plik


mgr in|. Magdalena CZERWICSKA Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia WOLFRAMOWE SPIEKI CI{KIE  WAAZCIWOZCI, WYTWARZANIE I ZASTOSOWANIE Streszczenie: WspBczesna literatura wiele uwagi po[wica wytwarzaniu oraz badaniu metali ci|kich na bazie wolframu (Tungsten Heavy Alloys - WHA), ktry nadaje spiekom wyjtkowych wBa[ciwo[ci. W artykule scharakteryzowano wBa[ciwo[ci spiekw ci|kich oraz wspBczesne mo|liwo[ci zastosowaD. Przestawiono proces wytwarzania kompozytw wolframowych technik metalurgii proszkw z wyja[nieniem zjawisk, jakie zachodz w poszczeglnych etapach. Omwiono rwnie| wpByw r|nych dodatkw na wBa[ciwo[ci wytwarzanych metali ci|kich. SBowa kluczowe: kompozyty wolframowe, spieki ci|kie, metale ci|kie, wytwarzanie, zastosowanie, wBa[ciwo[ci spiekw, metalurgia proszkw. TUNGSTEN HEAVY ALLOYS  PROPERTIES, PRODUCTION AND APPLICATION Abstract: here is a lot of contemporary literature items about production and testing heavy metals based on tungsten (Tungsten Heavy Alloys - WHA) that provides exceptional properties of sintered powders. The performance of heavy sintered metals and their capacities for application are presented in the paper. The manufacturing process of tungsten composites by the powder metallurgy technology with outlining the phenomena taking place at particular stages is presented. The influence of various additives on properties of produced heavy metals is also discussed. Keywords: tungsten composites, heavy sintered alloys, heavy metals, production, application, properties of sintered alloys, powders metallurgy. 1. Wstp Spiekami ci|kimi nazywamy materiaBy spiekane o wysokiej gsto[ci, ktra przekracza 16,5 g/cm3. Od 2004 roku zastpiono nazw  spieki ci|kie okre[leniem  metale ci|kie zgodnie z obowizujc norm PN-EN ISO 3252. Najwiksze zainteresowanie wspBczesnych naukowcw jest ukierunkowane na metale ci|kie na bazie wolframu. SkBad takiego spieku to 80-98 % wolframu i zrwnowa|ona ilo[ fazy wi|cej, stanowicej roztwr metalicznej osnowy, na przykBad Ni i Fe lub Cu. W niniejszej pracy podjto prb scharakteryzowania metali ci|kich na bazie wolframu pod wzgldem ich wyjtkowych wBa[ciwo[ci oraz sposobu wytwarzania technik metalurgii proszkw. Przedstawiono mo|liwo[ci zastpienia dotychczas stosowanych materiaBw kompozytami wolframowymi, jak rwnie| szeroki zakres zastosowaD w przemy[le cywilnym i wojskowym. 55 2. WBa[ciwo[ci metali ci|kich Wolfram wykazuje wiele interesujcych wBa[ciwo[ci, ktre czyni go niezastpionym w wielu dziedzinach przemysBu [1]. Ma bardzo wysok gsto[ (19,3 g/cm3) oraz najwy|sz temperatur topnienia spo[rd wszystkich metali, tj. 3422C. Charakteryzuje go bardzo niska pr|no[ par, [ci[liwo[ i rozszerzalno[ cieplna, du|a wytrzymaBo[ i twardo[ w szerokich granicach temperaturowych oraz dobre przewodnictwo cieplne i elektryczne. Jednak|e pomimo wielu zalet ma wzgldnie du| podatno[ na utlenianie (szczeglnie w podwy|szonych temperaturach) oraz niedostateczn obrabialno[. Ograniczenia te powoduj, |e nale|y wzbogaca wolfram o dodatkowe skBadniki, tworzc w rezultacie dwu-, trj- lub wicej fazowe ukBady [2]. Podstawowe wBa[ciwo[ci spiekw wolframowych mog zmienia si w szerokim zakresie tj. odporno[ na rozciganie (800-980 MPa), granica plastyczno[ci (530- 590 MPa) i wzgldne wydBu|enie (10-40 %). WpByw na wBa[ciwo[ci spiekw ma nie tylko skBad chemiczny, ale rwnie| budowa fazy wi|cej (stopieD czysto[ci proszkw, wielko[ czstek). WBa[ciwo[ci WHA zale| od porowato[ci szcztkowej, ktra gdy jest zbyt du|a, jest redukowana przez wBa[ciwe spiekanie, oraz od krucho[ci wodorowej, likwidowanej przez dodatkowe wy|arzanie w pr|ni lub argonie. Korzystny wpByw na parametry spiekw ma rwnomierno[ rozBo|enia ziaren wolframu w fazie wi|cej oraz dobrze rozwinita powierzchnia styku pomidzy poszczeglnymi ziarnami wolframu. Niekorzystny wpByw na wBa[ciwo[ci natomiast maj ilo[ci i umiejscowienia wtrceD, zanieczyszczeD w strukturze. Podstawowe wBa[ciwo[ci wolframowych spiekw ci|kich zostaBy przedstawione w Tabeli 1 wraz z parametrami mechanicznymi stali, dla lepszego zobrazowania bardziej interesujcych i korzystniejszych wBa[ciwo[ci metali ci|kich. Mo|na zauwa|y, |e stal charakteryzuje si zdecydowanie gorszymi wBa[ciwo[ciami w porwnaniu z WHA. Tabela 1. Parametry mechaniczne WHA i stali Warto[ parametru WBa[ciwo[ WHA Stal Gsto[ [g/cm3] 17,0-18,6 7,85 Granica plastyczno[ci [MPa] 530-790 230-280 WytrzymaBo[ na rozciganie [MPa] 800-980 294-490 WydBu|enie wzgldne [%] 10-40 23 Twardo[ [HB30] 250-450 200-300 Udarno[ [J/cm2] 100-300 - Metale ci|kie na bazie wolframu charakteryzuj si rwnie| wysokim moduBem elastyczno[ci, znakomitymi wBa[ciwo[ciami tBumienia drgaD, dobr obrabialno[ci, wysok zdolno[ absorpcji promieniowania rentgenowskiego i gamma oraz dobr ciepln i elektryczn przewodno[ci. Szczeglnie po|dane w przemy[le s kompozyty, zawierajce obok wolframu metale z grupy tzw. wysokotopliwych [3]. Zaliczy do nich mo|emy metale przej[ciowe takie jak: tytan, wanad, niob, tantal, chrom, molibden oraz ren. Charakteryzuj si one takimi wBa[ciwo[ciami jak wysoka gsto[, obojtno[ chemiczna, odporno[ na korozj i dziaBanie kwasw itp. Pierwszymi opracowanymi WHA byBy mieszaniny metali W-Ni-Cu. Spieki te maj maB odporno[ na korozj i niezadowalajce wBa[ciwo[ci mechaniczne. Kolejnymi to metale ci|kie W-Ni-Fe, ktre posiadaj wiksze mo|liwo[ci zastosowania, zwBaszcza te o skBadach: 93W-4,9Ni-2,1Fe oraz 95W-4Ni-1Fe. 56 Zgodnie z literatur [4,5] metalami podwy|szajcymi wBa[ciwo[ci wolframu i ich stopw s: Co, Mo, Ta, Re, Tr, Ti (szczeglnie Re). Spiekom z dodatkiem renu przypisuje si szczegln rol [6]. Gsto[ renu, ktra wynosi 21,02 g/cm3, powoduje poprawienie parametrw mechanicznych wolframowych kompozytw. Poza tym pierwiastek ten charakteryzuje si znacznie wiksz zdolno[ci do odksztaBceD plastycznych (3,5 razy lepsza od wolframu). Stopy wolframowo-renowe posiadaj bardzo dobre wBa[ciwo[ci mechaniczne, dobr przewodno[ elektryczn, wysok odporno[ na korozj i erozj oraz du| odporno[ na dziaBanie Buku elektrycznego. Literatura [4-6] dotyczca metali ci|kich z osnow wolframow wzbogacon w ren przeznaczon na rdzenie do pociskw pozwala na postawienie nastpujcych wnioskw: - dodatek renu powoduje