75614

Dr. Andrzej Pieczewski Historia Gospodarcza

Wykład V - Wpływ I wojny światowej na międzynarodowy podział pracy 5) Zmiany w układzie sił w gospodarce światowej:

USA już przed wojna było główną potęgą gospodarczą świata. W czasie wojny umocniły swą pozycję lidera. Przemysł - 25 % produkcji światowej, handel zagraniczny - ok. 32 %, produkcja rolna - 18 %. Ameryka Płn. produkowała więcej, niż wszystkie kraje Europy Zach.. Japonia też poprawiła swoją sytuację gosp. Wzrost produkcji żelaza i stali (o ok. 90% produkcji przedwojennej). Handel zagraniczny Japonii wzrósł 2,5 razy. Japonia objęła przewodnictwo w Azji.

W żadnym kraju następstwa wojny nie były tak daleko posunięte, jak w Rosji, a to dlatego, że miały tam miejsce brzemienne skutki polityczne i gospodarczo - społeczne. Upadła władza carska, władzę przejęli bolszewicy, tworząc pod kierunkiem Włodzimierza Lenina - nowy ustrój - gospodarkę socjalistyczną. Lenin był twórcą Rosji Radzieckiej, wiązał duże nadzieje z gosp. centralnie planowaną. Było to istotne dla całego świata - powstał odmienny system, bardzo ekspansywny, dążący do konfrontacji. Stosunki z zagranicą układały się źle. Wzrosła rola niektórych krajów zamorskich: Argentyny, Brazylii, Chile, Meksyku, Indii.

6) Sytuacja na ziemiach polskich:

Z każdego zaboru mobilizowano Polaków do armii państw zaborczych. Straty były dość poważne - wielu zabitych i rannych, ludzie umierali też na skutek chorób. Zniszczenia, rabunek, rekwizycje dotknęły ziemie polskie, ponieważ przebiegały tam fronty walki. Ucierpiały głównie wsie i miasteczka. Walki toczyły się na 90% ziem polskich. Zarekwirowano 700 tys. koni, l,17mln. sztuk bydła, 200 tys. sztuk rogacizny. Wywożono fabryki do Rosji, co powodowało duże straty w produkcji. Duże straty wojenne uwidoczniły się w przemyśle, rzemiośle, rolnictwie. Mimo trudności, życie gospodarcze egzystowało. Obliczono, że straty materialne na ziemiach polskich wyniosły ok. 10% majątku narodowego.

Spadek produkcji rolnej - największy w zaborze pruskim. Spowodowane to było drenażem produkcji rolnej przez Niemcy. W KP dużo mniejszy spadek. Niektóre plony wzrosły, np.. owies, jęczmień, ziemniaki. Na pewnych obszarach prowadzono bardziej intensywną gosp. rolną (nowe maszyny).

Produkcja przemysłowa - spadek w zaborze rosyjskim do 18,6%. Dobrze funkcjonował przemysł w zaborze pruskim (jak na warunki wojenne) - ruch inwestycyjny na Górnym Śląsku, wzrost wydobycia. Rozwija się przemysł metalowy w poznańskim. W Galicji pojawiły się spółki w przemyśle naftowym. Rozpoczęła się odbudowa zaboru, gdy cofnęli się Rosjanie.

Położenie materialne społeczeństwa:

Pogorszyło się w pierwszym rzędzie położenie materialne na wsi, trudności były większe na wsi, niż w miastach. Na wsi byłoby znośnie, gdyby nie wielkie obciążenia gospodarstw chłopskich. Władze przejmowały plony. Gospodarz niewiele mógł zostawić dla siebie. Znaczny niedobór siły roboczej. Wojna, zniszczenia, duże obciążenia chłopów, powodowały, że pojawiły się nastroje radykalne i byty podłożem dla rozwoju Ruchu Ludowego. Kolebką RL była Galicja. Chłopi mieli swoją reprezentację w Parlamencie austro-węgierskim w Wiedniu (PSL Piast -Wincenty Witos).

W miastach problem bezrobocia. Znaczna część taniej siły roboczej wykorzystywali Niemcy. W czasie wojny wzrosły koszty utrzymania. Były pewne obszary, gdzie sytuacja robotników była dobra. W miastach brakowało żywności - sytuacja była dramatyczna; wprowadzano kartki. Spożycie na jednego mieszkańca, np. w KP aż trzykrotnie. Warunki bytowe pod okupacją austriacką były dużo lepsze (autonomia Galicji), najlepsze w zaborze pruskim.