76397

zamieniony na amplitudowy. Tę zmianę uzyskuje się dzięki nałożeniu na siebie (interferencji) fali opóźnionej z nieopóźnioną.

W mikroskopie kontrastowo-fazowym przesunięcia fazy świetlnej przechodzącej przez obiekt uzyskuje się dzięki wyposażeniu mikroskopu w specjalna przysłonę w kondensorze oraz płytkę fazową w obiektywie Pierścieniowa przesłona obecna w kondensorze umożliwia przechodzenie światła w postaci wydrążonego stożka, przy czym pozostała część światła zostaje pochłonięta. Stożek takiego światła ogniskuje się na preparacie. Płytka fazowa lunieszczona jest z kolei w tylnej płaszczyźnie ogniskowej obiektywu i jest to przezr oczysta tarcza z wyżłobieniem (lub zgrubieniem) o takim kształcie i wielkości, że pokrywa się z bezpośrednim obrazem dodatkowej przesłony pierścieniowej kondensora Jeśli pomiędzy kondensorem a obiektywem zostanie umieszczony preparat, to na tylnej płaszczyźnie ogniskowej obiektywu pojawią się liczne, nakładające się obrazy dyfrakcyjne przesłony. Wyżłobienia (lub wypukłości) na płytce fazowej obiektywu są tak wykonane, że wiązki promieni tworzących bezpośredni obraz i obraz dyfrakcyjny, różniące się w przebiegu optycznym o V* dhigości fali świetlnej są na siebie nakładane. W tych warunkach niedostr zegalna dla oka różnica faz fali świetlnej zostaje przetworzona na dostrzegalną różnicę natężenia światła (amplitudy fali). W układzie optycznym o jasnym (dodatnim) kontraście fazowym dwie wiązki fal (przechodząca przez obiekt i obok obiektu) sumują się. dając rozjaśnienie obrazu, podczas gdy przy ciemnym (ujemnym) kontraście fazowym częściowo znoszą się one wzajemnie, tworząc ciemniejszy obraz o silniejszych kontrastach.

Mikroskop kontrastowo-fazowy umożliwia skontrastowanie niebarwionych prepar atów' i jest wykorzystywany głównie do obserwacji żywych komór ek.

Mikroskop polaryzacyjny

Jest to mikroskop świetlny wyposażony w dwa układy polaryzujące: jeden (polaryzator) umieszczony w części oświetleniowej (przed kondensorem), drugi (analizator) - w części obserwacyjnej (w okularze). Polaryzator i analizator przepuszczają światło tylko w jednej płaszczyźnie. Jeśli płaszczyzny krzyżują się (ustawione względem siebie pod kątem 90o) nie przepuszczają w ogóle światła, świecenie pojawi się. jeśli umieścimy na jego przebiegu (między polaryzatorcm i analizatorem) obiekt, który skręci płaszczyznę polaryzacji światła Obecnie do polaryzacji światła stosuje się polar ordy wykonane z cienkiej folii, w któr ej znajdują się kryształki substancji organicznych uporządkowane w' jednym kierunku

Wiele naturalnych substancji ma właściwości izotropowe, tza światło przechodzi przez nie równie dobrze we wszystkich kierunkach, inne - anizotropowe, czyli dwójłomne - cechuje niejednakowy stopień przepuszczania światła Dwój łonu ość przedmiotów nicbiologicznych jest wynikiem krystalicznej ich budowy, substancji biologicznych - wskazuje na regularny układ cząsteczek (jak w kry sztale - np ziarna skrobi, sferokryształy inuliny, micelle celulozowe, itp ). Dwójłotnność struktur komórkowych może też być wynikiem regularnego ułożenia drobnych cząstek różniących się od otaczającego śr odowiska współczynnikiem załamania światła (np. mikrotubulc).

Mikroskop fluoroscencyjny

Zjawisko, w którym światło jest źródłem wtórnych efektów świetlnych nazywamy fotoluminescencją Obejmuje ona dwie grupy zjawisk: fluorescencję i fosforescencję. Do pierwszej zaliczany takie, które trwają dopóty, dopóki światło pobudza wtórne promieniowanie świetlne, do drugiej zaś takie, w których promieniowanie wtórne pozostaje po ustaniu działania promieni pobudzających (przedmioty fosforyzujące świecą w ciemności).

W mikr oskopie fluorescencyjnym oświetlenie prepar atu spełnia jedynie rolę dostawcy energii i nie bierze udziału w tworzeniu obrazu Obraz jest widoczny dzięki własnemu promieniowaniu badanego obiektu, zdolnego do fluorescencji Dla obserwacji zjawiska fluor escencji stosowane są źródła światła krótkofalowego (od UV do niebieskiego). Obecnie stosuje się lampy rtęciowe wysokociśnieniowe, które emitują intensywne światło w różnych zakresach widma, maksima przy: 356nm - UV. 405 nm - światło fioletowo- niebieskie i przy 434nm - światło niebieskie.