80598

Przykłady:

wzrost organizmu, dojrzewanie, starzenie się, śmierć

wzrost ludnościowy, industrializacja, urbanizacja, powstawanie państw, procesy cywilizacyjne, ekspansja nauki, racjonalizacja, biurokratyzacja, pauperyzacja, destrukcja środowiska, wzrost przestępczości itp.

PROCES CYKLICZNY - taki, w którym po pewnym czasie stan systemu powraca do

punktu wyjścia, do swojego kształtu początkowego

Przykład z życia ekonomicznego - cykle koniunkturalne wzrostu i recesji

ROZWÓJ SPOŁECZNY - proces kierunkowy napędzany czynnikami endogennymi, w

których poziom pewnych istotnych zmiennych jest stale rosnący

Przykłady:

gdy rośnie liczba ludności - mówimy o rozwoju demograficznym gdy zwiększa się produkt globalny społeczeństwa - mówimy o rozwoju gospodarczym - gdy rośnie liczba przestępstw - mówimy o rozwoju przestępczości

Czynniki endogenne - wewnątrzspołeczne, immanentne, zamknięte w ramach rozważanego systemu, w odróżnieniu od zewnętrznych (egzogennych) - jak zmiany klimatyczne, katastrofy przyrodnicze, epidemie chorób itp.

Odróżniamy:

ROZWÓJ JEDNOLINIOWY - taki, w którym sekwencja zmian biegnie zawsze tym samym,

jednym torem, po regularnej, wyznaczonej jakby z góry trajektorii

(tak postrzegali liistorię ewolucjoniści: od Herberta Spencera doTalcotta Parsonsa)

ROZWÓJ WIELOLINIOWY - taki, w którym różne sekwencje zmian maja jedynie zbliżony ogólny kierunek, ale przebiegają w różny sposób, różnymi torami czy trajektoriami, w zależności od konkretnych warunków historycznych i kulturowych danego społeczeństwa ROZWÓJ SKOKOWY - taki, w którym po okresie kumulowania się zmian ilościowych, cząstkowych, dochodzi do pewnego progu nasycenia, po którego minięciu występuje zasadnicza zmiana jakościowa

Np. w dialektycznej koncepcji Karola Marksa - rozwój społeczeństwa biegnie od wspólnoty pierwotnej, przez niewolnictwo, feudalizm, kapitalizm do komunizmu, a pomiędzy tymi fazami dochodzi do przełomowego nasilenia nagromadzonych napięć czy sprzeczności, co przez rewolucję - prowadzi do narodzenia się jakościowo nowej, kolejnej formacji społecznej