wyrazne zmniejszenie ziaren wolframu w strukturze metalu, co powoduje podwy|szenie wytrzymaBo[ci i twardo[ci, - nastpuje zmiana zakresu krucho[ci materiaBu, ktra korzystnie wpBywa na przebijalno[ pancerzy przez rdzenie wykonane z tego materiaBu. W artykule [7] przedstawiono badania metali ci|kich z osnow wolframow (W-Ni- Fe) wzbogacon 3 % dodatku renu. Dodatek renu stanowiB proszek metalicznego renu lub proszek renianu (VII) amonu w ilo[ci odpowiadajcej po redukcji 3 % renu. W Tabeli 2 przedstawiono wyniki pomiarw wBa[ciwo[ci uzyskanych metali ci|kich bez i z dodatkiem renu. Tabela 2. WBa[ciwo[ci metali ci|kich z osnow wolframow [7] WBa[ciwo[ci Metale ci|kie 87W-7Ni-3Fe-3Re 87W-7Ni-3Fe-3Re 90W-7Ni-3Fe ren z prosz.metal. ren z NH4ReO4 Gsto[ teoretyczna, t [g/cm3] 17,19 17,19 17,15 Gsto[ spiekw,  [g/cm3] 17,01 17,08 17,15 Porowato[, Ps [%] 1,05 0,64 0 Granica plastyczno[ci przy 970 842 680 rozciganiu, Re [MPa] WytrzymaBo[ na rozciganie, 1021 1150 930 Rm [MPa] WydBu|enie przy rozciganiu, 9,1 18,7 30 A5 [%] WytrzymaBo[ na [ciskanie, 4795 4900 4300 Rc [MPa] Twardo[, HV5 420 373 335 Udarno[, K [J/cm2] 52,5 96,7 165 Spieki z dodatkiem renu charakteryzuj si wy|sz wytrzymaBo[ci na rozciganie i [ciskanie ni| klasyczne spieki z osnow wolframow. Ponadto wzrosBa twardo[ spiekw z dodatkiem, a zmniejszeniu ulegaBa ich udarno[. Mo|liwe jest stosowanie jako prekursora renu proszku renianu (VII) amonu zamiast metalicznego renu, dziki czemu proces wytwarzania mieszaniny proszkw z dodatkiem Re jest znacznie taDszy [7]. Rysunek 1 przedstawia mikrostruktury sferoidalnych ziaren wolframu otoczonych faz wi|ca z oraz bez dodatku renu. Ziarna wolframu w spiekach z renem s wyraznie mniejsze: [rednie wielko[ci ziaren dla mieszaniny W-Ni-Fe to 25,6 m, za[ dla mieszaniny W-Ni-Fe-Re  11,7 m. 57 Rys. 1. Zdjcia mikrostruktury spiekw wolframowych wykonane za pomoc mikroskopu skaningowego: a) 87W-7Ni-3Fe-3Re, b) 90W-7Ni-3Fe [7] Badania wykazaBy, |e innym metalem korzystnie wpBywajcym na wBa[ciwo[ci spiekw ci|kich na bazie wolframu jest nikiel [8]. Prowadzi on do obni|enia temperatury i czasu spiekania (zmniejszenie strat energetycznych) oraz poprawienia wBa[ciwo[ci mechanicznych gotowego wyrobu. Domieszki takich pierwiastkw jak wgiel czy krzem, nawet w niewielkiej ilo[ci, sprawiaj, |e spieki wolframowe staj si kruche i pogorszenie ich parametrw. 3. Wytwarzanie spiekw ci|kich Najlepsz technik wytwarzania metali ci|kich jest metalurgia proszkw. Metalurgia proszkw to nie tylko wytwarzanie proszkw metali, ale rwnie| materiaBw metalowych lub ich mieszanin oraz otrzymywanie pBproduktw i produktw z tych proszkw. Technika ta pozwala na uzyskiwanie materiaBu o [ci[le okre[lonym skBadzie chemicznym i wysokim stopniu czysto[ci, jak rwnie| o du|ej dokBadno[ci wymiarowej. Metalami wykorzystywanymi do spiekw s metale wysokotopliwe lub ich prekursory w postaci tlenkw lub soli. Proces metalurgii proszkowej obejmuje nastpujce etapy: - wytwarzanie proszkw, - formowanie proszku na zimno, - spiekanie, - obrbka koDcowa. Wytwarzanie proszkw mo|na podzieli na dwie grupy: mechaniczne