3784493898

Część teorety czna

Na podstawie wielkości log K_ow (Tabela 1 i 2) można określić w jakim stopniu dany związek będzie się kumulował w materii organicznej. Większa wartość współczynnika log K_ow oznacza większą zdolność danego związku do gromadzenia się w organizmach żywych. Wartością log K₀w od 2 do 7 charakteryzują się związki o szczególnie silnych zdolnościach do biokumulacji [13]. Biokumulację ksenobiotyku wyrazić można również w postaci współczynnika biokumulacji (BAF), który definiowany jest jako stosunek stężenia zanieczyszczenia w organizmie (często wyrażony w przeliczeniu na lipidy) do jego zawartości w danym elemencie środowiska (woda, gleba, osad denny) (często w przeliczeniu na zawartość węgla organicznego) [14]:

(1)

_ c,/f

~CJf_oc

gdzie:

C_t - stężenie zanieczyszczenia w organizmie; fi - zawartość lipidów w organizmie;

C_s - stężenie zanieczyszczenia w matrycy (woda, gleba, osad denny); f_oc - zawartość węgla organicznego w matrycy.

Biokumulacja zanieczyszczeń przez organizmy żywe może odbywać się na drodze bezpośredniego pobrania z otaczającego środowiska przez drogi oddechowe czy skórę (biowzbogacanie - ang. bioconcentratiori) oraz pobierania z żywnością (biowzmacnianie -ang. biomagnificalion) [15, 16]. W tym miejscu należy nadmienić, że przyjęte definicje nie są jedynymi, które można spotkać w literaturze.

Związki chloroorganiczne generalnie nie ulegają przemianie materii, czyli po spożyciu przez organizm nie są wydalane z organizmu, ale pozostają w nim. Następnie w łańcuchu pokarmowym organizm mniejszy jest spożywany przez większy i w ten sposób omawiane ksenobiotyki mogą zostać biologicznie zwielokrotnione na poszczególnych poziomach troficznych [17], Zjawisko to jest szczególnie niebezpieczne dla drapieżników znajdujących się na końcu łańcucha pokarmowego, takich jak człowiek, który przyjmuje wraz z pokarmem dużą dawkę już wzbogaconych zanieczyszczeń. Na Rysunku 2 przedstawiono proces biowzmacniania związków chloroorganicznych w organizmach znajdujących się na poszczególnych szczeblach piramidy troficznej w środowisku wodnym Delty Dunaju [18],

Wrażliwość organizmów żywych na związki chloroorganiczne może być różna i zależy od czynników takich, jak:

❖    właściwości fizykochemiczne określonego związku lub grupy związków,

❖    stanu zdrowia i wieku organizmu,

18