64749

>    Spencer- militaryzm i industrializm, i ich konsekwencje w strukturze społecznej i mentalności jednostek:

>    Toqueville- kształtowanie się demokratycznego etosu: indywidualizm i równość:

>    Toennies- ewolucja od wspólnoty wspartej na religii i zwyczaju do tej wspartej na prawie, opinii publicznej i roli społecznej:

>    Summer - status i kontrakt:

>    Durkheim- rozwój podziału pracy - solidarność oparta na zróżnicowaniu funkcji:

>    Becker- sekularyzacja;

>    Redfield- urbanizacja i promieniowanie miejskiego stylu życia;

>    Weber-postępującą racjonalność zachodniego społeczeństwa dostrzegał w strukturze nowoczesnego przedsiębiorstwa, w mentalności robotnika fabrycznego, w nowożytnym systemie prawnym i rozwoju biurokracji.

4.    Problemy modernizacji w społeczeństwie zacofanym.

Modernizacja w krajach zacofanych mniej przypomina powolną rewolucję, bardziej przewrót w sposobie życia. Ponadto modernizacja w społeczeństwach europejskich dokonywała się równolegle z procesem demokracji; w państwach zacofanych istnieje natomiast silna pokusa dyktatury, która lepiej radzi sobie w sytuacji, gdzie tradycyjne nawyki stanowią skuteczną barierę dla forsownego rozwoju gospodarczego) Rosja, Chiny . Turcja).

5.    Modernizacja w ramach społeczeństwa polskiego

Polska uczestniczyła w niewielkim stopniu w europejskich przemianach tzw. pierwszej rewolucji przemysłowej, które skierowały część kontynentu na drogę trwałego wzrostu gospodarczego i dostosowały życie społeczne do rytmu zmian ekonomicznych.

Ukształtowany w XIX stuleciu nowoczesny naród polski kierował swa energię w większym stopniu na odzyskanie suwerenności państwa, a nie na odrabianie świeżego dystansu cywilizacyjnego w stosunku do Zachodu. Zmiana w postawach elit mających wpływ na polskie społeczeństwo nastąpiła pod koniec stulecia. Rozwój ekonomiczny, jaki miał wówczas miejsce, nie przyczynił się jednak do odrobienia zapóżnień. Okres międzywojenny nie wpłynął w istotny sposób na przekształcenie społeczeństwa polskiego. Struktura społeczna stanowiła mieszankę przestarzałych i nowoczesnych układów społecznych. Większe znaczenie miała warstwa ziemska, mniejsze - klasa średnia. Była to równocześnie struktura ze słabo wykształconymi kanałami mobilności, które sprawiają, że jednostka zawdzięcza swa pozycję własnym osiągnięciom! elastyczna struktura społeczna), a nie urodzeniu) struktura sztywna). Polskie społeczeństwo przechodziło w okresie II Rzeczypospolitej dopiero powolna ewolucję od tradycji do nowoczesności.

Powojenny socjalizm to faza modernizacji ideologicznej. Władze komunistyczne potraktowały kraj jako całkowicie zacofany i wyeliminowały rynek i niezależne od władzy prawo, zastępując je centralnym planowaniem i nieskrępowaną prawem arbitralną władzą. Zaszczepienie polskiemu społeczeństwu radzieckiej odmiany modernizacji ze 'szturmowa industrializacją' i totalnym zniszczeniem odziedziczonej struktury społecznej miało i ma fatalne następstwa dla późniejszych przemian społecznych. Bariery rozwoju typu socjalistycznego są spowodowane przez te same czynniki, które zapewniły mu szybki awans w okresie forsownego uprzemysłowienia. Scentralizowany system nie radzi sobie z problemem wydajności. Na dłuższą metę stanowi zagrożenie dla przemian modernistycznych, dla ducha innowacji i zmian, i dla mobilności struktury społecznej jako cech nowoczesnego społeczeństwa.