3784498794

Kontrola podaży pieniądza jako strategia polityki antyinflacyjnej 15

1)    funkcja popytu na pieniądz musi być co najmniej względnie stabilna; w praktyce oznacza to, że uzasadniony potrzebami (bezinflacyjnego) rozwoju gospodarczego popyt na pieniądz musi dać się, przynajmniej w przybliżeniu, prognozować;

2)    bank centralny musi w praktyce być w stanie kontrolować kształtowanie się podaży pieniądza na zaplanowanym poziomie (wymóg „kontrolowal-ności”).

Teoretyczną podstawą oddziaływania na wielkości monetarne, jako celu pośredniego, aby kontrolować stopę inflacji jest ilościowa teoria pieniądza¹⁵. Mówi ona, że wzrost cen jest wynikiem wzrostu podaży pieniądza, czyli przyjmuje zależność przyczynowo-skutkową między tymi kategoriami. Ponadto, w rygorystycznej wersji, tempo inflacji odpowiada tempu zwiększania ilości pieniądza w gospodarce. W długim okresie prawidłowość ta jest wysoka. Oznacza to, że wówczas inflację można kontrolować tylko poprzez kontrolę podaży pieniądza. Jednak w średnim i krótkim okresie może być inaczej. Przyznają to nawet monetaryści.

Teoria ilościowa wskazuje, że inflacja ma charakter pieniężny, a więc wywołują ją wyłącznie czynniki popytowe. Krótko- i średniookresowe odchylenia od analizowanej zależności traktowane są przy tym jako zakłócenia wynikające z wpływu czynników pozamonetarnych. Należą do nich zmiany kursu walutowego i stóp procentowych, wynikające ze zmiennych oczekiwań podmiotów rynkowych i mające wpływ na popyt na pieniądz, jak też szoki podażowe, np. eskalacja żądań płacowych, zmiany cen podstawowych surowców. Polityka pieniężna nie ma, przynajmniej bezpośrednio, wpływu na te czynniki. Jednak ich oddziaływanie musi być także brane pod uwagę w estymacji popytu na pieniądz¹⁶. Brak zakłóceń oznaczałby, że wzrost popytu na pieniądz powinien wynikać w całości ze wzrostu realnego PKB.

Chcąc osiągnąć inflację na zadanym poziomie, bank centralny musi wyznaczyć agregatowy cel pośredni w odpowiedniej wielkości. Często jest on określany z pewną tolerancją. Podstawą do oszacowania wymaganego poziomu podaży pieniądza jest koncepcja tzw. luki cenowej. Wykorzystuje ona równanie Fishera (MV = PY). Z tożsamości tej, poprzez podstawienie za Y potencjalnego PKB, a za V szacowanej długookresowej szybkości obiegu pieniądza, wyprowadza się tzw. potencjalny poziom cen P*, tj. poziom cen dla stanu długookresowej równowagi makroekonomicznej. Potencjalny poziom cen P* wyznacza zatem stan równowagi pomiędzy popytem na pieniądza a podażą dóbr i usług. W takich warunkach dodatkowa podaż pieniądza, której nie odpowiada dodatkowa ilość dóbr i usług

¹⁵    J. Bauc, Inflacja polska w latach 1990-1994 w świetle współczesnej teorii ekonomii, „Ekonomista”, Nr 3/1995.

¹⁶    E Szpunar, Cele..., np. cit.