2165574194

128 Osiedla miejskie w okresie budowy podstaw socjalizmu

wykorzystania do tego celu materiałów przedsiębiorstw skupu nie dała rezultatu, gdyż skup był reglamentowany z góry, a rejony agend pokrywały się z podziałem administracyjnym. Mapa ośrodków lokalnych pozwala lepiej ocenić wzajemne, przestrzenne ustosunkowanie miast niż mapa typów funkcjonalnych, ponieważ w tym przypadku abstrahuje się od funkcji wyspecjalizowanych, które powodują rozwój osiedli niezależnie od jego położenia względem innych miast oraz względem terenów przyległych. Analiza mapy wskazuje, iż dokoła największego ośrodka lokalnego województwa — Białegostoku, rozciąga się strefa występowania jedynie ośrodków najniższego rzędu, przy czym liczba ich zapewne zmaleje, gdyż niektóre z nich będą musiały ulec swoim bliskim sąsiadom (np. Sokoły nie wytrzymują konkurencji Łap, a Gródek — Michałowa; o ile utrzyma się obecny kierunek rozwoju, Knyszyn i Goniądz ulegną silnie rozwijającym się Mońkom. Ośrodki lokalne wyższego rzędu występują w pewnym oddaleniu od Białegostoku, w południowej części Bielsk Podlaski, ku któremu ciążą tereny leżące od strony zachodniej, południowej i wschodniej i któremu wyraźnie ustępują Hajnówka i Siemiatycze. Bielsk zachowa zapewne nadal swą pozycję. W zachodniej części województwa poważnym ośrodkiem jest Łomża, dominująca nad Kolnem, Zambrowem i Wysokiem Mazowieckiem, przy czym w dalszym rozwoju o ile nie nastąpi uprzemysłowienie Łomży, pozycja jej może zostać zagrożona przez aktywniejszy Zambrów. Wreszcie w północnej części województwa spotykamy najlepiej wykształcony zespół ośrodków II i III rzędu, przy czym w konkurencji między Suwałkami i Ełkiem wygrywa ten ostatni dzięki lepszym powiązaniom komunikacyjnym, a niewątpliwie również dzięki silniejszemu uprzemysłowieniu. Na południe od nich znajdują się dwa ośrodki II rzędu — Augustów i Grajewo, natomiast Olecko, a zwłaszcza Gołdap, są znacznie słabiej wykształcone. Interesujące jest, iż peryferie województwa mają mniej ośrodków pierwszego rzędu niż centrum, gdzie wpływ Białegostoku utrudnia ich dalszy rozwój. Stan ten należy uznać za uzasadniony i trudno spodziewać się jego zmiany, choć niewątpliwie nastąpi ogólny rozwój wszystkich ośrodków.

PROBLEMY AKTYWIZACJI MIAST

W geograficznej literaturze lat ostatnich szeroko omawiany był problem kryzysu małych miast. Dotknął on przede wszystkim małe miasta o funkcjach złożonych — ośrodki lokalne najniższego rzędu. Kryzys był wywołany przez zmiany funkcji tych ośrodków, a jak usiłowano wykazać wyżej, nie zaczął się bynajmniej ostatnio, choć zdecydowanie przyspieszyły go szczególnie silne zniszczenia ostatniej wojny