartoœci wypracowanej, a tak¿e dwie tabele, w których mo¿na porównaæ koszty oczekiwane z kosztami rzeczywistymi. Pola wartoœci wypracowanej zawieraj¹ takie dane jak np. waluta, i mog¹ pojawiaæ siê w tabelach wartoœci wypracowanej, albo byæ do nich dodawane. Pola wartoœci wypracowanej okreœlaj¹ ró¿ne jej aspekty. Dwie tabele wartoœci wypracowanej — dla zadañ i zasobów — pozwalaj¹ oceniæ zwi¹zki pomiêdzy prac¹ i jej kosztami. Z tabel wartoœci wypracowanej mo¿na korzystaæ, chc¹c przewidzieæ, czy zadanie zmieœci siê w zak³adanym bud¿ecie. Porównuje siê wtedy rzeczywiste koszty poniesione dotychczas podczas wykonywania zadania do kosztów zak³adanych dla tego zadania w planie bazowym. Pola wartoœci wypracowanej Pola funkcjonuj¹ce jako nag³ówki w raporcie Wartoœæ wypracowana, przedstawionym w rozdziale 13., pojawiaj¹ siê równie¿ w tabeli wartoœci wypracowanej. Poni¿ej zamieszczono opis poszczególnych skrótów. Skrót Opis BKPH Bud¿etowy koszt wed³ug harmonogramu BKWP Bud¿etowy koszt pracy wykonanej RKPW Rzeczywisty koszt pracy wykonanej OHR Odchylenie od harmonogramu OKS Odchylenie kosztowe BK Bud¿et koñcowy SKK Szacowany koszt koñcowy OKC Odchylenie koñcowe Pola BKPH, BKPW, RKPW, OHR i OKS s¹ obliczane do daty bie¿¹cej lub daty stanu projektu. Pole OHR pokazuje ró¿nicê w kosztach pomiêdzy aktualnymi postêpami a planem bazowym; program oblicza wartoœæ OHR wg wzoru: BKPW minus BKPH. OKS pokazuje ró¿nicê miêdzy kosztem rzeczywistym a kosztem planowanym do osi¹gniêcia bie¿¹cego poziomu wykonania i jego wartoœæ wynosi BKPW minus RKPW. SKK pokazuje planowany koszt w oparciu o koszty ju¿ poniesione i zak³adane na realizacjê reszty zadania. OKC pokazuje ró¿nicê miêdzy kosztem wed³ug planu bazowego a kombinacj¹ kosztów rzeczywistych i szacowanych. Program korzysta z pól BKPH, BKPW, RKPW, OHR i OKS jako pól zadania, pól zasobu i pól przydzia³u; korzysta równie¿ z wersji pól z podzia³em czasu dla ka¿dego z nich. Pola BK, SKK i OKC s¹ tylko polami zadania. Korzystanie z tabeli Wartoœæ wypracowana dla zadañ Tabela Wartoœæ wypracowana dla zadañ umo¿liwia porównanie zwi¹zków pomiêdzy prac¹ a kosztami zadañ. Pozwala to na ocenê bud¿etu w celu oszacowania przysz³ych potrzeb bud¿etowych oraz na przygotowanie bilansu ksiêgowego projektu. Informacje w tabeli pozwalaj¹ okreœliæ, czy poziom wykonanych prac jest odpowiedni w stosunku do wydatkowanych pieniêdzy, czy na wykonanie zadañ potrzeba wiêcej czy te¿ mniej pieniêdzy, lub czy nale¿y ograniczyæ projekt. Innymi s³owy, tabela Wartoœæ wypracowana pomaga oceniæ, czy wydajemy wystarczaj¹co, za du¿o lub za ma³o pieniêdzy, lub czy po prostu wyrzucamy pieni¹dze w b³oto. Aby odszukaæ tabelê Wartoœæ wypracowana dla zadañ, nale¿y zacz¹æ w dowolnym widoku zawieraj¹cym tabelê. Tê, któr¹ przedstawia rys. 14.1, mo¿na otworzyæ, rozpoczynaj¹c od widoku Obci¹¿enie zadaniami. Nastêpnie nale¿y klikn¹æ prawym klawiszem myszki pole Wybierz wszystkie i z menu