1687289253

za poprawną jedynie przez 17% respondentów.

Co mogło być przyczyną takiej różnicy? Wydaje się jasne, że badani nie odczytywali drugiej reguły w logiczny sposób. Mówiąc dokładniej: jej logiczna interpretacja była statystycznie zmieszana z następującą, nie mniej niż interpretacja logiczna naturalną, interpretacją pragmatyczną: ktokolwiek, kto mówi P, powiedziałby również P lub Q. Reguła AND jest powszechnie akceptowana, ponieważ obydwie - logiczna i pragmatyczna - interpretacje są prawdziwe. Pragmatyczna interpretacja reguły OR oczywiście nie jest prawdziwa. Jeśli ktoś mówi “Przyjdę do ciebie jutro”, to nie powiedziałby w tym wypadku “Przyjdę do ciebie jutro lub w przyszłym miesiącu”. Paradoksy tego typu znajdują pouczające rozwiązanie w teorii implikatury konwersacyjnej Grice’a (1989), która w dalszej części zostanie zaprezentowana.

2 Interpretowanie zdania

Znacząca część osiągnięć w zakresie współczesnej logiki jest wynikiem badań nad językiem matematyki i stanowi rezultat pracy matematyków, lub dokładniej logików o proweniencji matematycznej. W konsekwencji język logiki predykatów jest często postrzegany, jako dobra aproksymacja języka naturalnego. Ponadto, własności tego formalnego języka są projektowane na język naturalny, wywołując złudzenie, że pewne zjawiska typowe dla języka naturalnego są paradoksalne. W dalszej części zaprezentuję dwa pozorne, lecz wpływowe paradoksy (w rzeczywistości jednak typowe zjawiska w języku naturalnym): intensjonalność oraz okazjonalność. Rozpoznanie ich oraz wyjaśnienie stanowiły milowy kamień na trudnej drodze od logiki klasycznej do logiki języka naturalnego.

Według paradygmatu logiki współczesnej, znaczeniem zdania jest jego wartość logiczna. Stąd, aby poznać znaczenie zdania, wystarczy zinterpretować symbole w nim występujące. Procedura jest więc liniowa, prowadzi od zdania do znaczenia. Pokażemy, że uwzględnienie pewnych, typowych wyrażeń języka prowadzi do znacznie bardziej złożonych struktur.

Do późnych lat sześćdziesiątych wielu logików wydawało się nie być świadomymi tego, jak wąska część języka naturalnego może być wyrażona w języku logiki predykatów. Jeśli rozważamy język pierwszego rzędu, to nie pojawiają się żadne problemy. Interpretacja zdania “Każda funkcja różnicz-kowalna jest ciągła” typowego dla matematyki nie sprawia żadnych trudności. Aby poznać znaczenie tego zdania wystarczy znać interpretacje symboli,

5