i fizykochemiczne [9]. Metod mechaniczn przeprowadza si z fazy staBej lub z fazy ciekBej. Otrzymywanie proszkw z fazy staBej polega na fizycznym rozdrobnieniu wikszych kawaBkw wyj[ciowego metalu za pomoc r|nego typu obrotowych mBynw kulowych lub mozdzierzy. Obejmuje takie czynno[ci jak: frezowanie, zdzieranie, [cieranie, tBuczenie, rozbijanie itp. Natomiast otrzymywanie proszkw z fazy ciekBej polega na przeprowadzeniu metalu w stan ciekBy, a nastpnie rozpyleniu go w strumieniu np. wody, powietrza metod RZ (Roheisen-Zunder'a , tzn. zgorzelina na surwce |elaza) lub gazu obojtnego metod VIGA (Vacuum Induction Gas Atomisation). Fizykochemiczne wytwarzanie proszkw przeprowadza si poprzez: - redukowanie zwizkw (np. cieplne, redukcj wglem lub wodorem), - kondensacj z fazy gazowej (otrzymywanie metali niskotopliwych np. cynku), - rozkBad karbonylkw (otrzymywanie drobnoziarnistych proszkw kulistych o wysokiej czysto[ci np. |elazo, nikiel, kobalt oraz wytwarzania materiaBw o wBa[ciwo[ciach magnetycznych), 58 - elektroliz roztworw wodnych lub stopionych soli (otrzymywanie |elaza, niklu, manganu, chromu, srebra). Dla lepszego zobrazowania metod wytwarzania proszkw metali zamieszczono Rysunek 2. Rys. 2. Schematyczny podziaBu metod wytwarzania proszkw [10] Kolejnym etapem metalurgii proszkw jest ich formowanie poprzez prasowanie, ktre polega na poddawaniu proszkw [ciskaniu w zamknitej przestrzeni, w wyniku czego nastpuje ich zagszczenie. Dla lepszego efektu prasowania stosuje si dodatki substancji po[lizgowych, ktre zmniejszaj siBy tarcia i uBatwiaj po[lizg midzy czstkami i elementami roboczymi matrycy. W tym celu dodaje si takie substancje jak grafit, stearyna, gliceryna, alkohol, eter, aceton czy benzyna w ilo[ciach nie przekraczajcych 1% mas. Trzeci etap stanowi spiekanie, czyli zastosowanie procesu cieplnego, ktrego zadaniem jest dokonanie takich zmian fizykochemicznych czstek, aby nastpiBo ich zBczenie i w konsekwencji przeksztaBcenie sprasowanych proszkw w mo|liwie jednolity, dobrze zespolony materiaB. Do podstawowych parametrw warunkujcych proces spiekania nale|: temperatura, czas, skBad chemiczny atmosfery pieca, charakterystyka geometryczna czstek proszku, skBad chemiczny mieszanki proszkw oraz gsto[ wyprasek. Proces spiekania odbywa si w atmosferze ochronnej gazu obojtnego, najcz[ciej azotu lub argonu przeciwdziaBajcej utlenianiu wyprasek. Mo|liwe jest rwnie| stosowanie wodoru (wilgotnego lub suchego) lub te| zdysocjowanego amoniaku (75 % H2 i 25 % N2), ktry sprzyja dodatkowo odwglaniu materiaBu. Natomiast zastosowanie do spiekania spiekw pr|ni jest do[ kosztowne i maBo wydajne, dlatego jest rzadko u|ywana. Spiekanie mo|na podzieli na wstpne i wBa[ciwe (koDcowe). Spiekanie wstpne przeprowadzane jest w ni|szej temperaturze i ma na celu scalenie proszku w stopniu umo|liwiajcym przeprowadzenie nastpnych operacji formowania. Dla wolframowych spiekw ci|kich proces ten jest prowadzony w atmosferze suchego wodoru, w celu usunicia warstewek tlenkowych z powierzchni ziaren proszkw. Nastpnie metale ci|kie na bazie wolframu poddaje si