wybraæ Wiêcej tabel. W oknie dialogowym Wiêcej tabel wybraæ Wartoœæ wypracowana i klikn¹æ Zastosuj. Rysunek 14.1. Tabela Wartoœæ wypracowana dla zadañ Program oblicza wszystkie pola na prezentowanym arkuszu, za wyj¹tkiem pól BK i SKK. Mo¿na w nich wpisywaæ wartoœci, zmieniaj¹c tym samym informacje w tabeli. Korzystanie z tabeli Wartoœæ wypracowana dla zasobów Tabela Wartoœæ wypracowana dla zasobów umo¿liwia porównanie zwi¹zków pomiêdzy prac¹ a kosztami zasobów. Ta tabela równie¿ pozwala na ocenê bud¿etu w celu oszacowania przysz³ych potrzeb bud¿etowych oraz na przygotowanie bilansu ksiêgowego projektu. Informacje w tabeli pomagaj¹ okreœliæ, czy poziom wykonanych prac jest odpowiedni w stosunku do wydatkowanych pieniêdzy, lub czy dany zasób jest nam potrzebny w wiêkszym lub mniejszym stopniu. W celu otwarcia tabeli Wartoœæ wypracowana dla zasobów, nale¿y wykonaæ nastêpuj¹ce kroki: Otworzyæ dowolny widok zasobu, np. Arkusz zasobów. Klikn¹æ prawym klawiszem myszki pole Wybierz wszystkie i z pojawiaj¹cego siê menu wybraæ Wiêcej tabel. W oknie dialogowym Wiêcej tabel wybraæ Wartoœæ wypracowana i klikn¹æ Zastosuj. Na ekranie pojawi siê widok podobny do przedstawionego na rys. 14.2. Rysunek 14.2. Tabela Wartoœæ wypracowana dla zasobów Wszystkie pola na prezentowanym arkuszu s¹ obliczane przez program, oprócz pola BK. W polu tym mo¿na wpisywaæ wartoœci, zmieniaj¹c tym samym informacje w tabeli. Wprowadzenie daty dla obliczeñ wartoœci wypracowanej Zgodnie z ustawieniem domyœlnym program przy obliczaniu wartoœci wypracowanej korzysta z daty bie¿¹cej. Do wykonania obliczenia wartoœci wypracowanej mo¿na jednak wprowadziæ, zamiast daty bie¿¹cej, datê stanu projektu. W dowolnym widoku nale¿y z menu Projekt wybraæ Informacje o projekcie, aby otworzyæ okno dialogowe Informacje o projekcie (patrz rys. 14.3). Rysunek 14.3. Okno dialogowe umo¿liwiaj¹ce wprowadzenie daty dla obliczeñ wartoœci wypracowanej Teraz nale¿y otworzyæ pole listy Data stanu i wybraæ datê dla obliczenia wartoœci wypracowanej, a nastêpnie klikn¹æ OK. Ocena informacji o kosztach Do oceny informacji o kosztach mo¿na równie¿ skorzystaæ z programu Microsoft Excel. Mo¿emy eksportowaæ do niego informacje Microsoft Excel i stworzyæ w nim wykres, analizowaæ dane okresowe lub utworzyæ tabelê przestawn¹. Tworzenie wykresu wartoœci wypracowanej Z regu³y postaæ graficzna bardziej przemawia do wyobraŸni ni¿ suche dane zawarte w tabelach. Dlatego te¿ ³atwiej bêdzie analizowaæ informacje, gdy, zamiast przegl¹dania informacji w tabelach Wartoœæ wypracowana, skorzystamy z wykresu. Informacje o wartoœci wypracowanej mo¿emy eksportowaæ do programu Excel (musimy korzystaæ z wersji 5.0 lub nowszej) i nastêpnie u¿yæ Kreatora wykresów programu Microsoft Excel do stworzenia wykresu zawieraj¹cego informacje o wartoœci wypracowanej. Uwaga Wiêcej informacji o mo¿liwoœciach importowania i eksportowania danych znajduje siê w rozdziale 20. Podczas