70096

Zdolność prawną osoby fizycznej, zgodnie z art. 9 § 1 ustawy, należy oceniać wg statutu personalnego, który rozstrzyga o:

(a)    przesłankach, od których spełnienia jest uzależnione uzyskanie zdolności prawnej;

(b) o chwili uzyskania zdolności prawnej i zasadach obliczania wieku osoby fizycznej;

(c) o domniemaniach prawnych co do życia i śmierci;

(d) o działających w sposób generalny ograniczeniach zdolności prawnej, o przyczynach jej utraty.

Wszystkie ustawodawstwa na świecie wiążą koniec zdolności prawnej osoby fizycznej ze śmiercią, traktowaną jako fakt biologiczny. Stąd też śmierć cywilna, nie uznawana w naszym systemie prawnym, podlegać będzie działaniu klauzuli porządku publicznego. Podobnie będzie w przypadku ograniczeń zdolności prawnej z powodu przynależności rasowej, kastowej lub wyznaniowej.

Zagadnienie sytuacji prawnej dziecka poczętego należy rozważyć następująco. O tym, czy nasciturus może nabyć określone prawa (ew. obowiązki) rozstrzyga prawo właściwe dla praw (i obowiązków), o których nabycie chodzi - lex causae. O możności dziedziczenia dziecka poczętego (lub możności uzyskania zapisu) decyduje natomiast statut spadkowy (art. 34 ustawy), uprawnienia dziecka poczętego z tytułu deliktów podlegają zaś ocenie statutu deliktowego (art. 31 ustawy). Uznanie dziecka poczętego podlega prawu ojczystemu matki. Co do cudzoziemców należy wskazać, że poza zasadą wyrażoną w art. 8 ustawy, która brzmi:

Cudzoziemcy mogą mieć w Polsce prawa i obowiązki na równi z obywatelami polskimi, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Podstawowe znaczenie ma także zasada wyrażona w art. 16 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r., zgodnie z którą każdy’ ma prawo do uznania wszędzie jego podmiotowości prawnej. Podobną zasadę wyraża zresztą art. 6 Deklaracji Praw Człowieka z 1948 roku.

Uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu:

Odrębnie w naszej ustawie zostało uregulowane uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu. Zgodnie bowiem z art. 11 ustawy:

§ 1. Do uznania osoby zaginionej za zmarłą stosuje się jej prawo ojczyste. To samo dotyczy stwierdzenia zgonu.

§ 2. Jeżeli jednak w spran ie o uznanie cudzoziemca za zmarłego lub o stwierdzenie jego zgonu orzeka sąd polski, stosuje się prawo polskie.

Z art. 11 § 2 wynika, że granice zastosowania prawa polskiego przy orzekaniu o uznaniu za zmarłego lub stwierdzeniu zgonu cudzoziemca wyznaczają normy jurysdykcyjne. Zawiera je art. 1106 K.p.c. W myśl art. 1106 § 1 K.p.c., sprawy o uznanie za zmarłego należą do wyłącznej jurysdykcji krajowej, gdy uznanie to dotyczy obywatela polskiego lub bezpaństwowca mającego zamieszkanie w