69794

Omów zasadę ciężaru dowodowego

Ciężar dowodu (onus probandi) spoczywa na oskarżycielu Zasada domniemania niewinności oskarżonego wymaga, aby ten kto twierdzi, że oskarżony popełnił przestępstwo musiał to udowodnić. Obowiązek udowodnienia oskarżenia ciąży na oskarżycielu prywatnym, posiłkowym i powodzie cywilnym, który występuje we własnym interesie, a przede wszystkim ciąży na oskarżycielu publicznym, gdyż jego powinnością jest ochrona interesu Państwa, który został naruszony.

Każdy, kto powołuje się na jakieś fakty, w myśl reguły afirmanti incubit probatio, winien je udowodnić. Jest to ciężar dowodu w znaczeniu prakseologicznym, spoczywający na każdym kto twierdzi. W tym sensie spoczywa on też na oskarżonym, gdy podnosi - broniąc się -fakty sprzeczne z tezą oskarżenia Natomiast jeżeli oskarżony wykazuje np. swoje alibi, ciężar udowodnieni fałszywości tego alibi spoczywa na oskarżycielu.

Ustawa przewiduje wyjątek, w myśl którego ciężar dowodu spoczywa na oskarżonym. W sprawie o zniesławienie (art. 212 § 1 k.k.) na oskarżonym ciąży obowiązek udowodnienia (art.. 213 § 1 k.k.), że zarzut był prawdziwy i uczyniony niepublicznie. Jeżeli zarzut uczyniony publicznie jest prawdziwy, a sprawca działa w obronie społecznie uzasadnionego interesu - nie ma wówczas przestępstwa (art. 213 § 2 k.p.k). Ustawodawca broni więc, poprzez ciężar dowodu, interesu, którym jest cześć osoby.

Obowiązek dowodzenia spoczywa także na sądzie, który zobowiązany jest badać okoliczności przemawiające za słusznością oskarżenia oraz okoliczności istotne dla obrony, co wynika z zasady prawdy. Inicjatywa dowodowa, zgodnie z zasadą kontradyktoryjności należy do stron, ale sposób uregulowania tej zasady w naszym ustawodawstwie powoduje, że inicjatywa ta w dużym stopniu spoczywa też na sądzie. Sąd ma prawo, a nawet obowiązek, inicjatywy dowodowej (art. 352 i 366 k.p.k.) zwanej niekiedy zasadą instrukcyjności. O tych uprawnieniach była już mowa przy okazji omawiania zasady kontradyktoryjności.