eksportowania wartoœci wypracowanych do programu Excel tworzymy w tym programie skoroszyt, zawieraj¹cy numery identyfikacyjne, nazwy i ró¿ne wartoœci wypracowane dla wszystkich zadañ (patrz rys. 14.4). Rysunek 14.4. Skoroszyt Excel stworzony przez eksportowanie informacji o wartoœciach wypracowanych z programu Microsoft Project do Excel Aby stworzyæ skoroszyt Excel, podobny do przedstawionego na rys. 14.4, nale¿y wykonaæ poni¿sze czynnoœci: Z menu Plik wybraæ Zapisz jako, aby otworzyæ okno dialogowe Zapisywanie jako. W polu Nazwa pliku wybraæ nazwê dla skoroszytu Excel. Program sam wprowadza odpowiednie rozszerzenie. Otworzyæ pole listy Zapisz jako typ i wybraæ Skoroszyt Microsoft Excel. Okno dialogowe Zapisywanie jako powinno wygl¹daæ jak na rys. 14.5. Rysunek 14.5. Okno dialogowe Zapisywanie jako po wybraniu zapisu w postaci skoroszytu Excel Klikn¹æ Zapisz, aby otworzyæ okno dialogowe Mapowanie eksportu, przedstawione na rys. 14.6. Rysunek 14.6. Okno dialogowe Mapowanie eksportu Wybraæ Informacje o wartoœci wypracowanej jako mapê u¿ywan¹ do eksportu. Klikn¹æ Zapisz. Program zapisuje skoroszyt w okreœlonym przez nas folderze. Teraz mo¿na uruchomiæ program Microsoft Excel i z menu Plik wybraæ Otwórz, aby otworzyæ nowo utworzony plik. Korzystaj¹c z Kreatora wykresów programu Microsoft Excel mo¿emy tworzyæ dowoln¹ liczbê wykresów. Przyk³adowo wykres na rys. 14.7 przedstawia wszystkie wartoœci wypracowane dla jednego zadania, a wykres na rys. 14.8 przedstawia jedn¹ wartoœæ wypracowan¹ dla wybranych zadañ. Rysunek 14.7. Wykres wszystkich wartoœci wypracowanych dla jednego zadania stworzony w programie Excel Rysunek 14.8. Wykres jednej wartoœci wypracowanej dla wybranych zadañ stworzony w programie Excel Uwaga Je¿eli dany projekt jest niewielki, mo¿na stworzyæ wykres jednej wartoœci wypracowanej dla wszystkich zadañ, ale je¿eli jest du¿y, podczas próby stworzenia takiego wykresu program Excel mo¿e wyœwietliæ informacjê o b³êdzie. Aby stworzyæ wykres przedstawiony na rys. 14.7, nale¿y wykonaæ poni¿sze kroki: Klikn¹æ przycisk Kreator wykresów na standardowym pasku narzêdzi, aby uruchomiæ go. W pierwszym oknie dialogowym nale¿y wybraæ typ wykresu, jaki chcemy stworzyæ. Klikn¹æ przycisk Dalej, aby otworzyæ drugie okno dialogowe kreatora (patrz rys. 14.9). W tym oknie dla opcji Serie w wybieramy Wiersze. Rysunek 14.9. Tworzenie wykresu w oparciu o wiersze Collapse Dialog button — Przycisk Zwiñ okno dialogowe Klikn¹æ przycisk Zwiñ okno dialogowe po prawej stronie okna dialogowego Dane Ÿród³owe (patrz rys. 14.9), aby ukryæ kreator, co umo¿liwi wybranie zadania, które ma zostaæ przedstawione na wykresie. Wyró¿niæ (przez przeci¹gniêcie) komórki w wierszu zawieraj¹ce informacje, które chcemy umieœciæ na wykresie. Na rysunku 14.10 celowo pominiêto kolumnê Id. Wskazówka Wykres bêdzie bardziej przejrzysty, je¿eli pominiemy kolumnê A, zawieraj¹c¹ numer identyfikacyjny zadania. Klikn¹æ przycisk Zwiñ okno dialogowe, aby ponownie wyœwietliæ Kreatora wykresów. Klikn¹æ zak³adkê Serie. Rysunek 14.10. Wybieramy pola zawieraj¹ce informacje, które chcemy umieœciæ na wykresie Klikn¹æ przycisk Zwiñ okno dialogowe po prawej stronie pola Etykiety osi kategorii (X). Wybraæ nag³ówki w wierszu nr 1, zawieraj¹ce etykiety dla pól wartoœci wypracowanej. Prawdopodobnie wybierzemy komórki od C1 do J1. Klikn¹æ przycisk Zwiñ okno dialogowe, aby ponownie wyœwietliæ Kreator wykresów. Zak³adka Serie powinna przypominaæ przedstawion¹ na rys. 14.11. Rysunek 14.11. Zak³adka Serie po wybraniu etykiet osi X Klikn¹æ Dalej i wype³niæ nastêpne okna dialogowe Kreatora wykresów. Po zakoñczeniu wykres powinien przypominaæ ten z rysunku 14.7 i przedstawiaæ wszystkie wartoœci wypracowane dla jednego zadania. W celu stworzenia wykresu przedstawionego na rys. 14.8 nale¿y ponownie skorzystaæ z Kreatora wykresów i w drugim jego oknie dialogowym wprowadziæ poni¿sze ustawienia: Na zak³adce Zakres danych. Dla opcji Serie w wybraæ Kolumny. Dla pola Zakres danych wybraæ komórki zawieraj¹ce informacje o wartoœci wypracowanej, które chcemy umieœciæ na wykresie. Na zak³adce Serie. Z listy Serie usun¹æ wszystkie serie za wyj¹tkiem jednej (w innym przypadku wykres bêdzie ma³o czytelny). Wybraæ komórki zawieraj¹ce nazwy zadañ (w przedstawionym skoroszycie komórki w kolumnie B) w polu Etykiety osi kategorii (X). Analizowanie danych okresowych W programie znajduje siê kreator pozwalaj¹cy na tworzenie wykresu danych okresowych wartoœci wypracowanych. Kreator analizy danych okresowych automatycznie tworzy w programie Excel wykres prezentuj¹cy informacje o wartoœciach wypracowanych dla ca³ego projektu. Otrzymany w ten sposób wykres bêdzie wygl¹da³ podobnie do przedstawionego na rys. 14.12. Rysunek 14.12. Wykres wartoœci wypracowanych stworzony w programie Excel przy wykorzystaniu Kreatora analizy danych okresowych Aby zastosowaæ w programie Kreator analizy danych okresowych, nale¿y: Klikn¹æ ikonê Wykres Gantta na pasku widoków. Wskazówka Je¿eli chcemy stworzyæ wykres dla wybranych zadañ, teraz nale¿y je wybraæ. Z menu Widok wybraæ Paski narzêdzi, a nastêpnie Analizê. Program wyœwietli pasek narzêdzi Analiza, przedstawiony na rys. 14.13. Rysunek 14.13. Pasek narzêdzi Analiza Klikn¹æ przycisk Analizuj dane okresowe w programie Excel. Program otworzy pierwsze okno dialogowe Kreatora analizy danych okresowych, jak na rys. 14.14. Rysunek 14.14. Pierwsze okno dialogowe Kreatora analizy danych okresowych Wybraæ albo Ca³y projekt, albo Aktualnie zaznaczone zadania i nastêpnie klikn¹æ Dalej, aby otworzyæ drugie okno dialogowe. Z listy Dostêpne pola wybraæ ¿¹dane pola wartoœci wypracowanej; klikn¹æ Dodaj, aby umieœciæ wybrane pola na liœcie Eksportowane pola. Wyró¿niæ pole Praca na liœcie pól eksportowanych i klikn¹æ przycisk Usuñ (patrz rys. 14.15). Klikn¹æ Dalej. Rysunek 14.15. Wybór pól eksportowanych