79256

ZASADA DYSPOZYCYJNOŚCI (ROZPORZĄDŹALNOSCI):

pozostaje w ścisłym związku z autonomią woli stron, która w sferze stosunków cywilnych przysługuje podmiotom prawa cywilnego, i konsekwencją dostosowani instytucji procesowych do założeń prawa cywilnego jest to, że od woli stron zależy wszczęcie postępowania cywilnego jak i rodzaj i zakres ochrony prawnej jaka w danym postępowaniu może być udzielona;

1.    dyspozycyjność materialna - czynności dyspozycyjne za pomocą których strony rozporządzają swoimi prawami materialnymi;

-    po stronie powoda - np. wytoczenie powództwa, cofmęcie powództwa, wytoczenie powództwa połączone z zrzeczeniem się roszczenia, zmiana powództwa, ograniczenie lub rozszerzenie powództwa

-    po stronic pozwanego - np. uznanie powództwa, zgłoszenie w toku procesu zarzutu potrącenia, wytoczenie powództwa wzajemnego;

-    akty dyspozycyjności materialnej o cliai akterze dwustronnym - np. ugoda sądowa -wzajemne ustępstwa

2.    dyspozycyjność fonnalna - w licznych czynnościach stron będących sposobem realizacji ich uprawnień procesowych (wybór sądu przy właściwości miejscowej przemiennej, zgłaszanie zarzutu niewłaściwości miejscowej sądu; wniosek o przywrócenie terminu; doręczenie wyroku z uzasadnieniem)

- wyjątkiem w stosunku do tej zasady jest zasada oficjalności - przyznanie organowi procesowemu uprawnienia do podejmowania czynności procesowych ex officio (np. wszczęcie postępowania), czy uprawnienia do podejmowania kontroli czynności dyspozycyjnych stron (art. 203§4 Sąd może uznać za niedopuszczalne cofmęcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczema tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawda.)