plik


Pierścienice To zwierzęta występujące w morzach, wodach słodkich i glebie. Prowadzą wolny tryb życia będąc drapieżnikami, filtratorami, glebożercami. Ciało tych zwierząt jest wydłużone, podzielone na segmenty (tzw. metamery), oddzielone przegrodami poprzecznymi. Ciało tworzy wór skórno-mięśniowy. Wewnątrz ciała występuje wtórna jama ciała (celoma), zajmująca przestrzeń między przewodem pokarmowym a mięśniami. Celomę wypełnia płyn pełniący funkcję hydroszkieletu. Ta grupa zwierząt ma dobrze rozwinięty zamknięty układ krwionośny. Układ nerwowy jak większość układów pierścienic jest metameryczny. Pierścienice rozmnażają się płciowo. Są obojnakami lub rozdzielnopłciowymi. Obejmują ok. 9000 gatunków należących do gromad: skąposzczetów, wieloszczetów, pijawek. Skąposzczety to grupa 2400 gatunków zwierząt przystosowanych do życia w wodach słodkich i glebie. Przedstawicielem jest dżdżownica ziemna, występująca w glebie. Dżdżownica ziemna Ciało dżdżownicy jest walcowate, podzielone na liczne segmenty (pierścienie, metamery). Liczba ich dochodzi do 110-180, a długość ciała 9-30 cm. W przedniej części ciała pierścienie są węższe niż pozostałe. Najszersze, od 31-37 pierścienia, to tzw. siodełko; pierścienie siodełka wydzielają ciecz (z gruczołów), która służy do łączenia osobników w czasie kopulacji i do budowy kokonu jajowego. Każdy pierścień jest oddzielony od następnego przegrodą. Na każdym pierścieniu znajduje się 8 szczecinek (4 pary, oprócz pierwszego i ostatniego), poruszanych za pomocą mięśni. Powłokę ciała stanowi nabłonek z kutikulą. Pod nabłonkiem są dwie warstwy mięśni. Powłoka ciała wraz z mięśniami tworzy wór skórno-mięśniowy. Pod kutikulą są gruczoły śluzowe. Wewnątrz wora jest wtórna jama ciała, tzw. celoma. Schemat budowy wewnętrznej dżdżownicy ziemnej (przekrój poprzeczny) Budowa anatomiczna dżdżownicy: układ pokarmowy tworzą otwór gębowy, gardziel, przełyk, wole (w 14 segmentach), żołądek, komory chloragenowe (zawierają tłuszcz jako materiał zapasowy), jelito, fałd wzdłużny (zwiększenie powierzchni trawienia i wchłaniania), odbyt. Schemat budowy wewnętrznej dżdżownicy ziemnej (przekrój podłużny) Wymiana gazowa – całą powierzchnią ciała tlenowo. Układ krwionośny – zamknięty, składa się z naczyń podłużnych i okrężnych. Grzbietowe naczynie biegnące ponad przewodem pokarmowym prowadzi krew od tyłu ku przodowi. Pod przewodem pokarmowym naczynie brzuszne z krwią płynącą w kierunku ku tyłowi. Te dwa naczynia połączone są okrężnymi naczyniami, tzw. “sercem”, które pulsując przepompowuje krew z naczynia grzbietowego do brzusznego. Krew jest czerwona (hemoglobina rozpuszczona w osoczu). Układ nerwowy to obrączka okołoprzełykowa, która łączy zwoje nadprzełykowe i podprzełykowe. Wzdłuż ciała biegną pnie nerwowe łączące zwoje segmentalne (łańcuszek). Dżdżownica reaguje na światło i związki chemiczne. Układ wydalniczy – ma budowę metameryczną. W każdym pierścieniu (oprócz trzech pierwszych i ostatniego) występuje jedna para narządów wydalniczych. Tym narządem jest lejek otwierający się do wtórnej jamy ciała, na brzegach ma rzęski. Lejek prowadzi do cienkiej rurki znajdującej się w sąsiednim pierścieniu. Typ metanefrydialny różni się od protonefrydialnego tym, że występuje u niego urzęsiony lejek z otworami: jednym prowadzącym do jamy ciała, a drugim wydalniczym. Otwory wydalnicze są na stronie brzusznej. Rozmnażanie – dżdżownica jest obojnakiem. Samiec ma dwie pary jąder (pęcherzyki nasienne, nasieniowody); samica jedną parę jajników (jajowody, zbiorniki nasienne). Podczas kopulacji polegającej na zaplemnieniu krzyżowym – dwa osobniki leżące w przeciwnych kierunkach przylegają stroną brzuszną. Plemniki przechowywane są w zbiornikach do chwili dojrzałości. Przed dojrzewaniem gruczoły siodełka wydzielają gęstą ciecz, która otacza w tym miejscu ciało, tworząc mufkę. Kurcząc ciało dżdżownica przesuwa mufkę ku przodowi. Gdy dotrze do 14 pierścienia, dojrzałe jaja wychodzą z jajowodów i kryją się w jej masie; gdy mufka dosięgnie dziewiąty pierścień, ze zbiorników nasiennych wytryskuje nasienie i wewnątrz mufki dochodzi do zapłodnienia. Mufka ześlizguje się z ciała dżdżownicy, zamyka z obu końców i staje się kokonem, wewnątrz którego są zapłodnione jaja. Rozwój jest prosty, nie ma stadium larwy. Wieloszczety – to liczna grupa występująca w morzu. Przedstawicielami są np. nalepian, nereida. U gatunków wolno żyjących widoczny jest wyodrębniony odcinek głowowy zaopatrzony w narządy zmysłów. Ciało mają wydłużone, podzielone na segmenty zaopatrzone w parapodia, które pełnią funkcje lokomotoryczne. U wieloszczetów występuje czasami rozmnażanie bezpłciowe przez podział oraz rozmnażanie płciowe. Wówczas są organizmami rozdzielnopłciowymi, u których zapłodnienie jest zewnętrzne, a w rozwoju wstępuje larwa, nazywana trochoforą. Ma ona kulisty kształt, zaopatrzona jest w wieniec rzęsek umożliwiających poruszanie. Po pewnym czasie stopniowo przekształca się w wydłużone ciało wieloszczeta. Pijawki – to najmniejsza liczebnie grupa pierścienic. Występują w wodach słodkich, rzadko na lądzie i w morzu. Ciało pijawek jest wydłużone, lekko spłaszczone grzbietobrzusznie, podzielone na segmenty w liczbie 32-34 (segmentacja zewnętrzna jest różna od wewnętrznej). Posiadają 2 przyssawki. Wewnątrz przedniej znajduje się otwór gębowy zaopatrzony w szczęki. W przedniej części ciała znajdują się oczy (ok. 5 par). Schemat budowy wewnętrznej pijawki Pijawki pobierają pokarm jako: drapieżniki (odżywiając się np. larwami owadów, skąposzczetami) pasożyty (pobierają krew kręgowców). Osobniki pasożytnicze zaopatrzone są w gruczoły wytwarzające tzw. hirudynę, substancję, która zapobiega krzepnięciu pobieranej krwi. Krew przechowywana jest w rozbudowanym kieszonkowatym worku. Pijawki poruszają się krocząc. Rozmnażają się płciowo – są obojnakami, a ich rozwój jest prosty. Zobacz też: Płazińce Obleńce

Wyszukiwarka