spiekaniu wBa[ciwemu w atmosferze wilgotnego wodoru, aby zapobiec tworzeniu si w porach pary wodnej [11]. Schemat procesu 59 spiekania wolframowych spiekw ci|kich przedstawiono na Rysunku 3. Rys. 3. Schemat procesu spiekania WHA W celu poprawienia wytrzymaBo[ci spiekw ci|kich mo|liwe jest zastosowanie koDcowej obrbki plastycznej, czyli poddanie materiaBu takim procesom technologicznym jak wyciskanie, walcowanie, czy te| r|nego rodzajom kuciom [3]. Obrbka skrawaniem spiekw ogranicza si do wykonywania wci, wiercenia otworw w kierunku poprzecznym do kierunku prasowania. Innym rodzajem przetwarzania spiekw jest obrbka cieplna i cieplno-chemiczna spiekw, ktrej celem jest poprawienie wBa[ciwo[ci eksploatacyjnych (np. dla spiekw |elaza nawglanie, cyjanowanie). Natomiast obrbka zwana nasycaniem metali ci|kich pozwala na: - zamykanie porw otwartych, - zwikszenie wytrzymaBo[ci na rozciganie, - popraw odporno[ci na korozj, - nadanie powierzchni okre[lonych wBa[ciwo[ci [lizgowych i odporno[ci na [cieranie, - zmniejszenie wspBczynnika tarcia powierzchni. Zastosowanie obrbki powierzchniowej powoduje zabezpieczenie spiekw przed korozj, nadanie im walorw dekoracyjnych, zwikszenie twardo[ci i odporno[ci na zarysowania (np. obrbka galwaniczna  niklowanie, chromowanie, cynkowanie) [9]. W celu poprawienia wBa[ciwo[ci mechanicznych spiekw na bazie wolframu stosuje si mo|liwie najczystsze proszki, o jak najwikszym rozdrobnieniu. Dotychczas proszki stosowane do wytwarzania spiekw ci|kich miaBy nieregularne ksztaBty i wymiary od kilku do kilkudziesiciu mikrometrw. ArtykuB [12, 13] przedstawia przykBad mo|liwo[ci zastosowania mieszaniny proszkw metali (wolfram-ren) o wymiarach nanometrycznych do wytwarzania spiekw ci|kich. Nanoproszki zostaBy otrzymane na drodze syntezy spaleniowej. Tego typu spieki maj znacznie lepsze wBa[ciwo[ci ni| ich odpowiedniki otrzymane z proszkw o mikrometrowych rozmiarach. Porwnanie niektrych parametrw spiekw wolframowych wykonanych z proszkw o r|nych rozmiarach czstek przedstawiono w Tabeli 3. 60 Tabela 3. Porwnanie wynikw pomiarw gsto[ci i porowato[ci spiekw z proszkw o mikro- i nanometrycznych wymiarach [12] Gsto[ [g/cm3] Porowato[ [%] po po Spieki wypraska spiekaniu wBa[ciwym spiekaniu wBa[ciwym w 1700oC w 1700oC 95W-5Re mikro 11,58 11,68 39,84 95W-5Re nano 8,09 12,57 35,16 Spieki wytworzone z nanoproszkw charakteryzuj si wy|sz gsto[ci ni| te wyprodukowane z proszkw mikrometrycznych, a po spiekaniu koDcowym posiadaj ni|sz [redni porowato[. W pozycji literaturowej [11] przedstawiono metod wytwarzania spiekw o [rednim skBadzie chemicznym 90W-7Ni-3Fe rozpuszczone w osnowie o skBadzie 55Ni-23Fe-22W. Polepszono ich wBa[ciwo[ci poprzez obrbk plastyczn i obrbk ciepln. Jako metody obrbki plastycznej zastosowano metody wyciskania hydrostatycznego, kucia rotacyjnego, kucia na mBotkarce dzwigniowej oraz walcowej. Uzyskane wyniki pozwalaj wnioskowa, i| spieki wolframowe po obrbkach posiadaj znacznie lepsz twardo[ci i wBa[ciwo[ci wytrzymaBo[ciowe. Obrbka cieplna spowodowaBa wydzielenie si wolframu w fazie wi|cej w wyniku czego spieki ulegBy wikszemu utwardzeniu. 