3784495684

1. DEFINICJE EKONOMICZNE

Streszczenie

Dług publiczny to zobowiązania władz publicznych, a w ujęciu bardziej szczegółowym jest to suma finansowych zobowiązań sektora władz publicznych, wynikających ze zróżnicowanych tytułów, przede wszystkim z tytułu zaciągniętych pożyczek na pokrycie deficytu finansów publicznych. Autorzy definicji ekonomicznych, a zwłaszcza definicji operacyjnych, precyzują zakres podmiotowy (władz publicznych, jednostek instytucjonalnych) oraz przedmiotowy (zobowiązań, tytułów, instrumentów finansowych) pojęcia długu publicznego.

Przegląd definicji w polskich publikacjach ekonomicznych wskazuje, że zakres długu publicznego jest określany niejednolicie, często błędnie zawężany, np. poprzez pomijanie zadłużenia władz samorządowych. Część definicji ekonomicznych zawiera błędy wynikające z niewłaściwego tłumaczenia terminów z jęz. angielskiego. Pojawiają się też definicje długu publicznego, które są powtórzeniem definicji umieszczonej w ustawie o finansach publicznych. Niezależnie od powtórzenia w nich nieprawidłowości polskiej definicji prawnej, niektórzy autorzy jako podmioty długu publicznego uwzględniają jednostki organizacyjne nie należące do sektora finansów publicznych, głównie przedsiębiorstwa publiczne. Stanowisko takie nie jest akceptowane w definicjach długu publicznego organizacji międzynarodowych.

Funkcjonujące w literaturze polskiej definicje ekonomiczne długu publicznego za podmioty długu publicznego uznają albo władze publiczne albo jednostki sektora finansów publicznych. Obydwa ujęcia mają swe uzasadnienie, jednak w definicji ekonomicznej właściwsze wydaje się uznanie władz publicznych za podmiot długu publicznego.

Najkrótsze i najbardziej ogólne określenie pojęcia długu publicznego zawiera Encyclopedia Britannica: „Dług publiczny - zobowiązania władz publicznych’’

(Public debt - obligations of governments¹). Należy tu dodać, że w jęz. angielskim używa się zamiennie, jako synonimy, termin „dług publiczny” (public debt) i termin „dług władz publicznych” (government debt).

Tak ogólnikowa definicja długu publicznego rzadko występuje w encyklopediach i podręcznikach ekonomicznych. Autorzy definicji starają się sprecyzować zakres podmiotowy i przedmiotowy pojęcia długu publicznego, tzn. zakres obu terminów wyjaśniających pojęcie długu publicznego:

1) władz publicznych - wymieniając jako podmioty długu publicznego rodzaje władz publicznych i ew. jednostki instytucjonalne², za których zadłużenie bierze odpowiedzialność władza publiczna;

3

1

   Encyclooeedia Britannica 2004\ Encyclopedia Britannica Premium Service. (http://www.britannica. com/eb/article?eu=63357).

2

   Nazwa „jednostka instytucjonalna” została przyjęta w polskim prawodawstwie dopiero w mało znanym rozporządzeniu Rady Ministrów z 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz.U. z 2 marca 2004 r.). Jest zdefiniowana i powszechnie stosowana w dokumentach UE, zwłaszcza w cytowanym dalej dokumencie nazywanym ESA 95, a także używana jest w publikacjach GUS oraz w tłumaczeniach na jęz. polski dokumentów UE. Zakres tego terminu w zasadzie odpowiada jednostce organizacyjnej posiadającej osobowość prawną, ale obejmuje też gospodarstwa domowe. Nie obejmuje tych jednostek organizacyjnych, które są częściami jednostki instytucjonalnej i są przez nią kontrolowane. Może obejmować jednak jednostki nie posiadające osobowości prawnej jeśli spełniają określone warunki: dysponują autonomią decyzji w zakresie swych podstawowych funkcji i prowadzą pełną księgowość.