2588001122

Wymiary tolerowane

Wymiary określane z pewną tolerancja noszą nazwę wymiarów tolerowanych. Wymiarowi tolerowanemu przypisane są jednoznacznie dwa wymiary graniczne: wymiar górny B i wymiar dolny A określane odpowiednio jako górny wymiar graniczny i dolny wymiar graniczny.

Wymiary graniczne są to dwa wymiary, których nie może przekroczyć zmierzony wymiar elementu (zespołu), jeżeli ma on być uznany jako poprawnie wykonany. Na rysunkach technicznych wymiary graniczne umieszcza się nad linią wymiarową, górny wpisuje się nad wymiarem dolnym.

Wymiar tolerowany określany jest przy pomocy wymiaru nominalnego D oraz odchyłek granicznych. Górnym odchyłkom przypisane są litery es i ES, dolnym - ei i El. Małymi literami (es, ei) oznacza się odchyłki graniczne wymiarów zewnętrznych, wielkimi (ES, El) -wymiarów wewnętrznych.

Wymiar górny wałka oznacza się B_w, otworu B₀, wymiar dolny wałka A_w, otworu A₀. Wymiar nominalny D jest wymiarem wyjściowym, względem którego określa się odchyłki. Między odchyłkami, a wymiarami granicznymi zachodzą następujące zależności: odchyłka górna (es, ES) jest różnicą algebraiczną między wymiarem górnym B i odpowiadającym mu wymiarem nominalnym D

es = B_w - D oraz ES = B₀ - D

Odchyłka dolna (ei, EI) jest różnicą algebraiczną między wymiarem dolnym A i odpowiadającym mu wymiarem nominalnym D

ei = A_w - D oraz EI = A₀ - D

Przy graficznym przedstawianiu odchyłek (rys. 5) rysuje się linię zerową, której położenie odpowiada wymiarowi nominalnemu D. Dodatnie odchyłki zaznacza się powyżej linii zerowej, ujemne zaś - poniżej.

es(ES)>0 a(Ł!)<0    es(E5)-0 ei(EI)<0 esfESKO et(El)<0

Rys. 5. Przykłady tolerancji wymiarów granicznych A i B za pomocą wymiaru nominalnego D oraz odchyłek es (ES) i ei (EI) [6, s. 31]

es (ES) >0    a(EI)>0    es, ES) >0 ei(El)=0 es(ES)>0 ei(tl)<0

		a
	-Ti ,-1 \es(ES) *\a(El)\ V
	r i i !	--1
1	T w	T - -J
CD	*,8| aa 8 „ •* H	I
	_LI_	1

Wymiar górny B otrzymuje się przez algebraiczne dodanie do wymiaru nominalnego D odchyłki górnej (es, ES)

B = D + es (ES)

Wymiar dolny A otrzymuje się przez algebraiczne dodanie do wymiaru nominalnego D „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

8