4. Zastosowanie metali ci|kich Bardzo korzystne wBa[ciwo[ci wolframowych metali sprawiaj, |e materiaBy te znajduj wiele zastosowaD. Ze wzgldu na mo|liwo[ zachowywania swoich wBa[ciwo[ci w wysokich temperaturach, wykonuje si nich styki elektryczne pracujce przy du|ych obci|eniach prdowych, elektrody do dr|enia elektroiskrowego i spawania oraz matryce do wielokrotnych procesw wytBaczania, wyciskania czy odlewania, ktre specjalnie zaprojektowane zapobiegaj rozwarstwianiu lub pkaniu. Wysoka gsto[ sprawia, |e spieki s stosowane do produkcji balastw samolotw oraz sprztu sportowego, takiego jak: koDcwki kii golfowych, kule do miotaczy, ci|arki dla wdkarzy, pociski dla my[liwych oraz lotki do rzucania. Spieki ci|kie charakteryzuje mo|liwo[ tBumienia drgaD. Pozwala to na wykorzystanie wolframowych kompozytw jako elementw silnikw (np. waBy korbowe, tBoki, Bopatki turbin), cz[ci narzdzi maszynowych, cz[ci samolotw [17, 18]. Zdolno[ do pochBaniania promieniowania wolframowych metali ci|kich jest wykorzystywana w medycynie: do produkcji osBon radiacyjnych, jak rwnie| zbiornikw na materiaBy radioaktywne. Dziki du|ej wytrzymaBo[ci mechanicznej wykorzystywane s do wytwarzania cz[ci maszyn. Bardzo znaczc dziedzin zastosowaD wolframowych spiekw ci|kich s nowoczesne rdzenie do caBej gamy pociskw np. przeciwpancernych. Wolframowe metale ci|kie ze wzgldw ekologicznych i zdrowotnych zastpuj dotychczas stosowane rdzenie ze zubo|aBego uranu [14-18]. Kompozyty te sBu| rwnie| jako materiaB do cz[ci produktw wojskowych takich jak: pancerze/skorupy czoBgw, statkw, samolotw i wielu innych wojskowych pojazdw kuloodpornych, gBowice szrapnelw, granaty itp. Wolframowe metale ci|kie wykorzystywane s w postaci kul lub [rut do wiatrwek, dubeltwek oraz r|nego typu broni palnej. 61 5. Podsumowanie W przemy[le wojskowym wolfram, dziki du|ej twardo[ci i odporno[ci na wysok temperatur jest stosowany do wielu wyrobw, np. na rdzenie do pociskw przeciwpancernych. Metalurgia proszkw ma bardzo du|e mo|liwo[ci rozwojowe i umo|liwia wytwarzanie r|norodnych spiekw metali oraz spiekanych kompozytw z osnow metaliczn do zaawansowanych zastosowaD. Cigle rosnce perspektywy wykorzystania spiekanych materiaBw pozwalaj na tworzenie proszkw o unikatowych wBa[ciwo[ciach i skBadach. Literatura opisuje mo|liwo[ci wytwarzania spiekw metali z niemetalami (Cu + grafit, metal + ceramika, metal + polimer), porowatych spiekanych materiaBw filtracyjnych lub samosmarujcych, czy te| spiekanych materiaBw |arowytrzymaBych. PrzyszBo[ciowym kierunkiem rozwoju produkcji spiekw ci|kich jest Bczenie metalurgii proszkw i nanotechnologii ze wzgldu na mo|liwo[ci otrzymywania surowcw o nowych, lepszych parametrach mechanicznych. Literatura [1] Lassner E., Schubert W. D., Tungsten: Properties, Chemistry, Technology of the Element, Alloys, and Chemical Compounds, 1999 [2] Majewski T., MichaBowski J., Pitaszewski J., Metody wytwarzania i wBa[ciwo[ci metali ci|kich W-Ni-Fe-Re, In|ynieria materiaBowa, 2, 2008 [3] MichaBowski J., Pitaszewski J., WBodarczyk E., Obrbka plastyczna jako cz[ procesw wytwarzania metali wysokotopliwych i metali z osnow wolframow, Biuletyn WAT, vol. LIV (12), str. , 2005 [4] German R.M., Critical developments in tugsten heavy alloys, Proceedings of the First International Conference on Tugsten and Tungsten Heavy Alloys,3-13, Arlington, Virginia,1992 [5] Jakobson D.L., Luo A., Solution softening and dispersion strengthening in tungsten, Proceedings of the First International Conference on Tugsten and Tungsten Heavy Alloys, 233-240, Arlington, Virginia, 1992 [6] WBodarczyk E., MichaBowski J., Pitaszewski J., WpByw dodatku renu na wBa[ciwo[ci i struktur spiekw ci|kich z osnow wolframow, Biuletyn WAT, vol. L (12), str. 87-101, 2001, [7] WBodarczyk E., MichaBowski J., Pitaszewski J., WBa[ciwo[ci spiekw WHA z dodatkiem renu, biuletyn WAT, vol. LII (02), str. 17-23, 2003 [8] Gacek S., RadoD A., Olszewska I., GoleD R., WpByw aktywujcego dodatku niklu na zmiany gsto[ci i struktury spiekw wolframu, Rudy Metale R 43 1998 nr 3 [9] Nowacki J., Spiekane metale i kompozyty z osnow metaliczn, Wyd. Naukowo- Techniczne, Warszawa, 2005 [10] Ostrowski T., Metalurgia proszkw, Politechnika Lubelska, 1978. [11] LudyDski Z., Bucki J.J., Kompozyty wolframowe, Kompozyty (Composites), vol. 4 (11), str. 243-247, 2004 [12] Majewski T., CudziBo S., CzugaBa M., Zastosowanie spaleniowej syntezy do wytwarzania nanoproszkw wolframu i renu przeznaczonych na spieki ci|kie, Biuletyn WAT, vol. LVIII (3), 2009 [13] JamioBa D., Spaleniowa synteza kompozytw W-Re-Ni na rdzenie do pociskw przeciwpancernych, praca dyplomowa, WAT, 2009 [14] WBodarczyk E., MichaBowski J., Jackowski A., Pitaszewski J., Analiza parametrw materiaBw i technologicznych determinujcych wBa[ciwo[ci spiekanych penetratorw 62 z osnow wolframow, Badania i Rozwj Nowych MateriaBw Konstrukcyjnych oraz Podstaw Technologii Wyrobw Uzbrojenia Wojskowego, MateriaBy Konferencyjne, cz. I, 8/1-8/15, 1997 [15] Cybula L., Nita Z., WBa[ciwo[ci stopw ci|kich na rdzenie pociskw podkalibrowych i dobr technologii wytwarzania, Badania i Rozwj Systemu BM-21 oraz Nowoczesnej Amunicji Artyleryjskiej , MateriaBy Konferencyjne, KoBobrzeg, 1999 [16] WBodarczyk E., MichaBowski J., Jackowski A., Pitaszewski J., WpByw technologii wytwarzania penetratorw ze spiekw ci|kich z osnow wolframow na wybrane efekty balistyki koDcowej, Naukowe Aspekty Techniki Uzbrojenia, II Midzy Narodowa Konferencja Uzbrojenia, MateriaBy cz. III, str. 121-134, Waplewo, 1998 [17] http://directory-tungsten.blogspot.com/2012/08/military-tungsten-alloy-properties.html [18] http://www.tungstenchina.com/product/Tungsten-Heavy-Alloy-759.html 63

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
05 c metale ciezkie
Wolfram Alpha pogromca Google
naruszenie cięzkie obowiazków
Metale ciężkie w żywności
Kryteria oceny zawartosci metali ciezkich w glebach
metale ciężkie 3
betony cięzkie
metale ciężkie 2
296?4204 operator sprzetu ciezkiego
Ciężkie życie wyznawców Tuska
Ciężkie oparzenia
WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNE GLEB I ZAWARTOŚĆ METALI CIĘZKICH W GLEBACH

więcej podobnych podstron