54509

zasada proporcjonalności:

o środki naszych działań muszą być dostosowane do celów, które przy ich pomocy staramy się realizować

o nawet wtedy gdy odpieramy bezprawny atak musimy reagować stosownie do stopnia naszego zagrożeiua

o do zasad proporcjonalności nawiązują konstrukcje przekroczenia granic obrony koniecznej

o ważnym obszarem zastosowania jest prawo konstytucyjne

■    organy tworzące prawo nie powinny stosować niepotrzebnych lub nadmiernych ograniczeń

o kwestie, które powinni rozważyć normodawcy wprowadzając regulacje dotyczące praw i wolności obywatelskich:

■    czy wprowadzenie danej regulacji jest celowe

■    czy jest ono konieczne

■    czy wprowadzone ograniczenia nie są nadmierne (zasada proporcjonalności sensu stricto)

o zasadę powinny mieć na uwadze także organy stosujące prawo np. przy interpretacji przepisów prawnych zakaz nadużywania praw a:

o Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony (k.c.) o wykonując swoje prawa należy stosować środki jak najmniej szkodliwe dla innych

ignoranlia iuris nocel, non excusat:

o nieznajomość prawa szkodzi i nie stanowi usprawiedliwienia iura scripta vigilantibus:

o ustawy napisano dla ludzi wykazujących się należytą starannością

■    niedbalstwo, lekkomyślność nie może więc stanowić okoliczności usprawiedliwiającej (także nieznajomość prawa)

nulluni crinten, nulla poena sine lege:

o nie ma przestępstwa, nie ma kary bez ustawy o w wielu krajach (także w naszym) zasada konstytucyjna (art. 42.1.) o przestępstwem może być wyłącznie czyn wyraźnie zabroniony przez prawo karne i przestępcy może być wymierzona wyłącznie kara wyraźnie przewidziana przez przepisy prawa karnego o zgodnie z Konstytucją zasada ta nie wyklucza ukarania za czyn, który wprawdzie nie był zabroniony przez nasze prawo, ale w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego nulluni tributum sine lege:

o żadnego podatku bez ustawy zasada prawa do sądu:

o w każdym wypadku, gdy ktoś poniósł uszczerbek na majątku lub zdrowiu, może dochodzić swoich roszczeń prze niezawisłym sądem o wymaga, by postępowanie przed sądem spełniało elementarne warunki sprawiedliwości proceduralnej (ruezawislość i bezstronność sądu, prawo do obrony, jawność postępowania etc.)

o zasada ta oraz tzw. fair trial (prawo do rzetelnego procesu) są zasadami konstytucyjnymi (art. 45)