94374

17Kolizja norm prawnych to sytuacja regulowana przez prawo, do której odnoszą się co najmniej dwie normy prawne sprzeczne treściowo. Kolizje konrm prawnych usuwa się przy pomocy przyjętych powszechnie reguł kolizyjnych. Usunięcie kolizji polega na uchyleniu jednej z dwóch, sprzecznych treściowo norm prawnych, ale tylko w odniesieniu do danej, konkretnej sytuacji. Wyróżniamy reguły kolizyjne pierwszego stopnia i reguły kolizyjne drugiego stopnia (metareguły)

Do reauł kolizyjnych pierwszego stopnia należa: reguła hierarchiczności

reguła temporałna (czasowości, chronologiczna) reguła merytoryczna (szczegółowości)

Podstawową regułą kolizyjną jest reguła hierarchiczności. Ma ona zastosowanie wówczas, gdy dochodzi do treściowej sprzeczności norm zajumujących różne miejsca w hierarchii norm prawnych danego systemu prawa. Regułę tę wyraża łacińska paremia: Lex superior derofat legi inferiori, tzn. norma prawna wyższego stopnia uchyla (deroguje) normę prawną niższego stopnia. Uchylenie odnosi się jedynie do danej sytuacji, dla której skutki prawne ustala organ stosujący prawo.

Regułę temporalną stosuje się, gdy dochodzio od kolizji treściowej między normami tego samego rzędu, z kórych jedna została ustanowiona (zaczęła obowiązywać) wcześniej, a druga została ustanowiona (zaczęła obowiązywać) później. Zgodnie z regułą temporalną, norma późniejsza uchyla (deroguje) dla danej sytuacji normę wcześniejszą. Wyraża to paremia: Lex posterior dcrogat legi priori.

Reguła merytoryczna jest stosowana gdy dwie normy równorzędne w hierarchii są treściowo sprzeczne, przy czym jedna jest normą o zakresie ogólnym (szerszym), a druga jest normą o zakresie bardziej szczegółowym. Zgodnie z paremia: Lex spccialis dcrogat łęgi generali -norma szczegółowa uchyla normę ogólną dla danej sytuacji. Norma szczegółowa uchyla normę ogólną jedynie w tym zakresie, który sama reguluje inaczej.

Możliwe są także sytuacje, gdy dochodzi dó kolizji wyżej przedstawionych reguł kolizyjnych pierwszego stopnia. Kolizję taka rozstrzyga się przy pomocy tzw. reouł kolizyjnych drugiego stopnia.

Pierwsza z możliwych kolizji zachodzi pomiędzy regułami hierarchiczności i temporalną. Następuje to wtedy, gdy do danej sytuacji faktycznej odnoszą się dwie obowiązujące normy prawne, z których jedna jest normą wyższego rzędu, ale została ustanowiona wcześniej, druga zaś jest normą niższego rzędu, lecz została ustanowiona później. Normy te są sprzeczne treściowo.

Innym możliwym rodzajem kolizji jest kolizja między regułą hierarchiczności a regułą merytoryczną. Dochodzi do niej, gdy jedna z norm sprzecznych treściowo jest normą wyższego stopnia i jednocześnie normą ogólną, druga zaś jest normą niższego stopnia, a zarazem szczegółową. Przy rozstrzyganiu takiej kolizji należy zawsze dać pierwszeństwo regule hierarchiczności. Trzecia możliwa kolizja między regułami kolizyjnymi pierwszego stopnia dotyczy sytuacji, w której dochodzi do sprzeczności treściowej pomiędzy normami prawnymi tego samego stopnia, z których jedna jest normą wcześniejszą, ale bardziej szczegółową, a druga normą późniejszą, bardziej ogólną (reguła temporałna i reguła merytoryczna). Pierwszeństwo dajemy w takim przypadku regule merytoryczności.