56181

społeczna i polityczna. Stąd krytyka (oprócz ascezy) także stoicyzmu. Chwała pracy to błogosławieństwo, zapewnia bowiem rozwój człowieka. Dokonuje się specyficzna recepcja hedonizmu starożytnego - połączenie pracy i hedonizmu. Hedonizm był odnawiany przez poemat Lucjusza „De rerum natura” - odnaleziony starożytny poemat. Następuje nawrót do epikureizmu. Wobec przemijalności życia i krótkości dóbr doczesnych, winno się z życia czerpać samą esencję, w myśl zasady carpe diem. Zabawa, radość życia pozwalają choć na krótko zapomnieć o znikomości życia, stanowiąc o naszej chwilowej przyjemności.

Rozprawa Valli O rozpaczy - w miłości upatruje wyraz ludzkiej dobroci, przyjemność jest czymś samoistnym, potwierdzeniem cielesności człowieka. Chciano pogodzić hedonizm z chrześcijaństwem - chrześcijaństwo troszczy się o zbawienie całego człowieka - duszy i ciała. Nastąpiła poprawa stosunków społecznych, stąd Alberti zaleca życie w kręgu wielkiej rodziny - pracowitej i oszczędnej (ale niezbyt ciężkiej, z wyrzeczeniami). Myśl renesansową cechowała radość życia, zachwyt nad przyrodą, twórczością człowieka.

Kulturę uznaje się za najwyższą wartość i sens ludzkiego życia. Teza, że dzieła własne człowieka stanowią podstawę kultury i decydują o sensie życia (Leonardo da Vinci, Donato Bramante, Mikołaj Kopernik, Michał Anioł Buonarotti). Ta

koncepcja kultury przekroczyła pojęcie kultury, jaka była propagowana w średniowieczu. Podkreśla się wartość wiedzy i nauki. W tej epoce dowartościowuje się bogactwo - majątek jako środek do realizowania celów życiowych. Ceni się zdrowie, wygląd zewnętrzny, higienę, sławę. Miłość ogłasza się za najgroźniejszą z sił, które władają człowiekiem. Sława jest czymś dobrym, jeżeli nie krępuje wolności. Tutaj pojawia się „świeckie” pojęcie nieśmiertelności.

Człowiek jest mikrokosmosem. Ma boskie właściwości w pomniejszeniu. Nazywa człowieka widzialnym i stworzonym na ziemi Bogiem. W człowieku współistnieje ciało i dusza. Między ciałem i duszą istnieją mikroskopijne pośredniki, które umożliwiają komunikację ciała i duszy (zbieżność przeciwieństw). Nie ma jedni duszy i ciała. Podobieństwo do Boga to: zdolność do tworzenia sztuki, prac intelektualnych.

Podkreślał niepowtarzalność jednostki ludzkiej.

III. Renesans w Polsce

W Polsce renesans humanistyczny pojawił się w XV w. w związku z wyjazdami na studia do Italii przedstawicieli możnych rodów polskich, przybywaniem naukowców na Uniwersytet w Krakowie, oraz ślubem polskiego króla Zygmunta Starego z włoską księżniczką Boną Sforza. Przedstawicielami renesansu w Polsce są:

Filip Kallimach (Włoch, zm. 1496 r.) propagował epikureizm i koncepcję życia aktywnego.

Paweł z Worczyna - profesor Akademii Krakowskiej, opowiadał się za życiem aktywnym, a kontemplacja odpowiada aniołom. Główną nauką filozoficzną powinna