67153

Władysław Kobyliński

utożsamiane przez niektórych z pojęciem struktury. Jest to, naturalnie, poważne nieporozumienie. Struktura organizacji to - jak wspomniano -jej wewnętrzna budowa, a więc ogół stosunków zachodzących pomiędzy jej poszczególnymi elementami, schemat organizacyjny jest natomiast graficznym opisem struktury. Ów opis zawiera informację o głównych jedynie powiązaniach i zależnościach zachodzących pomiędzy elementami organizacji, nie oddaje natomiast nigdy całego ich bogactwa.

Najmniejszym elementem struktury organizacyjnej, rozumianej w ujęciu statycznym jest indywidualne stanowisko pracy. T. Pszczołow-ski (1978, s. 231) definiuje je jako „miejsce zajmowane przez pracownika w określonej organizacji rozpatrywane ze względu na hierarchię służbową (...), albo ze względu na przypadające na danego pracownika działania cząstkowe wynikające z podziału pracy”. W organizacji formalnej miejsce to bywa zazwyczaj określane w opisie obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień oraz relacji do innych stanowisk pracy. W zależności od tego, czy ów opis przewiduje realizację zadań ustalonych przez kogoś innego, niż wykonawca czynności, czy też formułowanie takich zadań dla innych osób - wszystkie stanowiska pracy można podzielić na kierownicze i wykonawcze.

Jedno bądź kilka stanowisk pracy może tworzyć tzw. komórkę organizacyjną. Komórki organizacyjne, to zarówno poszczególne stanowiska pracy, jak i ich zbiory np. biura, działy i wydziały, piony i dywizje (Glinka, Hensel 1999, s. 9). Wieloosobowa komórka organizacyjna składa się z szefa (kierownika) oraz jego bezpośrednich podwładnych (Kisiclnicki 2004, s. 109). Cechą wyróżniającą komórkę organizacyjną jest dający się wyodrębnić cel działalności, różny od celów realizowanych przez pozostałe elementy składowe organizacji. Nie oznacza to, naturalnie, że ów cel ma być z ich celami sprzeczny. Przeciwnie, warunkiem istnienia komórki w dłuższym przedziale czasu jest świadczenie przez nią określonych usług na rzecz organizacji, bądź któregoś z jej elementów i przyczynianie się do realizacji stojących przed nimi celów. Gdyby było inaczej, komórka organizacyjna - jako element zbędny - zatracałaby swoją rację bytu oraz sens istnienia.

Jedna lub więcej komórek organizacyjnych tworzyć może jednostkę organizacyjną. Pod pojęciem tym rozumie się taki element organizacji, w którym można wyodrębnić „wspólny, bezpośredni (jedno lub wieloosobowy) człon kierowniczy” (Zieleniewski 1975, s. 299). W instytucji naukowej jednostką organizacyjną jest np. katedra bądź instytut (mający

2