54518

Dzisiaj przeważa pogląd, że Panhellenion nie miał aż takiego znaczenia jak mu próbowano przypisać. Z braku odpowiednich źródeł nie znamy dokładnej listy członków tego związku. Wydaje się, że Panhellenion był przede wszystkim z kultem samego cesarza, a później jego następców, czczonego jako Hadrian panhellenios. Głównym zadaniem związku była organizacja święta Panhelleniów które stały się jednym z najważniejszych wydarzeń w Grecji. Ich centrum najprawdopodobniej była świątynia Kory i Demeter w Elcusis. Bez wątpienia powołanie Panhellenionu miało wpływ na umocnienie się świadomości etnicznej i poczucia jedności wśród Greków.

Staraniem Antoninusa Piusa i Marka Aureliusza powstał ateński uniwersytet. Pierwszy z cesarzy przekazywał środki na zakup budynków i przystosowanie icli do nowych potrzeb oraz ufundował katedrę retoryki i gramatyki Drugi w 174 roku pne ufundował z zasobów skarbu państwa cztery katedry filozofii dla łderowiiików czterech ateńskich szkół filozoficznych. Dwa lata później dodał jeszcze jedną katedrę retoryki. Finhelleńskie tradycje kontynuowali później Kommodus a po nim Karakalla. Świat grecki byl dla Rzymian atrakcyjnym celem podróży. Już wcześniej odwiedzali miasta założone przez Greków na południu Italii- Neapol, Tarent i Region które zachowały wiele ze swej kulturowej odmienności. Po opanowaniu Wschodu i zakończeniu wojen domowych coraz popularniejsze stawały się wyjazdy Rzymian do miast greckich w Azji Mniejszej i do samej Grecji. Przyciągały ich greckie szkoły filozofii retoryki i gramatyki zwłaszcza te w Atenach i na Rodos. Wyjeżdżali zatem na dłuższy czas w celu uzupełnienia wykształcenia zdobytego w Rzymie.

Wykształceni Rzymianie udawali się do Grecji na poszukiwanie śladów przeszłości, a współczesność interesowała ich tylko w niewielkim stopniu. Grecy których spotykali, budzili w mch mieszane uczucia. Przybysze często zarzucali im arogancję , zuchwałość, niedostatek rozsądku, oskar żali ich o brak trwałych zasad moralnych

Rzymiame jeździli do Grecji w poszukiwaniu świata znanego im z literatury. Podobnie jak wielu XIX wiecznych podróżników i niektórzy współcześni turyści zwiedzali słynne świątynie , miejsca wielkich bitew, chcieli uczestniczyć w starożytnych świętach i igrzyskach. Fascynacja przeszłością prowadziła do powtórnego zainteresowania się tradycyjnymi kultami i obrzędami religijnymi. W wielu przypadkach przywracano zapominane już święta, dokonując czasami archaizacji według wyobrażeń o przeszłości. Podobnie starano się przywrócić umarłe już instytucje polityczne. Najbardziej znanym przykładem jest przywrócenie wychowania w duchu prawa Likurga w Sparcie. Nadawano starożytny cliarakter różnym instytucjom ustrojowym stwarzając pozory ich nieprzerwanego istnienia od czasów' archaicznych. Powstawały nowe genealogie wskazujące na wspólne pochodzenie założycieli miast albo wywodzące członków' znanych rodzin od wielkich postaci historycznych czy mitologicznych. Stawiano pomniki dawnym bohaterom, odnajdywano i odnawiano ich groby.

Powszechnym zjawiskiem w zachodnich prowincjach cesarstwa była romanizacja przejawiająca się w przyjmow'aniu języka i obyczajów rzymskich. W prowincjach wschodnich proces romanizacji byl bardzo ograniczony, głównie z tego pow'odu że sama rzymska kultura ulegała z kolei znacznemu zhellenizow'aniu. Wpływy rzymskie są jednak uchwytne w pewnych sferach życia. Rzymianie przynieśli ze sobą niektóre rozwiązania arcliitektoniczne nie spotykane na w^rschodzie. Czymś nowym były ogromne rzymskie termy. Rzymianie upowszeclmili nieco odmieiutą fonnę teatru a świątynie stawiali na wysokich podiach. Ponadto znacznie większą wagę przywiązywali do budowy kanalizacji akweduktów i dróg. Grecy przyswoili sobie rzymski system monetarny, miary i nazwy miesięcy. Może najbardziej widocznym elementem romanizacji była fascynacja walkami gladiatorów'. Zaczęto je pokazywać w miastach greckich już w I wieku ne ale na dobre przyjęły się dopiero w II i III wieku nc. Rzadko jednak budowano tu amfiteatry, a walki gladialorskic organizowano w teatrach.