do programu Excel Okreœliæ zakres dat i jednostek czasu, z jakich chcemy korzystaæ. Ustawieniem domyœlnym dla jednostek s¹ Dni, ale mo¿na wybraæ np. Tygodnie. Klikn¹æ Dalej, aby przejœæ do okna dialogowego Krok 4. Rysunek 14.16. Okreœlenie ¿¹danego zakresu dat i jednostek czasu Wybraæ Tak, proszê, je¿eli chcemy przedstawiæ dane na wykresie. W przeciwnym wypadku nale¿y klikn¹æ Nie, dziêkujê (patrz rys. 14.17). Klikn¹æ Dalej, aby otworzyæ ostatnie okno dialogowe kreatora. Rysunek 14.17. Informacja dla kreatora, czy chcemy tworzyæ wykres Klikn¹æ Eksportuj dane, aby przes³aæ dane do programu Microsoft Excel (patrz rys. 14.18). Rysunek 14.18. Zakoñczeniem procesu jest wyeksportowanie danych do programu Excel Program Excel uruchamia siê, przetwarza dane i przedstawia wykres podobny do przedstawionego na rys. 14.12, na pocz¹tku tego podrozdzia³u. Tworzy równie¿ w skoroszycie arkusz, który mo¿emy zobaczyæ po klikniêciu zak³adki Dane okresowe (patrz rys. 14.19). W arkuszu znajduj¹ siê informacje o wartoœci wypracowanej, z których program Excel korzysta przy tworzeniu wykresu na rys. 14.12. Rysunek 14.19. Arkusz programu Excel s³u¿¹cy do stworzenia wykresu Wykorzystanie do analizy tabeli przestawnej Tabele przestawne programu Microsoft Excel mog¹ byæ przydatne przy analizie danych o wartoœciach wypracowanych w projekcie. S¹ to tabele interaktywne, które zawieraj¹ du¿¹ iloœæ danych w formie tabel powi¹zanych ze sob¹. Gdy do stworzenia tabeli przestawnej w programie Excel korzystamy z programu Microsoft Project, w tym samym skoroszycie otrzymujemy dwie tabele — dla zadañ i dla zasobów. Tabela przestawna dla zadañ prezentuje zasoby, zadania do których s¹ one przydzielone i koszty zasobów przypadaj¹ce na poszczególne zadania. Tabela dla zasobów podsumowuje informacje o zasobach i prezentuje pracê przydzielon¹ dla ka¿dego zasobu oraz ca³kowity koszt poszczególnych zasobów. W skoroszycie tabeli przestawnej znajduj¹ siê dodatkowo dwa arkusze, z których korzysta program Excel do tworzenia tabel — s¹ to arkusze Zadania i Zasoby. Aby wyeksportowaæ informacje z programu Microsoft Project w celu stworzenia tabel przestawnych w programie Excel, nale¿y: Rozpocz¹æ w dowolnym widoku programu. Z menu Plik wybraæ Zapisz jako, aby otworzyæ okno dialogowe Zapisywanie jako. W polu Nazwa pliku wpisaæ nazwê skoroszytu Excel, jaki chcemy stworzyæ. Program sam wprowadza odpowiednie rozszerzenie W polu listy Zapisz jako typ wybraæ Tabela przestawna Microsoft Excel. Klikn¹æ przycisk Zapisz, aby otworzyæ okno dialogowe Mapowanie eksportu, jak na rys. 14.20. Rysunek 14.20. Okno dialogowe Mapowanie eksportu Wybraæ Tabela przestawna zadañ i zasobów i klikn¹æ Zapisz. WskaŸnik myszki przyjmie kszta³t klepsydry, co oznacza, ¿e nale¿y poczekaæ na wykonanie polecenia. S³ychaæ równie¿ pracê dysku twardego. Aby zobaczyæ teraz tabele przestawne i zawarte w nich informacje, trzeba uruchomiæ program Excel i otworzyæ nowo utworzony plik. W skoroszycie bêd¹ znajdowaæ siê cztery arkusze, przypominaj¹ce arkusze przedstawione na rysunkach 14.21, 14.22, 14.23 i 14.24. Click the sheets tabs to switch tables — Zak³adki udostêpniaj¹ce kolejne arkusze Rysunek 14.21. Tabela przestawna zasobów Rysunek 14.22. Arkusz zasobów u¿ywany przez program Excel do stworzenia Tabeli przestawnej zasobów Rysunek 14.23. Tabela przestawna zadañ Rysunek 14.24. Arkusz zadañ u¿ywany przez program Excel do stworzenia Tabeli przestawnej zadañ Wskazówka Mo¿e zaistnieæ potrzeba rozszerzenia kolumn w programie Excel w celu przejrzenia wszystkich danych. W tym celu nale¿y klikn¹æ dwukrotnie prawe ograniczenie litery kolumny. Wprowadzanie zmian w trakcie trwania projektu Po zapoznaniu siê z ró¿norodnymi metodami zbierania i analizowania danych finansowych o projekcie nale¿y wykorzystaæ je w celu wprowadzenia poprawek do projektu. Mo¿na skorzystaæ z wielu technik u¿ywanych do wprowadzania zmian w zwi¹zku z problemami w harmonogramie lub konfliktami w zasobach. Uwaga Opis technik pozwalaj¹cych na rozwi¹zywanie problemów w harmonogramie znajduje siê w rozdziale 9. W rozdziale 10. znajdziemy informacje o rozwi¹zywaniu konfliktów w zasobach. Zmienianie harmonogramu Po dokonaniu oceny informacji o wartoœciach wypracowanych mo¿emy zdecydowaæ siê na wprowadzenie zmian w harmonogramie. Mo¿emy, np. zechcieæ: dodaæ zasoby do zadañ, skorzystaæ z pracy w nadgodzinach, wyd³u¿yæ czas trwania zadania, dostosowaæ zapas czasu, zmieniæ ograniczenia zadania, dostosowaæ wspó³zale¿noœci, podzieliæ zadania, zmieniæ œcie¿kê krytyczn¹. Mo¿e zajœæ równie¿ potrzeba zmiany zapisanego planu bazowego. Uwaga Wiêcej informacji o dostosowywaniu planu bazowego znajduje siê w rozdziale 11. Modyfikacja przydzia³ów zasobów Po przeanalizowaniu informacji o wartoœciach wypracowanych mo¿emy dojœæ do wniosku, ¿e powinniœmy zmieniæ przydzia³y zasobów w projekcie. Mo¿e wyst¹piæ potrzeba: zmiany alokacji zasobów, wprowadzenia pracy w nadgodzinach, ponownego okreœlenia kalendarza zasobu, wprowadzenia pracy niepe³noetatowej, okreœlenia czasu rozpoczêcia pracy zasobu nad zadaniem, bilansowania obci¹¿enia prac¹, rozk³adu zasobów, stworzenia puli zasobów. Wskazówka Je¿eli pracujemy nad szczególnie du¿ym projektem, mo¿e okazaæ siê, ¿e ³atwiej bêdzie nim zarz¹dzaæ, je¿eli podzielimy go na mniejsze czêœci zwane podprojektami. Program pozwala na tworzenie podprojektów i nastêpnie na ³¹czenie ich w wiêkszy projekt w celu objêcia ca³oœci zagadnieñ (patrz rozdzia³ 17). Podsumowanie W niniejszym rozdziale opisano sposoby analizowania kosztów w projekcie, a tak¿e: korzystanie z tabel wartoœci wypracowanej, tworzenie wykresów wartoœci wypracowanej, analizowanie danych okresowych i korzystanie z tabel przestawnych programu Excel, Przypomniano tak¿e, jak wprowadzaæ zmiany w projekcie. W rozdzia³ach od 15. do 17. zostanie omówione wykorzystanie programu w pracy w grupach.