70163

Pojęcie osobowości

O Osobowość w świetle teorii klasycznych (Allport, Eysenck), ujmowana jest jako niepowtarzalna struktura względnie trwałych cech.

O H.J. Eysenck wymieniał trzy czynniki struktury osobowości: psychotyczność, ekstrawersję i neurotyczność.

Struktura osobowości wg Eysencka

■    Psychotyczność to wymiar, którego jeden biegun stanowią takie cechy, jak: altruizm, empatia i uspołecznienie; drugi biegun zaś obejmuje przestępczość, psychopatię i schizofrenię, a więc zjawiska należące do patologii

■    Na ekstrawersję w przeciwieństwie do introwersji składają się: towarzyskość, żywość, aktywność i poszukiwanie doznań.

■    Neurotyczność (której synonimem jest emocjonalność) złożona jest z następujących cech: lęk, przygnębienie, poczucie winy, niska samoocena i napięcie emocjonalne. Przeciwieństwem neurotyczności jest równowaga emocjonalna.

Motywacja czynów przestępczych w ujęciu J.K. Gierowskiego.

• J. K. Gierowski (1996) pisze, że w analizie zachowań przestępczych

■ szczególnie ważne jest rozróżnienie motywacji i procesu motywacyjnego.

■    Motywacja to stalą tendencja człowieka do realizowania określonych celów, zadań życiowych i wartości.

■    Na proces motywacyjny składają się przyczyny konkretnego zachowania człowieka, a także sposób i cel.

■    Konkretne przestępstwo może być motywowane w sposób sprzeczny z manifestowanymi przez człowieka wartościami, przekonaniami czy ogólnymi celami. O zachowaniu takim mówi się wtedy, że jest sprzeczne ze stałymi właściwościami osobowościowymi sprawcy. Wynika ono przy tym najczęściej bądź to z działania zmiennych psychologicznych, bądź też z silnej presji czynników sytuacyjnych.

Diagnoza motywacji czynów przestępczych wg Gierowskiego

Na diagnozę procesu motywacyjnego sprawców przestępstw według J.K. Gierowskiego powinny się składać dwa elementy:

■    Sytuacyjne i osobowościowe przesłanki procesu motywacyjnego - ogólne tło motywacyjne m

■    Psychologiczna charakterystyka kierunku i nasilenia motywacji, poziomu regulacji czynności oraz stopnia samokontroli.

Diagnoza motywacji czynów przestępczych wg Gierowskiego ■ cd

■    Ogólne tło motywacyjne tworzą te czynniki osobowościowo-biologiczne i sytuacyjne, które miały istotny wpływ na zachowanie sprawcy w momencie popełnianego przez niego zabronionego czynu.

■    Czynniki sytuacyjne mogą mieć bądź to charakter sytuacji ciągłej bądź też bezpośrednio poprzedzać zachowanie przestępcze. E. Nęcka (1979) proponuje następującą listę sytuacji trudnych i kryminologicznych:

1)    deprywacja ważnych potrzeb biologicznych lub psychologicznych;

2)    przeciążanie, ij. konieczność wykonywania zadań przekraczających możliwości fizyczne lub psychiczne jednostki;

3)    sytuacja bolesna, tj. konieczność znoszenia bólu fizycznego lub „moralnego" (ośmieszanie);

4)    konflikt motywacyjny (działanie dwóch lub więcej przeciwstawnych dążeń równocześnie);

5)    zagrożenie, czyli układ bodźców sygnalizujących pojawienie się jakiejś przykrości;